با افزایش علاقه‌مندی شهروندان تهرانی به خودروهای برقی و ضرورت حرکت به سمت حمل و نقل پاک، ایستگاه شارژ خودرو برقی در تهران به یکی از زیرساخت‌های مهم شهری تبدیل شده است. اهمیت این موضوع تنها به حفظ محیط زیست محدود نمی‌شود بلکه به کاهش هزینه‌های سوخت، کاهش آلودگی صوتی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان نیز کمک می‌کند.
با برقی‌سازی بخشی از ناوگان حمل و نقل عمومی در این کلانشهر از سوی شهرداری، افزایش تعداد ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در پایتخت ضروری است و این پرسش مطرح می‌شود که آیا زیرساخت‌های لازم برای شارژ این خودروها فراهم شده یا خیر؟
در این باره با دکتر سیدجعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
مأموریت شهرداری تهران برای به کارگیری خودروهای برقی در ناوگان حمل و نقل عمومی چیست؟
مسئولیت حمل و نقل عمومی در شهرها با شهرداری‌هاست و دولت هم وظیفه حمایت از شهرداری‌ها را دارد. در بخش اتوبوسی، تاکسی و مترو دولت باید کنار شهرداری‌ها باشد. در برخی مقاطع دولت ۵/ ۸۲ درصد قیمت اتوبوس‌ها را یارانه می‌داد و تنها ۵/۱۷ درصد از هزینه خرید اتوبوس را شهرداری‌ها پرداخت می‌کردند.
در اینکه نوع اتوبوس گازسوز، دیزلی و یا برقی باشد به شرایط شهرها، وضعیت اقتصادی و همچنین امکانات و زیرساخت‌ها بستگی دارد. در پایتخت نیز به دلیل اینکه آلودگی هوا یکی از مشکلات جدی شهر محسوب می‌شود، حرکت به سمت برقی‌سازی ناوگان حمل و نقل عمومی به عنوان یک راهکار در دستور کار قرار گرفته است. هر چند این مهم نیازمند الزامات و مقدماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد، ولی فارغ از الزاماتی که باید پیش از برقی‌سازی ناوگان حمل و نقل عمومی -اتوبوس- مد نظر قرار گیرد، ضرورت دارد شهرداری و دولت ناوگان حمل و نقل عمومی را به سوی برقی‌سازی گسترش دهند تا مشکل آلودگی هوا به حداقل ممکن برسد.
تا چه میزان زیرساخت‌های لازم برای به کارگیری خودروهای برقی در پایتخت فراهم است ؟
به طور حتم هنگامی که می‌خواهیم برقی‌سازی خودروها- اتوبوس‌های حمل و نقل عمومی درون‌شهری - را انجام دهیم باید ملاحظاتی مدنظر قرار گیرد و نخستین مسئله این است که آیا برق مورد نیاز را می‌توان تأمین کرد، اگر می‌توان برق را تأمین کرد، ایجاد پست برق و انتقال برق به محل پایانه‌ها مسئله بعدی است. اینکه پایانه شرایط شارژ خودروهای برقی را داشته باشد، الزام دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. سپس خرید و تأمین جایگاه‌های شارژ سریع برای اتوبوس‌ها – با توجه به اینکه شارژ خودروهای برقی زمانبر است- از دیگر الزامات این مهم است.
همچنین افزون بر ایجاد زیرساخت‌های برقی، ضرورت دارد موضوع فناوری نیز مورد توجه قرار گیرد. اینکه آیا ما شرایط لازم برای تعمیر، نگهداری و بومی‌سازی این فناوری جدید را داریم و آیا سازندگان و تولیدکنندگان داخلی ما این آمادگی را دارند و آیا به کارگیری خودروهای برقی اولویت نخست ماست یا باید به طور موازی در کنار دیگر راهکارها برای کاهش آلودگی هوا دنبال شود و این پرسش‌ها ابهاماتی است که باید در زمان تصمیم‌گیری مورد توجه قرار گیرد.
با این حال در مورد تهران بارها تأکید شده ما نمی‌توانیم از فناوری‌های نوین عقب بمانیم و ضرورت دارد همگام با فناوری‌های روز دنیا از ظرفیت‌ها حوزه‌های مختلف استفاده کنیم، اما توجه داشته باشیم این مهم باید کارشناسی شده و به آهستگی انجام شود تا چالش‌ها به طور دقیق مشخص شود و این گونه نباشد که با تعداد زیادی از ناوگان برقی کار را شروع کنیم، سپس یکی یکی مسئله‌های مختلف پیش روی ما قرار گیرند که شاید حل کردن آن‌ها پرهزینه‌تر از ایجاد آن‌ها باشد.
بنابراین در پاسخ به این پرسش شما می‌توان گفت بخشی از این زیرساخت‌ها وجود دارد ولی در حال توسعه است. به عنوان نمونه در مورد جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی اقدام‌های قابل قبولی انجام شده است.
چند ایستگاه شارژ برقی تاکنون در پایتخت ایجاد شده است؟
شهرداری تهران برای ایجاد جایگاه‌های شارژ خودرو اعم از خودروهای برقی، تاکسی، اتوبوس و خودروهای شخصی اقدام‌هایی انجام داده است، به عنوان نمونه در تهران در مجموع ۱۷جایگاه شارژ خودروهای برقی داریم که چهار جایگاه مشترک برای اتوبوسرانی و تاکسیرانی است. در مجموع ۱۶۶ نازل داریم که مناسب خودروهای تاکسی است و اگر بخواهیم برای اتوبوس‌ها استفاده کنیم مقداری از این ظرفیت کاهش می‌یابد.
البته در برخی موارد، جایگاه‌ها مختص شرکت اتوبوسرانی و یا اختصاصی تاکسیرانی است و سایر وسایل نقلیه نمی‌توانند برای شارژ به آن‌ها مراجعه کنند. همچنین دو جایگاه ویژه و اختصاصی تاکسیرانان در تهران ایجاد شده که ۱۳ نازل در اختیارشان است و فقط رانندگان تاکسی می‌توانند از این جایگاه‌ها استفاده کنند.
افزون بر این جایگاه‌های شارژ سریع، حدود ۵۰ نازل (AC) - شارژ آهسته- پیش‌بینی شده که البته به نظر می‌رسد جایگاه AC به دلیل طولانی بودن زمان شارژ مورد اقبال واقع نشود. ضمن آنکه شهرداری تهران جایگاه‌های دیگری نیز در دست ساخت دارد و اکنون جایگاهی با حدود ۴۰ نازل در حال ساخت و ۸۰ نازل دیگر نیز در نقاط مختلف تهران در دستور کار قرار گرفته که برای استفاده خودروهای شخصی و تاکسیرانان پیش‌بینی شده است.
تا چه میزان امکان سرمایه‌گذاری برای ورود بخش خصوصی فراهم است؟
ما اعتقاد داریم برای ایجاد جایگاه‌ها باید بخش خصوصی ورود پیدا کند و اگر در حال حاضر شهرداری تهران اقدام به سرمایه‌گذاری کرده، صرفاً برای این بوده که استارت اولیه زده شده تا مقدمات فنی آن فراهم و مسیر برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی تسهیل شود. حتی در مصوبه شورای اسلامی شهر تهران هم تأکید شده است از این پس جایگاه‌های جدید باید توسط بخش خصوصی ایجاد شود و مقرر شده مقدمات آن فراهم شود تا سرمایه‌گذاری در این حوزه برای بخش خصوصی صرفه اقتصادی داشته باشد.
بر این اساس در لایحه مصوب شورا پیش‌بینی شده شهرداری در زمان مشخصی جایگاه‌های فعلی- به جز جایگاه‌های اختصاصی شرکت اتوبوسرانی- را به بخش خصوصی واگذار کند؛ زیرا شهرداری نباید تصدی‌گری کند و همان طور که پمپ بنزین‌ها توسط بخش خصوصی ایجاد و اداره می‌شوند، جایگاه‌های AC نیز - با توجه به نیاز روزافزونی که در این حوزه داریم- باید توسط بخش خصوصی ایجاد و اداره شوند.
با توجه به گرانی زمین در پایتخت چه موانعی برای ایجاد ایستگاه‌های شارژ وجود دارد؟
در مصوبات شورای اسلامی تهران در خصوص ایجاد جایگاه‌های بنزین کوچک مقیاس و همچنین جایگاه‌های خودروهای گازسوز و نهایتاً خودروهای برقی پیش‌بینی شده شهرداری مشارکت داشته باشد و سهم مشارکت شهرداری در اختصاص زمین و مجوزهای ساخت لحاظ شود تا سرمایه‌گذاران بتوانند تجهیزات لازم و ابنیه مورد نیاز را تأمین کنند و در این مدل مشارکتی دغدغه سرمایه‌گذار برای تأمین زمین برطرف شود زیرا شهرداری یکسری زمین‌هایی- در ابعاد کوچک- دارد که مناسب این کار است و به عنوان آورده سهم شهرداری می‌تواند در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
در مورد قیمت بالای زمین در مناطق مختلف تهران این ملاحظات را داریم که حتماً شهرداری کمک کند تا در گام نخست سرمایه‌گذاران بتوانند به این حوزه ورود پیدا کنند.
آیا خدمات پس از فروش برای استفاده از ناوگان عمومی برقی فراهم شده است؟
با توجه به اهمیت خدمات پس از فروش خودروهای برقی – اعم از اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها- وظیفه شرکت‌های خودروسازی است که این خودروها را به شهرداری تهران فروخته‌اند و باید نمایندگی، خدمات پس از فروش و تضمین‌های لازم را داشته باشند و این جزو شروط قرارداد بوده است و شورای شهر تهران افزون بر تأکید بر این مهم، نظارت نیز خواهد داشت تا این خدمات پس از فروش به مالکان خودروهای برقی – اعم از اتوبوس و تاکسی- ارائه شود، اما در هر صورت باید توجه داشت خودروهای برقی جزو فناوری‌های نوین هستند و ممکن است سازندگان نتوانند همه امکانات را به طور همزمان تأمین کنند، اما ارائه خدمات پس از فروش و نیازهای اضطراری به هیچ عنوان نباید با مشکل مواجه شود و ضرورت دارد برای توسعه زیرساخت‌ها و افزایش تعداد مراکز ارائه خدمات پس از فروش اقدام‌های لازم صورت گیرد تا در اسرع وقت پاسخگوی حداقل مورد نیاز باشند که خوشبختانه در حال حاضر این الزامات فراهم است.
برنامه بلندمدت شهرداری برای استفاده از خودروهای برقی در پایتخت چیست؟
به نظر می‌رسد با همین تعداد خودرو باید ارزیابی‌ها انجام شود و اگر ارزیابی‌ها نشان از موفقیت در کار داشت توسعه جایگزینی ناوگان حمل و نقل عمومی با خودروهای برقی با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.