به گزارش خبرگزاری ایمنا، امام حسن عسکری (ع) گرچه امامت کوتاهی داشتند، اما در دل تاریخ جایگاهی پُرمعنا دارند. یازدهمین امام شیعیان با دانش گسترده و روشنگری، خود را تنها محدود به عبادت نکرد. در منابع نقل شده است که ایشان در کنار هدایت اعتقادی، با پاسخ‌های قاطع به شبهات و گفت‌وگوهای موضوعی و حتی نگارش کتاب‌های علمی، در تثبیت خط فکری اسلام ناب تاثیر بسزایی داشته‌اند. با وجود محدودیت‌های شدید سیاسی و زندگی در شرایط سخت سامرا، شاگردان متعددی تربیت کردند؛ شیخ طوسی شمار آنان را بیش از صد نفر گزارش کرده است که هرکدام پرتو معرفت اهل‌بیت (ع) را در مناطق خود پراکندند.
همچنین امام حسن عسکری (ع) نسبت به جریان‌های فکری و اعتقادی انحرافی در زمان خود به شدت مقابله می‌کردند؛ ایشان به طور صریح با فرقه «صوفیه» مخالفت کردند و مردم را از گرایش به بدعت‌های آنان برحذر داشتند، همچنین نسبت به مسائلی چون واقفیه (انکار امامت بعد از امام کاظم علیه‌السلام) و دیگر فرقه‌های انحرافی مواضع روشن داشتند و با استناد به روایات، جامعه را از اشتباهات اعتقادی آگاه می‌کردند. بدین ترتیب، امام یازدهم با تأکید بر اصول متین اسلامی و تصحیح برداشت‌های نادرست، نقش مؤثری در حفظ پاکی فرهنگ دینی آن دوران ایفا کردند.
شبکه ارتباطی گسترده با شیعیان
با وجود وضعیت خفقان سیاسیِ عصر امام عسکری (ع)، شبکه ارتباطی امام با شیعیان بسیار گسترده بود. در زمان این امام بزرگوار، تشیع در نقاط مختلف عراق، ایران و خاورمیانه (کوفه، بغداد، نیشابور، قم، مکه، یمن، آذربایجان و…）گسترش یافته بود؛ امری که نشان از وجود یک سازمان ارتباطی منظم را آشکار می‌کند. امام حسن عسکری (ع) با انتخاب افراد مخلص و مطمئن به‌عنوان «وکیل» و «باب»، یک تشکیلات مخفی را به‌وجود آورد تا امور مالی، فرهنگی و اطلاعاتی جامعه شیعی را مدیریت کند.
این تشکیلات ضمن تهیه وجوهات شرعی شیعیان و ارسال آن به بیت امام، امکان انتقال اخبار و راهنمایی‌ها را نیز فراهم کرد. به عنوان نمونه، در نامه‌ای از امام به شیعیان نیشابور آمده است که حق‌الوجه شرعی هر شیعه در آنجا باید به «ابراهیم بن عبده» (وکیل نیشابور) یا نماینده او در ری پرداخته شود. به این ترتیب، امام عسکری (ع) توانست در شرایط خفقانِ مطلق با رهبری این شبکه مخفی، پیوند میان حوزه امامت و پیروانش را حفظ کند.
سیمای اخلاقی و معنوی
امام حسن عسکری (ع) به دلیل فضایل اخلاقی و معنوی بی‌نظیرشان نه تنها در میان شیعیان بلکه در میان اهل سنت نیز محبوب بود. دوستان، ایشان را به فضل، زهد و بخشندگی می‌شناختند و دشمنان نیز عظمت و پاکدامنی او را تصدیق می‌کردند. یکی از حکام عباسی در قم گفته بود که هیچ‌یک از علویان را ندیدم که به‌سان حسن عسکری در آرامش، تقوا و بزرگواری باشد؛ پدرِ این حاکم نیز گفته بود اگر روزی خلیفه‌ای از عباسیان نباشد، هیچکس در خاندان هاشمی شایسته‌تر از امام یازدهم شیعیان برای خلافت نیست؛ چرا که او با دانش، خویشتنداری، زهد و عبادتی که دارد، مستحق کسب حکومت است.
اخلاق والای امام عسکری (ع) همواره در سیره زندگی‌اش جلوه می‌یافت. داستان‌های فراوانی در منابع است که او بی‌منت به نیازمندان کمک می‌کرد. برای نمونه، مردی مدعی فقر شد؛ امام به حقایقِ نهان دلش پی برد، در حالی که او در زیر زمین دویست دینار پنهان کرده بود. امام با صد دینار دارایی شخصی‌اش به آن مرد کمک کرد و پیشگویی نمود که آن دویست دینار روزی از دست او خواهد رفت و چنین هم شد یا جایی دیگر آمده است که یکی از یاران امام (ابوحسین جعفری) نخواسته بود نیازش را مطرح کند؛ اما امام صد دینار همراه با پیغامی به او رساندند که هرگز از درخواست کمک از ما نترسید.
ایستادگی نرم در برابر دستگاه عباسی
امام حسن عسکری (ع) در مواجهه با خلفای عباسی، راه ایستادگی نرم را پیش گرفتند. اگرچه خلفا او را دشمن سرسخت حکومت خود می‌دانستند و سخت تحت نظر بودند، اما این امام بزرگوار با صبر و حکمت رفتار می‌کردند؛ حتی مخالفان امام نیز تصدیق می‌کردند که ایشان فردی عالِم، متقی، مقاوم و شجاع است؛ مواضع امام در برابر بدعتها و انحرافاتی که غالباً زیر نظر عباسیان نشر می‌یافت، نشانگر عمق شخصیت ایشان است.
امام یازدهم توانست زیر سایه فشار زندگانی کند و مجموعه مخاطبان خود را هدایت نماید. ایشان با شبکه وکلای مستقر در سراسر قلمرو اسلامی در ارتباط بودند و در مواقع ضروری نامه‌نگاری می‌کردند، تا جایی که خلفای عباسی محبوبیت امام عسکری (ع) را تهدیدی جدّی تلقی می‌کردند.
در کنار همه این سختی ها و خفقن زمان، امام محمد تقی (ع) وظیفه داشتند امام زمان (عج) را معرفی و از جان او محافظت کنند، امام حسن عسکری (ع) با «شکستن محاصره» روحی و فکری سامراء، شبکه وکلای خود را گسترش دادند و تبلیغات مسموم حکومت را بی‌اثر کردند. شیوه امام یازدهم در مواجهه با قدرت ظاهری عباسیان، نشان داد می‌توان با حکمت و صبر در برابر فشار و محدودیت، مسیر اعتلای حقیقت را هموار کرد.