به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان، یکی از چالش‌های قابل توجه این استان در تابستان ۱۴۰۴، موضوع کمبود و ناپایداری آب شرب در برخی مناطق شهری و روستایی بوده است. شهروندان مناطق مرکزی و حاشیه‌ای کرمان در ماه‌های خرداد و تیر با قطعی مکرر آب مواجه بوده‌اند و این موضوع باعث نارضایتی عمومی و تأثیرگذاری بر کیفیت زندگی روزمره شده است. کارشناسان حوزه منابع آب و محیط زیست معتقدند که ترکیبی از کاهش نزولات جوی، بهره‌برداری نامناسب از منابع زیرزمینی و عدم برنامه‌ریزی دقیق برای توزیع آب باعث تشدید این بحران شده است.
دکتر امیر جلالی، استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی کرمان و کارشناس منابع آب استان، در این زمینه گفت: کمبود آب شرب در کرمان نتیجه سال‌ها برنامه‌ریزی ناقص و بهره‌برداری غیرپایدار از سفره‌های زیرزمینی است. وقتی آبخوان‌ها بیش از ظرفیت طبیعی خود برداشت می‌شوند، سطح آب به شدت افت می‌کند و کیفیت آب نیز کاهش می‌یابد. وی افزود که این مشکل محدود به کرمان نبوده و در برخی شهرهای همجوار نیز مشابه است اما فشار جمعیت و توسعه شهری کرمان این بحران را حادتر کرده است.
یکی از شهروندان منطقه حاشیه‌ای کرمان، که خواست نامش فاطمه احمدی ذکر شود، اظهار کرد: هر هفته چندین بار با قطعی آب مواجه می‌شویم و گاهی مجبوریم آب مصرفی را از منابع خصوصی تهیه کنیم که هزینه‌های زیادی دارد. این وضعیت باعث شده خانواده‌ها مجبور شوند مصرف خود را به شدت محدود کنند و نگرانی‌های بهداشتی نیز افزایش یافته است. به گفته وی، مدارس و مراکز بهداشتی نیز با کمبود آب مواجه بوده و این موضوع باعث اختلال در خدمات‌رسانی شده است.
کارشناسان معتقدند که بخشی از راهکار مدیریت بحران آب در کرمان به اصلاح شبکه توزیع و افزایش کارایی مصرف باز می‌گردد. دکتر جلالی پیشنهاد داد: اجرای برنامه‌های آبیاری هوشمند در کشاورزی، استفاده از سیستم‌های تصفیه و بازچرخانی آب در صنایع و مدیریت تقاضا در بخش خانگی می‌تواند بخشی از فشار را کاهش دهد. او همچنین تأکید کرد که بدون مدیریت جامع و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، بحران آب همچنان ادامه خواهد داشت.
علاوه بر این، مهاجرت موقت کارگران فصلی و افزایش مصرف تابستانی نیز فشار بر شبکه آب کرمان را افزایش داده است. مهندس نسرین صادقی، کارشناس مدیریت شهری و عضو کمیته بحران آب شهرداری کرمان، با اشاره به تاثیر افزایش جمعیت موقت بر شبکه آب گفت: در تابستان هر ساله مصرف آب در برخی محله‌ها تا ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند و این موضوع باعث افت فشار و قطعی مکرر می‌شود. به گفته او، یکی از مشکلات اساسی نبود تجهیزات ذخیره‌سازی کافی در مناطق حاشیه‌ای است و با سرمایه‌گذاری مناسب می‌توان تا حد زیادی از قطعی‌های مکرر جلوگیری کرد.
وضعیت آب در روستاهای اطراف کرمان نیز بحرانی بوده است. بسیاری از روستاها به منابع آب سالم دسترسی کافی ندارند و در برخی مناطق مردم مجبورند آب مورد نیاز خود را از چاه‌های غیرمجاز و با کیفیت پایین تأمین کنند. این موضوع باعث شده که خطرات بهداشتی افزایش یابد و بسیاری از خانواده‌ها با بیماری‌های ناشی از مصرف آب آلوده مواجه شوند. دکتر جلالی تأکید کرد که یکی از راهکارهای بلندمدت توسعه شبکه‌های تأمین آب پایدار در روستاها و آموزش مردم در زمینه مصرف بهینه است.
مسئله دیگری که در تابستان امسال کرمان را تحت تأثیر قرار داده، افت کیفیت آب در برخی مناطق شهری بوده است. تغییر رنگ آب، رسوبات و طعم نامطلوب در برخی نقاط شهر گزارش شده و این موضوع باعث نگرانی شهروندان شده است. مهندس صادقی در این زمینه توضیح داد: این تغییرات ناشی از افت فشار و گردش ناقص آب در شبکه توزیع است که رسوبات را به مسیر لوله‌ها منتقل می‌کند. او افزود که اقدامات فوری برای بهبود کیفیت آب شامل شستشوی شبکه و نصب فیلترهای محلی در برخی محله‌ها انجام شده است اما نیاز به راهکارهای بلندمدت و برنامه‌ریزی دقیق احساس می‌شود.
یکی از خانواده‌های ساکن محله صفائیه کرمان، که خواست نامشان رضا و مریم موسوی ذکر شود، بیان کردند که در طول تابستان مجبور بوده‌اند آب مورد نیاز خود را با تانکر خریداری کنند و این مسئله هزینه‌های زیادی به خانواده تحمیل کرده است. رضا موسوی گفت: با وجود اطلاع‌رسانی‌های شهرداری، قطعی‌ها و کمبود آب همچنان ادامه دارد و زندگی روزمره را سخت کرده است. مریم موسوی نیز افزود که مدارس محله نیز با کمبود آب مواجه بودند و برنامه‌های آموزشی و بهداشتی در برخی روزها مختل شده است.
کارشناسان تأکید دارند که بحران آب کرمان تنها با مدیریت منابع و همکاری دستگاه‌های مختلف قابل حل است. دکتر جلالی بیان کرد که هماهنگی بین وزارت نیرو، استانداری، شهرداری و بخش خصوصی برای اصلاح شبکه‌های توزیع و تأمین تجهیزات ذخیره‌سازی ضروری است. او همچنین پیشنهاد داد که برنامه‌های بلندمدت کاهش مصرف خانگی، استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی و توسعه منابع آب غیرمتعارف مانند تصفیه و بازچرخانی آب می‌تواند فشار را کاهش دهد و از آسیب‌های زیست‌محیطی جلوگیری کند.
کارشناس منابع آب در این زمینه توضیح داد که یکی از اولویت‌ها اصلاح شبکه توزیع است. به گفته وی، بسیاری از قطعی‌ها و افت فشارها ناشی از فرسودگی و ناتوانی شبکه در انتقال حجم مصرفی تابستان است. وی پیشنهاد کرد با نصب سیستم‌های هوشمند پایش فشار و جریان آب، امکان مدیریت دقیق توزیع فراهم شود و نقاط بحرانی به سرعت شناسایی و اصلاح شوند. همچنین تجهیز مخازن ذخیره در محلات با مصرف بالا می‌تواند فشار شبکه را کاهش دهد و از قطعی‌های مکرر جلوگیری کند.
کارشناس مدیریت شهری نیز با اشاره به نقش افزایش جمعیت موقت و مصرف فصلی گفت که برنامه‌ریزی برای توزیع آب باید با در نظر گرفتن نوسانات مصرف و مهاجرت موقت کارگران هماهنگ شود. او افزود استفاده از اطلاع‌رسانی دقیق به شهروندان درباره زمان‌بندی مصرف و اعمال محدودیت‌های موقت در بخش‌های غیرضروری می‌تواند بخشی از فشار شبکه را کاهش دهد.
یکی از راهکارهای بلندمدت کاهش فشار بر منابع زیرزمینی، استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی است. کارشناس کشاورزی بیان کرد که بهره‌برداری سنتی از منابع آبی و روش‌های آبیاری غیرموثر باعث هدررفت بیش از حد آب می‌شود. وی پیشنهاد کرد اجرای سیستم‌های آبیاری هوشمند و قطره‌ای، بهبود مدیریت کشت و انتخاب محصولات کم‌مصرف، می‌تواند مصرف آب در بخش کشاورزی را به شکل قابل توجهی کاهش دهد و فشار روی شبکه شهری را کاهش دهد.
همچنین کارشناسان محیط زیست بر ضرورت توسعه منابع آب غیرمتعارف تأکید کردند. استفاده از آب بازچرخانی شده، تصفیه فاضلاب شهری برای مصارف غیرشرب و بهره‌گیری از آب باران می‌تواند بخشی از بحران را کاهش دهد. کارشناس محیط زیست گفت: برای مدیریت پایدار منابع آبی، برنامه‌های بلندمدت بازچرخانی آب و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های تصفیه ضروری است. او افزود بدون این اقدامات، افت کیفیت آب و کمبود مداوم ادامه خواهد داشت.
در زمینه مدیریت مصرف خانگی، کارشناسان توصیه کردند که اطلاع‌رسانی دقیق به شهروندان درباره صرفه‌جویی و استفاده بهینه از آب نقش مهمی دارد. کارشناس مدیریت منابع آب تصریح کرد: با آموزش خانوارها برای کاهش مصرف در ساعات اوج و استفاده از وسایل کم‌مصرف، می‌توان فشار بر شبکه را کاهش داد. همچنین اعمال سیاست‌های تشویقی برای استفاده از تجهیزات صرفه‌جوی آب و جریمه‌های محدود برای هدررفت غیرضروری می‌تواند اثرگذار باشد.
کارشناس مدیریت شهری با اشاره به تجربه دیگر شهرها افزود که ترکیب اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌تواند بحران را کنترل کند. به گفته او، شستشوی دوره‌ای شبکه، رفع نقاط نشت و بهینه‌سازی پمپاژها از جمله اقدامات فوری است. در کنار این اقدامات، سرمایه‌گذاری در مخازن ذخیره، توسعه منابع جایگزین و اصلاح روش‌های مصرف خانگی و کشاورزی می‌تواند اثر بلندمدتی داشته باشد.
همچنین کارشناسان اقتصاد شهری تأکید کردند که مدیریت بحران آب نیازمند بودجه کافی و تخصیص منابع مالی مناسب است. کارشناس اقتصاد شهری بیان کرد: بدون تخصیص بودجه برای بهبود زیرساخت، نصب تجهیزات پایش و توسعه منابع جایگزین، اقدامات اجرایی محدود و ناکافی خواهد بود. او افزود سرمایه‌گذاری در این بخش علاوه بر کاهش فشار بر شبکه، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و کاهش هزینه‌های جانبی ناشی از قطعی مکرر آب منجر شود.
یکی از نکات مهم در تحلیل بحران آب کرمان، نقش هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی است. کارشناسان مدیریت بحران گفتند که بدون ارتباط مؤثر بین وزارت نیرو، شهرداری، استانداری و بخش خصوصی، اقدامات پراکنده و ناکارآمد خواهند بود. به گفته کارشناس مدیریت بحران، ایجاد کمیته‌های هماهنگی منطقه‌ای، پایش منظم و برنامه‌ریزی مشترک می‌تواند باعث اجرای اقدامات سریع و کاهش مشکلات در مواقع بحرانی شود.
در مجموع، بحران آب کرمان در تابستان ۱۴۰۴ نشان داد که مدیریت منابع آبی نیازمند رویکرد جامع و هماهنگ است. ترکیب اصلاح شبکه توزیع، بهبود روش‌های کشاورزی، توسعه منابع آب جایگزین، مدیریت مصرف خانگی و هماهنگی بین دستگاه‌ها می‌تواند فشار را کاهش دهد و کیفیت زندگی شهروندان را حفظ کند. کارشناسان تأکید کردند که اقدامات فوری و برنامه‌ریزی بلندمدت باید همزمان اجرا شوند تا از تداوم بحران و آسیب‌های زیست‌محیطی جلوگیری شود.
خبرنگار: زهرا اسکندری
انتهای پیام/