به گزارش ایرنا زندگی - پزشکی، هرچند به‌طور سنتی چهره‌ای مردانه دارد و هنوز هم پس از گذر از فراز و نشیب‌های تاریخی، این چهره مردانه را حفظ کرده است، اما یکی از نخستین حوزه‌های اجتماعی است که زنان ایرانی توانسته‌اند به‌طور فعال در آن وارد شوند. فعالیت در عرصه پزشکی از جمله زمینه‌هایی به‌شمار می‌رود که زنان پس از دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی در میانه‌های دوره قاجار به‌ویژه از اواخر قرن نوزدهم به این حوزه راه یافتند.
این ورود نه‌تنها نشان‌دهنده تغییرات بنیادی در نگرش جامعه نسبت به نقش زنان بود، بلکه به تدریج زمینه‌ساز تحولی عمیق در نظام سلامت و بهداشت کشور نیز گردید. زنان پزشک با تلاش و کوشش خود توانستند در برابر موانع و چالش‌های اجتماعی و فرهنگی ایستادگی کنند و با ایجاد مسیرهای جدید، به ارتقاء کیفیت خدمات پزشکی و بهداشتی کمک کنند.
با افزایش تحصیلات عالیه و تخصصی در میان زنان، این عرصه به‌عنوان یکی از بسترهای مهم برای اثبات توانمندی‌ها و مهارت‌های آنان شناخته شد. از این رو، می‌توان گفت که حضور زنان در عرصه پزشکی نه‌تنها به توسعه این حرفه کمک کرد، بلکه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی گسترده‌تری نیز منجر شد که به تدریج به برابری جنسیتی و ارتقای موقعیت اجتماعی زنان در جامعه ایران انجامید.
این روند، همزمان با چالش‌ها و موانع موجود، نمایانگر اراده قوی و عزم راسخ زنانی است که با وجود محدودیت‌ها، توانسته‌اند جایگاه خود را در یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اجتماعی تثبیت کنند و به عنوان الگوهایی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده عمل کنند.این چالش‌ها شامل فشارهای کاری، انتظارات اجتماعی، مسئولیت‌های خانوادگی و عدم حمایت کافی در محیط کار می‌شود.
روز پزشک، مصادف با اول شهریور ماه و زادروز حکیم ابوعلی سینا، فرصتی مغتنم برای قدردانی از ایثار و تعهد جامعه پزشکی است. در این میان، نقش پزشکان زن که با وجود شیفت‌های طاقت‌فرسا و مسئولیت‌های چندگانه خانوادگی، در خط مقدم سلامت جامعه گام برمی‌دارند، بیش از پیش برجسته می‌شود. این شیرزنان با عزمی راسخ، نشان داده‌اند که می‌توان در عین ایفای نقش‌های متعدد، به قلل موفقیت دست یافت و هم در کسوت پزشک و هم در قامت یک مادر یا همسر، درخشید.
گزارش پیش رو، به همین بهانه، به سراغ تجربیات گران‌بهای این قهرمانان رفته تا از راهکارها و بینش‌هایشان برای ایجاد تعادل میان زندگی حرفه‌ای و شخصی، الهام بگیریم.
دکتر سارا مروتی پزشک عمومی ۳۵ ساله و مادر دو فرزند است او در پاسخ به این سوال که چالش‌های اصلی شما به عنوان یک پزشک زن چیست؟ می گوید: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، مدیریت زمان است. من باید بین کار در مطب، وظایف اداری و مسئولیت‌های خانوادگی تعادل برقرار کنم. ساعات کاری طولانی و نیاز به مراقبت از خانواده، گاهی اوقات بسیار دشوار می‌شود.
او می گوید: مثلا شیفت‌های شب و روز به من این امکان را می‌دهد که در برخی از روزها بیشتر در کنار خانواده‌ام باشم. البته این کار نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. من هر هفته یک روز را به عنوان روز خانوادگی در نظر می‌گیرم تا وقت بیشتری را با فرزندانم بگذرانم.اگر چه همسرم نیز در این زمینه کمک زیادی به من می‌کند. ما همیشه در مورد زمان‌بندی‌ها و مسئولیت‌هایمان صحبت می‌کنیم تا بتوانیم به بهترین شکل ممکن از عهده کارها برآییم.
وی به راهکارهایی برای مدیریت این چالش‌ها اشاره می کند و می افزاید: من سعی می‌کنم برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشم. هر روز صبح، لیستی از کارهایی که باید انجام دهم تهیه می‌کنم و اولویت‌ها را مشخص می‌کنم. همچنین، از تکنولوژی استفاده می‌کنم تا یادآوری‌هایی برای کارهایم داشته باشم.
سارا حمایت اجتماعی را برای حل این چالش ها مهم می داند و اضافه می کند: خوشبختانه خانواده‌ام همیشه در کنارم بوده‌اند و من توانسته‌ام با دوستان و همکارانم تجربیاتم را به اشتراک بگذارم. این تبادل نظر به من کمک کرده تا احساس تنهایی نکنم و راه‌های جدیدی برای مدیریت چالش‌ها پیدا کنم.
دکتر نازنین میرزایی، متخصص زنان و زایمان است وی ۴۰ ساله و مادر یک فرزند، و تجربیاتش را با ما در میان می گذارد او می گوید: یکی از چالش‌های بزرگ، فشارهای ناشی از انتظارات اجتماعی است. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که من باید تمام وقت در دسترس باشم، اما این برای من به عنوان یک مادر و همسر بسیار دشوار است.
وی بر حمایت خانواده برای مقابله با این تنش ها و فشارها تاکید می کند و می گوید:من سعی می‌کنم ساعات کاری خود را مدیریت کنم و از همکارانم درخواست کمک کنم. همچنین، با خانواده‌ام در مورد نیازهایم صحبت می‌کنم تا آنها نیز درک کنند که من نیاز به زمان برای خود دارم.
وی معتقد است که تجربیات همکاران می‌تواند به پزشکان زن کمک کند. و توصیه می‌کند که برای حل مشکلات حتما از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند و در صورت نیاز، از کمک دیگران استفاده کنند. این امر می‌تواند به کاهش استرس کمک کند و احساس تنهایی را کاهش دهد.
دکتر مریم زواره، روانپزشک است او می گوید: به عنوان یک روانپزشک، نه تنها باید بر روی بیماران تمرکز کنم بلکه باید به سلامت روان خودم نیز توجه داشته باشم. این گاهی اوقات سخت است، زیرا کار من شامل گوش دادن به مشکلات دیگران است و ممکن است بار عاطفی زیادی بر دوش من باشد.
او اضافه می کند: من برای سلامت روان خود زمان‌هایی را برای خودم اختصاص می‌دهم. ورزش و مدیتیشن برای من بسیار مفید بوده است. همچنین، با همکارانم درباره چالش‌هایی که با آنها مواجه هستیم صحبت می‌کنیم و این تبادل نظر به من احساس حمایت می‌دهد.
وی در جواب این سوال که آیا تغییرات فرهنگی را در محیط کارتان مشاهده کرده اید ، می گوید: بله، خوشبختانه در سال‌های اخیر، توجه بیشتری به نیازهای پزشکان زن شده است. برخی از بیمارستان‌ها سیاست‌های منعطف‌تری برای ساعات کاری ایجاد کرده‌اند که به ما کمک می‌کند تا تعادل بهتری برقرار کنیم.
در این زمینه با دکتر زهرا رستمی، مشاور و کارشناس مدیریت منابع انسانی در حوزه سلامت صحبت کردیم. وی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پزشکان زن را ایجاد تعادل بین کار و زندگی خانوادگی ذکر کرد وگفت: این پزشکان با ساعت‌های طولانی کاری، شیفت‌های شبانه و فشارهای روانی ناشی از مسئولیت‌های حرفه‌ای مواجه‌اند. برای مدیریت زمان خود، بسیاری از آنها مجبورند برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشند. استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان، تعیین اولویت‌ها و ایجاد روال‌های مشخص در زندگی روزمره به آنها کمک می‌کند تا بتوانند در هر دو حوزه موفق عمل کنند. این برنامه‌ریزی نه تنها به بهبود عملکرد حرفه‌ای آنها کمک می‌کند، بلکه به کیفیت زندگی خانوادگی‌شان نیز افزوده می‌شود.
وی نقش همسران در حمایت از پزشکان زن متاهل را بسیار حیاتی خواند و افزود: همکاری و تقسیم مسئولیت‌ها در خانه می‌تواند به کاهش فشارهای روانی و فیزیکی کمک کند. زمانی که همسران در امور خانه و تربیت فرزندان مشارکت فعال داشته باشند، پزشکان زن می‌توانند با آرامش بیشتری به وظایف شغلی خود بپردازند. این همکاری نه تنها به بهبود کیفیت زندگی خانوادگی کمک می‌کند، بلکه بر روی عملکرد حرفه‌ای آنها نیز تأثیر مثبت دارد. به این ترتیب، حمایت عاطفی و عملی همسران می‌تواند به ایجاد تعادل مطلوب بین کار و زندگی کمک کند.
رستمی معتقد است: شغل مادران پزشک تأثیرات زیادی بر تربیت فرزندان دارد. فرزندان این پزشکان معمولاً با ارزش‌های سخت‌کوشی، فداکاری و تعهد آشنا می‌شوند. این تجربیات می‌تواند به شکل‌گیری شخصیت آنها و انتخاب‌های آینده‌شان کمک کند. همچنین، فرزندان ممکن است از طریق مشاهده تلاش‌های مادران خود، انگیزه بیشتری برای دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای پیدا کنند. این تأثیرات مثبت می‌تواند نسل بعدی را تشویق کند تا در زمینه‌های مختلف علمی و حرفه‌ای پیشرفت کنند.
این کارشناس مدیریت استرس را نیز یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در حرفه پزشکی عنوان کرد و گفت: پزشکان زن متاهل باید روش‌هایی برای حفظ سلامت روان خود پیدا کنند. ورزش، مدیتیشن و گفت وگو با دوستان و خانواده از جمله راهکارهایی هستند که به آنها کمک می‌کند تا با فشارهای شغلی کنار بیایند. این فعالیت‌ها نه تنها به کاهش استرس کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش انرژی و تمرکز در کار نیز می‌شود. بنابراین، توجه به سلامت روانی و جسمی برای این پزشکان ضروری است.