به گزارش جماران، برخلاف اجلاس های قبلی، اجلاس سازمان همکاری شانگهای که در شهر ساحلی تیانجین برگزار شد، رویکردی متفاوت اتخاذ کرد، زیرا از یک نشست دیپلماتیک صرف به سکویی برای پیام های سیاسی و نمادین مهم با هدف منطقه ای و بین المللی تبدیل شد.
چین در این اجلاس تلاش کرد تا خود را به عنوان پیشگام جهان چند قطبی، رهبر قدرت های غیر غربی و مرکز قدرت های نوظهور در جنوب جهانی در مواجهه با نظام بین المللی به رهبری ایالات متحده معرفی کند.
برگزاری آن همزمان با بزرگترین رژه نظامی بود که پکن در تاریخ مدرن خود برگزار می کند - به مناسبت هشتادمین سالگرد پیروزی خود در جنگ جهانی دوم - با حضور چشمگیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی، همراه با نارندرا مودی نخست وزیر هند و رئیس جمهور ایران و نمایندگانی از سایر کشورها.
این همزمانی بین اجلاس و رژه نظامی، مفاهیم سیاسی آن و تصاویری که از آن بیرون آمد، به ویژه ایستادن شی جین پینگ رئیس جمهور چین بین پوتین و کیم، به این دیدار ابعادی فراتر از پروتکل بخشید.
این گزارش برجسته ترین مفاهیم سیاسی، پیام های نمادین و مفهوم رژه نظامی و همراهی آن با تصاویر و پیام هایی به داخل و خارج را برجسته می کند.
هند در اجلاس
شاید یکی از برجسته ترین پیام های سیاسی - در این اجلاس - بیانیه و دیدار مشترک بین شی و مودی بود که تاکید کرد کشورهایشان «شرکای توسعه هستند نه دشمنان» با تاکید بر کاهش تنش در مرزها و باز کردن مسیرهایی برای تبادل و سرمایه گذاری.
این عبارت عمدی به نظر می رسید تا نشان دهنده کاهش تنش بین دو کشور باشد و زمان بندی آن را با افزایش 50 درصدی تعرفه های واشنگتن بر کالاهای هندی مرتبط دانست، که به عنوان توهین و تغییری در مسیر روابط بین دهلی نو و واشنگتن تلقی شد.
این تصمیم دهلی نو را بر آن داشت تا در روابط خود با واشنگتن که آن را متحد استراتژیک و شریک در مقابله با نفوذ چین و در حفظ امنیت منطقه اقیانوس هند و اقیانوس آرام و بازار نوظهور عظیم می دانست، تجدید نظر کند.
روزنامه نیویورک تایمز نوشت که ترامپ آنچه را که اسلافش در ایجاد روابط با هند سرمایه گذاری کرده بودند، هدر داد و گفت که روسای جمهور آمریکا در طول 3 دهه سرمایه دیپلماتیک هنگفتی را برای ایجاد دوستی با هند سرمایه گذاری کرده اند.
سیاست ترامپ هند را بر آن داشت تا در روابط خود با کشورش تجدید نظر کند و به دنبال مسیر خاص خود و شرکای خود باشد که ممکن است آنها را در چین و روسیه بیابد، و شاید نخست وزیر آن دیدار با شی در حاشیه سازمان همکاری شانگهای را برای ارسال پیام هایی به ایالات متحده انتخاب کرد که مهمترین آنها تمایل به باز کردن صفحه جدیدی از روابط است.
دومین اشاره از خود سکوی اجلاس بود که رئیس جمهور چین از آن برای تاکید بر دیدگاهی برای یک نظام جهانی چندجانبه واقعی با مشارکت فعال از جنوب جهانی و انتقاد از سلطه غرب استفاده کرد، که به عنوان سخنرانی در مورد جایگزینی برای نظام بین المللی تلقی شد.
مهمترین پیام‌ها و تصاویر
بیست و پنجمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای در بازه زمانی ۳۱ آگوست و اول سپتامبر ۲۰۲۵ برگزار شد و انتخاب این زمان تصادفی نبود، زیرا این اجلاس تنها یک روز قبل از جشن‌های بزرگ پکن به مناسبت سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم به پایان رسید، به طوری که شرکت‌کنندگان بعداً در پکن در آن سالگرد گرد هم آمدند، که به آن بُعد نمادین بیشتری بخشید که گذشته را به حال و سیاست و دیپلماسی را از یک طرف به حافظه ملی چین از طرف دیگر پیوند می‌داد.
از نظر مکانی، انتخاب مشخص تیانجین، و نه پکن یا شانگهای برای برگزاری اجلاس، پیامی سیاسی روشن را منتقل کرد. این شهر تاریخ طولانی از نفوذ خارجی را در طول دهه‌ها تجربه کرده است، و میزبانی اجلاس گروه شانگهای نمادی واضح از غلبه بر گذشته استعماری و برجسته کردن تصویر چین به عنوان نیرویی است که راه را برای ساختن یک نظام جهانی جدید به دور از سلطه غرب هموار می‌کند.
همچنین، شهر تیانجین به دلیل تاریخ طولانی خود در تجارت و گشایش شناخته شده است، که اشاره‌ای نمادین است که فراتر از بُعد سنتی است مبنی بر اینکه اجلاس تنها به معنای امنیت و سیاست نیست، بلکه یک آینده اقتصادی باز است.
اجلاس تیانجین مملو از تصاویر و نماهای نمادینی بود که اهمیتشان کمتر از اظهارات نبود. مشخص بود که ترتیب نشستن و دیدارهای دوجانبه محاسبه شده بود، جایی که شی در وسط نشسته بود و توسط پوتین و مودی احاطه شده بود، در تصویری که پکن از طریق آن می‌خواست این تصور را القا کند که قادر است مخالفان دیروز را زیر یک چتر جمع کند.
همچنین می‌توان از این تصویر فهمید که چین خود را مرکز ثقل هر معماری سیاسی آتی آسیا می‌بیند. همچنین، دست دادن طولانی بین شی و مودی توجه‌ها را به خود جلب کرد، به ویژه اینکه این اولین مورد از نوع خود از زمان بحران دره گالوان در ژوئن ۲۰۲۰ بود.
این اجلاس خالی از صحنه‌هایی نبود که جنجال و تمسخر را برانگیخت، زیرا روزنامه ایندیا تایمز کلیپی ویدیویی را برجسته کرد که نشان می‌دهد مودی و پوتین بدون هیچ تعامل آشکاری با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، از کنار او عبور می‌کنند، که شبکه‌های اجتماعی را به آتش کشید، جایی که مفسران این وضعیت را با ضرب‌المثل عامیانه هندی «مانند هل در بریانی با او رفتار می‌شود» مقایسه کردند که اشاره به بی‌توجهی عمدی دارد.
در جنبه‌ای دیگر و مبتکرانه‌تر، "شیائو هه" (یک ربات برنامه‌ریزی شده برای برقراری ارتباط به چندین زبان) در مرکز رسانه‌ای توجه‌ها را به خود جلب کرد، جایی که خدمات خود را با ظرافت و کارآمدی به روزنامه‌نگاران ارائه کرد و به یک نماد کوچک برای اجلاس و نمادی از فناوری انسانی در بحبوحه رویدادهای سیاسی تبدیل شد.
حاضران و غایبان
اجلاس تیانجین شاهد گرد هم آمدن نادر نیروهای «جنوب جهانی»بود، زیرا بیش از 20 رهبر، به علاوه نمایندگان عالی رتبه سازمان ملل متحد را گرد هم آورد.
این حرکت باعث شد که این اجلاس به عنوان بزرگترین گردهمایی در تاریخ سازمان همکاری شانگهای طبقه بندی شود، که نشانه روشنی از تلاش های پکن برای گسترش پایگاه این سازمان فراتر از مرزهای آسیای مرکزی و تبدیل آن به یک پلتفرم جهانی جایگزین است.
آنچه نیز مورد توجه قرار گرفت، غیبت قابل توجه برخی از رهبران بود، مانند رئیس جمهور اندونزی که به جای او وزیر امور خارجه، سوجیونو، حضور داشت، همچنین رهبران یا سخنگویان برجسته ای از غرب و متحدان آسیایی آن غایب بودند.
اما در سطح سخنرانی ها، نشانه های مهمی در مورد آینده روابط درون سازمان برجسته شد، جایی که شی بر مفهوم «چندجانبه گرایی واقعی»و ایجاد یک نظام بین المللی عادلانه تر و رد «سلطه» تاکید کرد و مودی نیز به نوبه خود بر تأکید بر مشارکت و توسعه مشترک به جای زبان رویارویی، که نشان دهنده تمایل طرفین به برجسته کردن نقاط مشترک به جای بزرگنمایی اختلافات بود.
واکنش آمریکا
اجلاس تیانجین و رژه نظامی بزرگ آن واکنش های شدیدی را از واشنگتن برانگیخت، به طوری که وزیر خزانه داری، اسکات بیسنت، رهبران هند، چین و روسیه را «عوامل بد» توصیف کرد و اجلاس را "نمایشی و جشن گرفتن تصویر بدون محتوا" توصیف کرد و اهمیت آنچه در مورد تعرفه های آمریکا گفته می شد که هند و چین را به هم نزدیک می کند، کم اهمیت جلوه داد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا - از طریق پلتفرم تروث سوشیال - رهبران چین، کره شمالی و روسیه را به توطئه علیه کشورش متهم کرد و در پستی در مورد رژه نظامی که چین در پکن برگزار کرد، اظهار داشت: «برای رئیس جمهور شی و مردم بزرگ چین آرزوی روزی عالی دارم و امیدوارم که بهترین سلام های من را به رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین و رهبر کره شمالی کیم جونگ اون در توطئه آنها علیه ایالات متحده منتقل کنید.»
او همچنین رابطه تجاری آمریکا و هند را«فاجعه یک طرفه» و «بسیار دیر» در تعدیل ساختار تجاری توصیف کرد، از طریق پیامی ضمنی در مورد مشارکت مودی در اجلاس سازمان همکاری شانگهای.
پیتر ناوارو (یکی از دستیاران ترامپ) هند را به سوء استفاده از جنگ روسیه و اوکراین برای خرید نفت روسیه با قیمت های تخفیف خورده برای فروش آن به اروپا متهم کرد و نیودهلی را«چیزی جز یک رختشویخانه برای کرملین» توصیف کرد. با این حال، او گفت: «مودی رهبری بزرگ است، نمی فهمم چرا او با پوتین و شی رابطه برقرار می کند، در حالی که بزرگترین دموکراسی در جهان است.»
نتایج فوق العاده اجلاس
اجلاس تیانجین به یک سری نتایج فوق العاده منجر شد که برخی از آنها دارای پیامدهای استراتژیک بلندمدت است، مانند اعلامیه وانگ یی، وزیر امور خارجه چین - در پایان اجلاس - از راه اندازی یک استراتژی توسعه برای یک دهه آینده که کار سازمان همکاری شانگهای تا سال 2035 را هدایت می کند و «روح شانگهای» و اصول همکاری متقابل را در راس توسعه منطقه ای قرار می دهد.
همچنین، توافق بر سر ایجاد یک بانک توسعه ویژه برای سازمان، در اقدامی که به عنوان تلاشی برای تضعیف انحصار غرب بر موسسات مالی بین المللی تلقی می شود و بودجه بیشتری را برای منطقه اوراسیا فراهم می کند.
علاوه بر این، اجلاس تاسیس مراکز امنیتی جدید در داخل سازمان را اعلام کرد که شامل مرکز مبارزه با تهدیدات، مرکز امنیت اطلاعات، مرکز مبارزه با جرایم سازمان یافته و مرکز مبارزه با مواد مخدر می شود، که نقش امنیتی چند جانبه شانگهای را تقویت می کند.
همچنین از راه اندازی 6 پلتفرم همکاری جدید خبر داده شد که شامل انرژی، صنعت سبز و اقتصاد دیجیتال، علاوه بر مراکز نوآوری فناوری و آموزش فنی می شود، که تلاش های سازمان برای تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی واقعی را تقویت می کند.
از سوی دیگر، رئیس جمهور چین در جریان اجلاس ابتکار جدیدی در مورد حکمرانی جهانی را راه اندازی کرد که هدف آن مقابله با چالش های مشترک است و این ابتکار بر 5 اصل استوار است: برابری در حاکمیت، رعایت حاکمیت بین المللی قانون، اعمال چندجانبه گرایی، دعوت به رویکردی که بر مردم متمرکز است، تمرکز بر اتخاذ اقدامات عملی.
رئیس جمهور چین اشاره کرد که شتاب تغییرات جهانی بی سابقه مستلزم آن است که «سازمان همکاری شانگهای» نقش رهبری را بر عهده بگیرد و الگویی در اجرای ابتکارات حکمرانی جهانی باشد، که مورد حمایت رئیس جمهور روسیه قرار گرفت و تاکید کرد که سازمان همکاری شانگهای از زمان تاسیس خود نقش فعالی در تقویت «صلح و امنیت» در منطقه اوراسیا ایفا می کند.
پیام‌های رژه نظامی
در رژه نظامی پکن، حضور 3 رهبر هسته‌ای مخالف غرب، به همراه الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، در یک رویداد علنی در برابر جهان، برای نمایش سلاح‌های مرگبار یک قدرت بزرگ جهانی، قابل توجه بود.
حضور رهبر کره شمالی در این رژه، اولین حضور او در یک رویداد بزرگ چندجانبه در طول دوره حکومتش از 14 سال پیش است، همچنین این اولین بار است که کیم، شی و پوتین در یک مکان گرد هم می‌آیند.
رئیس جمهور چین در پیامی به ایالات متحده و غرب، در حالی که از سربازان در طول رژه سان می‌دید، گفت: «رستاخیز ملت چین را نمی‌توان متوقف کرد.»
چین در جریان این رژه، برای اولین بار از زرادخانه هسته‌ای سه‌گانه خود، یعنی 3 سکوی پرتاب هسته‌ای، زمینی، دریایی و هوایی، رونمایی کرد که شامل موشک هوایی «جینگ لی-1»، موشک دریایی «جولانگ-3» و موشک زمینی «دونگ فنگ-61» است.
در این رژه 45 هزار سرباز در قالب 45 تشکل شرکت کردند و 100 هواپیما و 600 خودروی زمینی و صدها موشک استراتژیک نسل جدید به نمایش درآمد.
در جریان آن، از موشک قاره پیمای «دی اف-5 سی»، سامانه موشکی متحرک «دی اف-61»و سلاح های ضد هوایی، علاوه بر هواپیماهای بدون سرنشین و سلاح های هوشمند، رونمایی شد.