رجبعلی لباف خانیکی، پژوهشگر برجسته و چهره ماندگار میراث‌فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرنگار میراث‌آریا با اشاره به ثبت جهانی مکان‌های پیشاتاریخی دره خرم‌آباد در فهرست میراث جهانی یونسکو، این رویداد را «نقطه عطفی در اثبات نقش تمدنی ایران در تاریخ بشریت» توصیف کرد و گفت: استان لرستان، با اقلیم معتدل کوهستانی، پوشش گیاهی انبوه و منابع آبی فراوان، یکی از کهن‌ترین زیستگاه‌های انسان در فلات ایران بوده و شواهد متعددی از استقرار اقوام شکارگر و یکجانشین در این منطقه به‌دست آمده است.
وی با اشاره به تنوع زیستی و ژئومورفولوژیکی دره خرم‌آباد افزود: وجود غارهایی همچون غار کوگان، همیان، میرملاس و ده‌ها پناهگاه صخره‌ای دیگر در این منطقه، نشانگر ارتباط تنگاتنگ انسان پیشاتاریخی با طبیعت زاگرس است. این غارها نه‌فقط پناهگاه فیزیکی، بلکه فضای نمادین حیات و تعامل انسان با محیط پیرامون بوده‌اند.
خانیکی ثبت جهانی این دره را «رخدادی مبارک و تمدن‌ساز» دانست و اظهار کرد: دره خرم‌آباد با وسعتی بالغ بر ۴۰۰ هکتار، شامل ۱۷ غار باستانی است که حضور انسان‌های هوشمند را از حدود ۵۴ هزار سال پیش به‌طور مستند به نمایش می‌گذارد. بررسی‌های باستان‌شناختی در این ناحیه از بیش از نیم‌قرن پیش آغاز شده و پژوهشگر فرانسوی، مارسل لوت از نخستین چهره‌هایی بود که غارهای این دره، به‌ویژه هفت مورد از آن‌ها، را به دقت مورد مطالعه قرار داد.
این کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی با تشریح مهم‌ترین یافته‌های این منطقه تاریخی ادامه داد: از جمله غارهای شاخص دره خرم‌آباد می‌توان به غار گنجی با قدمت ۴۰ هزار سال، غار قمری، غار گیلواران در دوره اسلامی، پناهگاه صخره‌ای گرارجنه، پاسنگر و غار کلدر اشاره کرد. غار کلدر با سابقه سکونت ۶۰ هزار ساله، دروازه‌ای به رازهای زندگی انسان‌های آغازین است؛ جایی که شواهدی از مهارت در استفاده از قیر طبیعی و ابزار سنگی به‌دست آمده و شیوه‌های معیشتی، سازمان اجتماعی و حتی باورهای آن دوران را بازنمایی می‌کند.
لباف خانیکی افزود: در غار یافته نیز نشانه‌هایی از حضور انسان نئاندرتال به‌دست آمده که به حدود ۳۹ هزار سال پیش بازمی‌گردد. این غارها نه‌تنها بستر زندگی، بلکه آینه‌ای از شعور و هوشمندی انسان اولیه در بهره‌گیری از طبیعت بوده‌اند.
وی با تأکید بر موقعیت راهبردی زاگرس مرکزی در تاریخ بشر تصریح کرد: لرستان، با منابع طبیعی غنی، رودخانه‌های جاری و جنگل‌های بکر، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های تمدن‌ساز غرب آسیا شناخته می‌شود. ثبت جهانی دره خرم‌آباد، نقش بی‌بدیل این منطقه را در شکل‌گیری کشاورزی، معماری و فرهنگ در دوره نوسنگی به‌روشنی آشکار کرده است.
او در پایان خاطرنشان کرد: این ثبت جهانی، نه‌فقط افتخاری ملی برای ایران، بلکه گامی بزرگ در تثبیت جایگاه این سرزمین به‌عنوان یکی از خاستگاه‌های اولیه تمدن انسانی است. بار دیگر نگاه جامعه جهانی به زاگرس دوخته شده است؛ جایی که انسان برای نخستین‌بار دست به ساختن زد، زمین را رام کرد، و فرهنگ را بنیاد نهاد.
انتهای پیام/