۱۴ جولای ۲۰۲۵ (۲۳ تیر ۱۴۰۴) دهمین سالگرد امضای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) بود؛ توافقی که پس از ۲ سال مذاکره میان ایران و ۶ بازیگر جهانی (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا) به دست آمد و با قطعنامه ۲۲۳۱ تضمین می‌شد.
برجام یک سند بین‌المللی با بند‌های مختلف و متعدد است؛ توافق ایران و ۱+۵ را می‌توان به این صورت خلاصه کرد: به رسمیت شناخته شدن حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود و لغو تحریم‌های هسته‌ای غرب و شورای امنیت سازمان ملل به ازای تعهد ایران به پذیرش مجموعه‌ای از محدودیت‌ها برای سطح غنی‌سازی و میزان ذخیره مواد غنی‌شده در کنار تعهد‌هایی برای بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
در این توافق همچنین آمده است که با رسیدن زمان انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، همه قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل تحت فصل هفتم منشور ملل متحد در مهر ۱۴۰۴ برای همیشه لغو می‌شود.
خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ و تصمیم واشنگتن به از سر گرفتن تحریم‌های رفع‌شده براساس برجام به موازات اجرای استراتژی فشار حداکثری، برجام را با چالش‌های جدی مواجه کرد و مقدمه‌ای برای وضعیت فعلی این توافق شد.
ایران در واکنش به بدعهدی آمریکا به‌عنوان یکی از طرف‌های برجام تلاش کرد از طریق گفت‌و‌گو با طرف‌های باقی‌مانده به‌ویژه اروپایی‌ها سازوکاری را برای تامین منافع خود از این توافق ایجاد کند، اما سر دراز بدعهدی آمریکا به پایتخت‌های تروئیکای اروپایی رسیده بود.
نتیجه بدعهدی آمریکا و ناتوانی اروپایی‌ها از عمل به تعهدها، ایران را بر آن داشت تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، به تدریج در چارچوب اختیار‌های خود مندرج در توافق یادشده از تعهد‌های خود بکاهد.
از آن زمان تاکنون، تحولات مختلفی رقم خوردند که تغییر‌های جدی را در رابطه ایران و غرب ایجاد کردند؛ غربی‌ها با سیاست‌های غلط، محاسبات اشتباه و تعلل‌های بی‌حاصل سوزاندن فرصت‌های موجود برای بازگشت به برجام را از بین بردند.
۲۳ تیر ۱۴۰۴ در عین حال، تاریخ دیگری را نیز می‌نمایاند: یک ماه پیش در چنین روزی رژیم صهیونیستی به فاصله ۲ روز مانده به زمان برگزاری دور ششم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به میانجی‌گری با چراغ سبز واشنگتن به ایران حمله کرد و متعاقب آن آمریکا مراکز هسته‌ای ایران را هدف قرار داد.
۱۰ سالگی برجام در حالی فرا رسید که از ۵ دور مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا با خیانت واشنگتن به دیپلماسی منجر به تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران و تصمیم تهران به تعلیق همکاری‌ها با آژانس شد.
غربی‌ها بی‌توجه به نتیجه‌های پوچ محاسبات اشتباه پیشین خود بار دیگر دل‌خوش به تاثیر‌های ادعای تجاوز مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران سودای تن دادن تهران به خواسته‌های حداکثری را در سر می‌پرورانند.
همین حساب و کتاب اشتباه اروپایی‌های ناراحت از به حاشیه رانده شدن توسط آمریکا در موضوع‌های مختلف بین‌المللی را به سمت تهدید به استفاده از سازوکار ماشه (اسنپ‌بک) سوق داده است.
اروپایی‌ها در مواجهه با قاطعیت ایران برای ایستادگی در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا و تروئیکای اروپایی، در تلاشی بیهوده تهران را به فعال کردن سازوکار ماشه تهدید می‌کنند.
ماشه که به‌عنوان سازوکار حل‌وفصل اختلاف‌ها در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام گنجانده شده، در حالی به ابزار سیاسی اروپایی‌ها برای اعمال فشار تبدیل شده است که آن‌ها نه تنها با عمل نکردن به تعهد‌های خود بلکه در قالب واژه‌ها ادعاهایی را در این مورد اعلام کردند.
وی تصریح کرد: این اقدام می‌تواند تاریک‌ترین نقطه در تاریخ روابط ایران با ۳ کشور اروپایی باشد که شاید هیچ‌وقت دیگر ترمیم نشود.
وی با بیان اینکه ایران کماکان خود را عضو برجام می‌داند و این اروپایی‌ها بودند که مفاد برجام را نقض کردند، گفت: تهدید به استفاده از این ابزار یک گام سیاسی است که با واکنش مقتضی و متناسب ایران مواجه می‌شود؛ اروپایی‌ها خوب می‌دانند که توسل به این سازوکار فاقد مبنای حقوقی و سیاسی با واکنش ما مواجه می‌شود.
ایران همواره تاکید و تصریح کرده است که در‌های دیپلماسی را به‌عنوان ابزار مشروع احقاق حق مردم خود بازمی گذارد؛ در عین حال، صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای خود را حتی زیر فشارها، تهدید‌ها و تحریم‌ها با اتکای به توان داخلی و بومی پیش می‌برد.
اکنون تروئیکای اروپایی در دوراهی مهمی قرار گرفته است: دو راهی که از یک سو به پایان یافتن نقش این کشور‌ها در موضوع‌های مهم بین‌المللی ازجمله موضوع هسته‌ای ایران ختم می‌شود و از سوی دیگر با چشم برداشتن از تاریخ ۲۶ مهر ۱۴۰۴، آخرین فرصت فعال‌سازی ماشه نقش و اعتبار بین‌المللی خدشه‌دارشده خود را احیا کند.
انتهای پیام/