سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، تحریف و بزرگنمایی علم قدیم آن را بزرگ نمی‌کند، بلکه از ارزش آن می‌کاهد. علم دوران اسلامی جایگاهی مشخص و انکارناپذیر در تاریخ اندیشه دارد، ولی نباید جایگاه آن را در هماهنگی‌اش با یافته‌های علم امروز تعریف کرد. علم امروز حاصل قرن‌ها فعالیت پژوهشی در سراسر دنیا است و اگرچه ریشه در دستاوردهای علمی یونانی و قرون میانه اسلامی و مسیحی دارد، ولی همان دستاوردها نیست. بزرگنمایی دستاوردهای تاریخی دانشمندان ایران و جهان اسلام نه تنها به نفع تاریخ علم قدیم نیست، بلکه دستاوردهای حقیقی این دانشمندان را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و شناخت جایگاه درست علم قدیم را دشوار می‌کند. روی دیگر سکه بزرگنمایی، اسلامی‌سازی علوم قدیم است. باید توجه داشت که هر چند متون اسلامی در ایجاد انگیزه فعالیت علمی برای دانشمندان نقش مهمی داشته‌اند، اما علوم قدیم و روش آنها را نباید برآمده از متون مقدس اسلامی دانست.
چاپ دوم کتاب «گزاف‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» با عنوان فرعی نقدی بر مدرن‌سازی و اسلامی‌سازی علوم قدیم به کوشش امیرمحمد گمینی از سوی نشر کرگدن به بازار کتاب آمد.
هدف این کتاب بررسی نقش علم و فناوری به عنوان پدیده‌هایی زمینه‌مند و بافت‌مند در بستر بزرگ‌تر پدیده‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. چنین مطالعاتی با این پیشفرض انجام می‌شود که می‌توان تاثیر آنچه را که در گذشته در ارتباط با علم و فناوری «بیرونی» تلقی می‌شد، بر روش، محتوا و دستاوردهای این دو حوزه دید. در این کتاب نویسنده به شرح «مدرن‌سازی علوم قدیم»، «کوچک‌نمایی علوم قدیم»، «اسلامی‌سازی علوم قدیم»، «روی دیگر سکه مدرن‌سازی» و «تکمله: علم دوران اسلامی جهانی است» در چهار بخش اصلی می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب بر این نکته پای می‌فشارد که «علم در تاریخ جهانی خود نه شرقی است و نه غربی، نه اسلامی است و نه مسیحی. علم پدیده‌ای جهانی است که در طول تاریخ نزد فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون تحولاتی را از سر گذرانده است. درست است که علم جدید از جهاتی ریشه در علوم قدیم قرون میانه اسلامی و مسیحی دارد، اما از جنبه‌هایی دیگر بسیار نو و گسسته از علوم قدیم است.»
امیرمحمد گمینی به برگزاری نمایشگاهی با عنوان «۱۰۰۱ اختراع: میراث ماندگار تمدن مسلمانان»، که از ۳ اوت ۲۰۱۲ تا ۳ فوریه ۲۰۱۳ تحت نظارت انجمن نشنال جئوگرافیک با همکاری بنیاد علم، فناوری و تمدن منچستر در واشنگتن برگزار شد، اشاره می‌کند. او محتوای نمایشگاه و کتاب همراهش را مملو از ستایش‌ها و اغراق‌های عجیب و غریب درباره تاثیر «مسلمانان» در تقریباً تمام اختراعات و اکتشافات تاریخ بشر توصیف می‌کند که همه اختراعات و دستاوردها، از اولین هواپیما گرفته تا عرضه نظریه خورشید مرکزی، به دانشمندان مسلمان نسبت داده شده است.
نویسنده بر این اعتقاد است که تحریف و بزرگنمایی علم قدیم آن را بزرگ نمی‌کند، بلکه برعکس ارزش آن را کوچک می‌نمایاند. علم دوران اسلامی جایگاهی مشخص و ماندگار در تاریخ اندیشه دارد که انکارناپذیر نیست، ولی نباید جایگاه آن را در هماهنگی آن با یافته‌های علم امروز جست. تحریف و اغراق در علم قرون میانه اسلامی نه تنها آن را بزرگ نمی‌کند، بلکه آن را از ارزش می‌اندازد و آن را بی‌اهمیت جلوه می‌دهد.
چنین برخوردی حتی مخاطب آشنا با منابع تاریخی را به شک می‌اندازد که برگزارکنندگان چنین نمایشگاه‌هایی و نویسندگان و گویندگان این ادعاها تا چه حد به ارزش علوم تمدن اسلامی در کنار دیگر تمدن‌های جهان آگاه‌اند.
نکته دیگر اینکه گزاف‌نمایی دستاوردهای تاریخی دانشمندان ایران و جهان اسلام نه تنها به نفع تاریخ علم آن روزگار نیست، بلکه دستاوردهای حقیقی و علم دوران اسلامی را مخدوش می‌کند. وقتی دروغ جای حقیقت را بگیرد نه به نفع علم است، نه صلح پایدار، نه دین و نه حتی به نفع گزاف‌نمایان.
کتاب بر این نکته پای می‌فشارد که گزاف‌نمایان، علاوه بر نگاه زمان‌پریش، دچار تمایلات شدید فناوری‌دوستی و نگرش مهندسی‌زده به همه چیز و همه کس هستند. از نظر این اشخاص، علم سودمند علمی است که به ساخت ابزارهای ملموس فناورانه منجر شود؛ که تولید ثروت کند (و منابع طبیعی را غارت).
نویسنده نتیجه می‌گیرد؛ مسیر تاریخ علم نیز از خلال انقلاب‌ها و تحولات بسیار پیش می‌رود و جای دستاوردهای قبلی را پاک می‌کند. خاصیت علم چنین است که دائم نو می‌شود و جامه عوض می‌کند. کار مورخ علم نیز دقیقاً از همین نقطه آغاز می‌شود. او نشان می‌دهد تحولات علمی از چه مسیرها و کوره‌راه‌هایی گذشته تا به امروز رسیده است.
در کل، هدف نویسنده کتاب «گزاف‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» این است که نشان دهد علم دوران اسلامی بخشی از تاریخ جهانی علم است و به دین و مذهب خاصی وابسته نیست، اگرچه این علم حاصل فضای فرهنگی و دینی جامعه اسلامی به حساب می‌آید.
چاپ دوم کتاب «گزاف‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» تالیف امیرمحمد گمینی با ۱۲۴ صفحه، شمارگان ۷۰۰ نسخه و بهای ۱۷۰ هزارتومان از سوی نشر کرگدن به بازار کتاب آمد.
∎