این نوع مناسبات ناپایدار و نامطمئن میان ایران و قاره سبز به ویژه در چند هفته اخیر، زاییده جنگ ۱۲ روزه است. پس از آنکه بروکسل حتی زحمت محکوم کردن تجاوزهای آشکار آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه کشورمان را به خود نداد و شاید هم یارای چنین اقدامی را نداشت، عدم اعتماد بر روابط طرفین سایه افکنده و جمهوری اسلامی با بی‌اعتمادی و بدبینی تمام به رابطه با چشم آبی‌ها می‌نگرد. رخداد دیپلماتیک دیروز در شرایطی بود که نخستین نشست میان طرفین پس از جنگ تحمیلی اخیر علیه ایران که جمعه ۳ مرداد رقم خورد هم رنگ و بویی این گونه داشت. رایزنی مذکور در سطح معاونان وزیر خارجه و در محل کنسولگری کشورمان در استانبول برگزار شد و آن نیز به صحنه انتقادهای تند و بی‌پرده مجید تخت روانچی و کاظم غریب‌آبادی، از اروپا بدل گشت. تهران همچنین در این رویداد به صراحت مواضع اصولی خود را در مورد لغو تحریم‌ها، موضوع هسته‌ای و به ویژه مکانیسم اسنپ‌بک بیان کرد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در آن مقطع حضور ایران در نشست را مطالبه‌گرایانه و البته فرصتی برای تصحیح مواضع سه کشور اروپایی و آزمونی برای واقع‌بینی آن‌ها در خصوص موضوع هسته‌ای ایران خوانده بود.
تأکید دوباره بر عدم صلاحیت اروپا در فعال‌سازی ماشه
با وجود بدبینی عمیق در روابط تهران و بروکسل، گفت‌وگوی تلفنی میان وزیران خارجه طرفین انجام شد تا بار دیگر جمهوری اسلامی در مسیر اصلاح سیاست‌ها به طرف غربی فرصتی بدهد. در تماس تلفنی دیروز عراقچی با وزیران امور خارجه فرانسه، انگلیس و آلمان و خانم کایا کالاس نماینده عالی اتحادیه اروپا، درباره سازوکار موسوم به اسنپ‌بک و مسئولیت طرف اروپایی در این خصوص صحبت شد و وزیر امور خارجه کشورمان با تأکید بر عدم صلاحیت قانونی و اخلاقی این کشورها برای توسل به سازوکار مزبور، نسبت به عواقب چنین اقدامی هشدار داد. وی همچنین در واکنش به تکرار ایده طرف‌های اروپایی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ با هدف فراهم کردن زمان بیشتر برای دیپلماسی، تصریح کرد: این تصمیمی است که از اختیار اروپا خارج بوده و اساساً شورای امنیت سازمان ملل متحد باید اتخاذ کند.
اروپا، ایران را به تصمیم‌های سخت وادار نکند
گفتنی است تروئیکای اروپایی ۸ اوت (۱۷ مرداد) در نامه‌ای هشدار دادند در صورت دست نیافتن تهران به یک «راه حل رضایت‌بخش» برای مسائل هسته‌ای، اقدام به «فعال‌سازی سازوکار ماشه» خواهند کرد. این مهلت ۳۱ اوت (۹ شهریور) تعیین شده است که تنها ۹ روز به آن باقی مانده و زمان کمی برای دستیابی احتمالی به هر گونه توافقی با اروپایی‌ها باقی می‌گذارد. با این حال مقامات کشورمان به صراحت تأکید دارند اروپا به علت بدعهدی و عدم انجام تعهدات برجام صلاحیت توسل به مکانیسم ماشه را ندارد. روز گذشته نیز معاون وزیر و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران در گفت‌وگو با روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه» به این موضوع اشاره کرد و با تأکید بر اینکه اروپا جایگاه میانجی‌گری خود را از دست داده هشدار داد فشار بر تهران اشتباه است و می‌تواند جمهوری اسلامی را به تصمیم‌های سخت وادارد. «سعید خطیب‌زاده» تأکید کرد: پس از حمله نظامی اخیر، اعتماد به مذاکرات هسته‌ای بسیار محدود شده و هر گونه مذاکره آینده از نگاه ایران یک «مذاکره مسلح» خواهد بود. وی با اشاره به تلاش اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» افزود: این تلاشی برای تداوم یک نقش غیرسازنده در موضوع هسته‌ای ایران است. اروپایی‌ها هیچ حقی در این زمینه ندارند و چنین اقدامی تنها آخرین کارت آنان را بی‌جا هدر می‌دهد. سه کشور باید بگویند آیا قرار است نقشی مثبت یا نقشی غیرسازنده در راستای منافع رژیم صهیونیستی داشته باشند.
خوش خدمتی برای آمریکا و رژیم صهیونیستی
در شرایطی که طبق گفته عراقچی با وجود موانع موجود اما گفت‌وگوها با طرف اروپایی سه‌شنبه آینده در سطح معاونان وزارت خارجه ادامه خواهد یافت اما همزمان بسیاری فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی اروپا را در راستای اهداف آمریکا و رژیم صهیونیستی تقریباً امری قطعی می‌دانند. به طور نمونه لارنس نورمن، خبرنگار نشریه وال استریت ژورنال دیروز در توییتی به تلاش‌ها برای ادامه مناسبات میان تهران و اروپا واکنش نشان داده و نوشت: این، تنها کش دادن مسائل و پنهان کاری است. [فعال شدن] مکانیسم ماشه قطعی است.
در این راستا در حالی که تهران به اراده و توان اتحادیه برای تأثیرگذاری مثبت بر حل پرونده هسته‌ای بسیار بدبین است، نشست‌های این گونه در بهترین حالت برای ایران رویدادی برای سنجیدن نیت و رویکرد اروپایی‌هاست. در مقابل بروکسل همزمان در خفا با آمریکا و رژیم صهیونیستی طرح تجاوز دوباره به ایران را در ذهن می‌پروراند و با چنین اتفاقی راه را برای ادامه گام‌های خصمانه آن‌ها هموار می‌کند. البته باید اذعان کرد سوءاستفاده چشم آبی‌ها و ادامه تهدید با استفاده از این مکانیسم، در واقع بازی اروپا با اسلحه بدون فشنگ است. درباره عدم کارایی اسنپ‌بک باید به اظهارات عراقچی اشاره کرد که در این باره می‌گوید: اسنپ‌بک قطعاً چیز بدی است و تا آخرین لحظه برای جلوگیری از آن تلاش خواهیم کرد. ولی جامعه ما درباره اسنپ‌بک برداشت اغراق شده‌ای دارد؛ مانند همان نگرانی بی‌مورد درباره جنگ. بسیاری فکر می‌کنند با اسنپ‌بک، تحریم‌های اقتصادی بسیار بیشتری برمی‌گردد ولی تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا که اکنون وجود دارد از تحریم‌های شورای امنیت بسیار گسترده‌تر است.
از سویی در شرایطی که اروپا این روزها در بسیاری از پرونده‌ها قافیه را باخته و از سوی قدرت‌های جهانی کنار گذاشته شده، به نظر روند دیپلماتیک اخیر را باید تلاش از سوی اتحادیه برای اعاده حیثیت ارزیابی کرد. با این حال اروپا در صورت رفتن به سمت استفاده از مکانیسم ماشه آخرین کارت بازی خود را خرج می‌کند و چنین روندی می‌تواند ضمن اینکه پنجره نیمه‌باز دیپلماسی را کاملاً ببندد و همان گونه که خطیب‌زاده هم گفته تهران را به سمت اتخاذ گزینه‌های سخت که قطعاً برای طرف مقابل هم هزینه‌های زیادی خواهد داشت رهنمون کند. در نهایت اینکه دعوت به مذاکره از سوی اروپا و همزمان استفاده ابزاری آن‌ها از مکانیسم ماشه بخشی از یک تقسیم کار روشن میان آمریکا و تروئیکای اروپایی در شرایط نه جنگ و نه صلح برای فشار مضاعف به جمهوری اسلامی است. اروپایی‌ها شریک جرم آمریکا و اسرائیل در تجاوز به ایران بوده و بارها نشان داده‌اند شریک دزد و رفیق قافله‌اند. از این رو به هیچ وجه نباید به مذاکرات با اروپایی‌ها خوشبین بود.