عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل طی یادداشتی برای میزان به تصمیم اخیر آمریکا درباره استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای در میانه تشدید تنش با روسیه پرداخت.
متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:
نمایش اخیر زیردریایی هسته‌ای کلاس اوهایو از سوی نیروی دریایی آمریکا، که با قابلیت حمل موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (SLBM) و توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای شناخته می‌شود، در نگاه اول نوعی هشدار آشکار به بازیگران جهانی، به‌ویژه روسیه و چین تلقی می‌شود.
این اقدام، در میانه تحولات پیچیده جنگ اوکراین، رقابت فزاینده چین و آمریکا در شرق آسیا و نیز بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، نمی‌تواند صرفا یک مانور بازدارنده تلقی شود؛ بلکه نشانه‌ای روشن از نوعی واکنش تدافعی‌ـ‌تهاجمی آمریکا در برابر افول موقعیت هژمونیک آن در نظم بین‌المللی است.
در نظریه‌های روابط بین‌الملل، به‌ویژه در سنت واقع‌گرایی، قدرت نظامی نقش کلیدی در تضمین امنیت ملی کشور‌ها ایفا می‌کند؛ اما تجربه تاریخی نشان داده است که نمایش‌های نمادین و نمایشی قدرت، در شرایط بی‌ثبات جهانی، نه‌تنها به بازدارندگی نمی‌انجامند، بلکه ممکن است به سوءمحاسبه و تسریع در مسابقه تسلیحاتی منجر شوند.
آمریکا طی دو دهه گذشته، با سیاست‌های توسعه‌طلبانه در حوزه نظامی و دیپلماتیک، به‌ویژه در قبال روسیه، عملاً نظم پیشین پس از جنگ سرد را بی‌ثبات کرده است؛ گسترش ناتو به شرق، نادیده‌گرفتن ملاحظات امنیتی روسیه و اکنون نیز بازگرداندن تهدید هسته‌ای به سطح رسانه‌ها، گواهی است بر این واقعیت که واشنگتن هنوز درکی درست از محدودیت‌های قدرت در نظم چندقطبی امروز ندارد.
نمایش زیردریایی اوهایو، بیش از آنکه حامل موشک باشد، حامل یک پیام سیاسی است؛ بازگشت به زبان تهدید و نمایش قدرت. این اقدام البته تنها یک پیام برای روسیه ندارد؛ بلکه پیامی چندوجهی برای چین، ایران و حتی برخی متحدان اروپایی است که در سال‌های اخیر، نشانه‌هایی از استقلال‌خواهی راهبردی نشان داده‌اند.
اما پاسخ طبیعی روسیه چه خواهد بود؟ در شرایطی که مسکو درگیر یک جنگ فرسایشی در اوکراین است و تلاش دارد از فرسودگی راهبردی جلوگیری کند، اقدام آمریکا به‌نوعی تحریک مستقیم توازن هسته‌ای تلقی می‌شود. محتمل‌ترین واکنش روسیه، افزایش گشت‌زنی‌های زیردریایی‌های استراتژیک خود در قطب شمال و اقیانوس آرام، افزایش سطح هشدار سامانه‌های دفاعی هسته‌ای و شاید حتی آزمایش‌های جدید موشکی در ماه‌های آینده باشد.
در این میان، پرسش محوری این است که آیا آمریکا واقعاً درپی بازدارندگی است یا به دنبال احیای موقعیت هژمونیک ازدست‌رفته خود در قالب یک تقابل جدید استراتژیک است؟
- بیشتر بخوانید:
- واکنش مسکو به استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای آمریکا
- استقرار زیردریایی هسته‌ای آمریکا؛ تهدید نظامی یا تنش لفظی با روسیه؟
نشانه‌ها حاکی از آن است که دولت ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری خود، برخلاف دوره اول که بیشتر بر داخل متمرکز بود، اکنون در پی ترسیم خطوط جدیدی از سلطه نظامی در محیط بین‌الملل است. این تغییر جهت، با منش تهاجمی‌تر نهاد‌های نظامی و امنیتی آمریکا هم‌راستا شده است.
در جهان امروز، که هم‌زمان با تحولات محیطی، تکنولوژیکی و ژئوپلیتیکی روبه‌روست، بازدارندگی مؤثر بیش از هر چیز، نیازمند عقلانیت راهبردی، درک از منطق موازنه و احترام به خطوط قرمز امنیتی دیگر قدرت‌هاست. نمایش زیردریایی اوهایو اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت به بازتولید حس اقتدار در میان نخبگان امنیتی آمریکا بینجامد، اما در بلندمدت تنها موجب تشدید شکاف‌های راهبردی، تسریع واگرایی امنیتی و افزایش بی‌ثباتی در نظام بین‌الملل خواهد شد.
تجربه جنگ اوکراین نشان داده است که نظام بین‌الملل بیش از هر زمان دیگری مستعد سوء‌برداشت، واکنش زنجیره‌ای و اشتباه محاسباتی است. تداوم چنین اقدامات نمایشی از سوی آمریکا، به‌ویژه در فضای پساجنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران، می‌تواند واکنش‌های متقاطع قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را فعال کرده و منجر به افزایش احتمال درگیری‌های غیرقابل مهار شود.
آمریکا باید بداند که در نظم جدید، امنیت واقعی نه از لوله موشک بلکه از عمق دیپلماسی و بلوغ قدرت حاصل می‌شود؛ نمایش زیردریایی اوهایو نه‌تنها امنیت را تضمین نمی‌کند، بلکه شاید نشانه‌ای باشد از پایان دوره‌ای که قدرت می‌توانست صرفا با تهدید اعمال شود.
انتهای پیام/