سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: انتشارات پانتیون (Pantheon) در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵ نخستین رمان هدر کلارک را با عنوان The Scrapbook («آلبوم یادگاری») منتشر کرد؛ اثری که بلافاصله در فهرست کتاب‌های مورد انتظار سال و برگزیده تابستانی نشریات معتبری چون لس‌آنجلس تایمز، بوستون گلوب، پیپل و نیویورک تایمز قرار گرفت. کلارک که پیش‌تر با زندگینامه تحسین‌شده ستاره سرخ: زندگی کوتاه و هنر شعله‌ور سیلویا پلات به شهرت رسیده بود، این بار از حوزه پژوهش ادبی به قلمرو داستان‌نویسی گام گذاشته و روایتی را خلق کرده که ادبیات، تاریخ و روان‌شناسی را در هم می‌آمیزد.
ساختار و بن‌مایه‌های داستان
رمان در سه لایه زمانی و روایی پیش می‌رود. روایت اصلی در هارواردِ ۱۹۹۶ آغاز می‌شود؛ جایی که آنا، دانشجوی سال آخر، با کریستوف، دانشجوی مهمان آلمانی، آشنا می‌شود. رابطه آن دو با کششی فکری و عاطفی آغاز می‌شود، اما به‌سرعت در سایه پرسش‌های تاریخی قرار می‌گیرد. آنا مجذوب هوش و ظاهر کریستوف است، اما سکوت و ابهام او در برابر گذشته خانوادگی‌اش، به‌ویژه نقش پدربزرگش در دوران جنگ جهانی دوم، فضای انکار و پرسش را شکل می‌دهد.
بخش دوم و مهم‌تر کتاب شامل فصل‌هایی است که گذشته دو خانواده را آشکار می‌کند. یک خط روایی از منظر پدربزرگ آمریکایی آناست: یک سرباز که در روزهای پایانی جنگ تصاویر ویژه‌ای ثبت کرده، از اردوگاه‌های رهایی‌یافته هولوکاست تا تصرف «آشیانه عقاب» هیتلر. این تصاویر در آلبومی پنهان در اتاق زیرشیروانی باقی مانده و تنها آنا آن را دیده است. خط دیگر به پدربزرگ کریستوف تعلق دارد؛ سربازی در خدمت آلمان نازی که نقش او هرگز به‌طور کامل روشن نمی‌شود، اما سایه‌اش بر رابطه نسل‌های بعد امتداد می‌یابد.
کلارک این دو خط را بی‌آنکه صرفاً «رمان جنگ جهانی دوم» باشد، در بافتی از جغرافیای معاصر آلمان میدان‌های سنگ‌فرش‌شده، نماهای بازسازی‌شده، و سکوت‌های ناخوشایند درباره گذشته به هم می‌دوزد. گره روایی نه در رخدادهای جنگ، که در کشاکش گفت‌وگوها، رفت‌وآمدهای آنا میان آمریکا و آلمان، و پرسش از مسئولیت نسل‌ها نسبت به تاریخ شکل می‌گیرد.
تحلیل رویکرد روایی
نویسنده به جای استفاده از محور واحد حادثه‌محور، از ساختار «روایت گسسته» بهره می‌گیرد؛ فصل‌هایی که میان اکنون (دهه ۹۰ میلادی) و گذشته (۱۹۴۵) در رفت‌وبرگشت‌اند. این تکنیک قابلیت دوگانه‌ای فراهم می‌کند: نخست، پرهیز از بازنمایی کلیشه‌ای جنگ؛ و دوم، تاکید بر استمرار روانی و اخلاقی تاریخ در زندگی روزمره. حضور مستمر آلبوم به عنوان شیء مادی، نقش «آرشیو خصوصی» را دارد؛ مکانی که حافظه شخصی و حافظه جمعی با هم تلاقی می‌کنند.
کلارک با تکیه بر تجربه‌اش به‌عنوان زندگینامه‌نویس، جزئیات مستند را بی‌آنکه به روایت لطمه زنند، وارد متن می‌کند. حاصل، داستانی است که هرچند حول عشق و جذابیت فردی می‌گردد، اما عملاً درباره پرسش‌های بنیادین تاریخ‌نگاری و اخلاقی است: آیا فرزندان و نوه‌ها مسئولیت گناهان پیشینیان را بر دوش می‌کشند؟ و این بار چگونه روابط خصوصی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟
آلبوم یادگاری نه صرفاً داستان یک دلدادگی، که مطالعه‌ای روایی بر نحوه امتداد گذشته به اکنون است. کلارک با پرهیز از روایت‌های تک‌خطی و رمانتیزه‌کردن تاریخ، اثری ساخته که هم ارزش ادبی و هم ارزش تحلیلی دارد؛ کتابی که به روایت منتقدان، می‌تواند بارها خوانده شود و هر بار لایه تازه‌ای از آن گشوده گردد. انتشار این رمان در سال ۲۰۲۵، گامی است که مرز میان کار پژوهشی و تخیل ادبی را با موفقیت درمی‌نوردد.
نظر منتقدان:
رمان تازه هدر کلارک با استقبال گسترده منتقدان روبه‌رو شده و نشریاتی چون بوستون گلوب و واشنگتن پست بر مضمون عشق، گذشته و پرسش‌های اخلاقی آن تاکید کرده‌اند. بوک‌پیج با اعطای برچسب «ستاره‌دار» و رسانه‌هایی مانند تایمز لیتراتری ساپلیمنت و لیترری ریویو از پیوند ظرافت ادبی و تحلیل تاریخی اثر تمجید کرده‌اند. برخی منتقدان حال‌وهوای اثر را به نوشته‌های سالی رونی و فیلم پیش از طلوع شبیه دانسته‌اند.
منبع: آمازون و نیویورکر