به گزارش ایرنا، در اردستان محرم، تنها عزاداری نیست، زنده‌ترین صحنه‌ی پیوند تاریخ، فرهنگ و عشق به امام حسین(ع) است.
در ماه محرم، شهرستان اردستان با آیین‌های مختلف و پرشور، صحنه‌ای از عشق و ارادت به امام حسین(ع) را به نمایش می‌گذارد، آیینی چون نخل گردانی در اردستان، زواره و کچومثقال، جغجغه‌زنی در برخی روستاها و هیات های محله ها، روایتگر پیوند ناگسستنی تاریخ، فرهنگ و ایمان مردم این شهرستان است.
در ماه محرم پیر و جوان، زن و مرد، کودک و نوجوان همه در هیات‌ها با شور و شوق به عزاداری سالار شهیدان ابا عبدالله الحسین (ع)مشغولند و بار دیگر نغمه‌های عاشقانه حسین (ع) نقل محفل‌شان شده است.
چهره شهر و روستا، محله ها، حسینیه ها با نصب بیرق‌ها برافراشته شده اند، علم‌های سیاه، سبز و قرمز بر در و بام تکایا، مساجد، خانه‌ها، موسسه‌ها، اداره ها و خیابان ها برافراشته شده، اکثر اهالی شهرستان ساکن دیگر شهرهای کشور به زادگاه خود بازگشته لباس ماتم بر تن می کنند و به عزاداری سالار شهیدان و دیگر شهدای واقعه کربلا که چهارده قرن پیش در صحرای کربلا به وقوع پیوسته، می پردازند.
رئیس پیشین اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان و کارشناس تاریخ گفت: در اردستان موضوع نخل گردانی سابقه‌ای بیش از ۴۰۰ سال دارد.
محمدرضا صدوقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: نخل گردانی در بسیاری از شهرهای ایران از جمله شهرستان اردستان وجود دارد و جزء مراسم آئینی دهه اول محرم محسوب می‌شود که اوج آن در روز عاشورا است.
وی افزود: این سنت دیرین ریشه در آیین کهن دارد و بیشترین مستندات موجود در موضوع نخل گردانی به دوره صفوی بر می گردد.
کارشناس تاریخ اردستان بیان کرد: در این شهرستان مراسم نخل گردانی در شهرهای اردستان، زواره و برخی از روستاها مانند کچو مثقال به صورت باشکوهی برگزار می‌شود.
صدوقی گفت: مردم اعتقاد دارند این نخل‌ها نمادی از تشییع پیکر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است و روایتی وجود دارد که بعد از واقعه عاشورا که امام حسین (ع) و یارانش به شهادت رسیدند چون پیکر امام حسین(ع) تکه تکه شده بود و قابل جابجایی نبود روی بوریایی از جنس نخل خرما قرار گرفت و دفن شد.
وی اضافه کرد: روایت‌هایی هست که نخل امام حسین(ع) حاجت‌هایی را روا کرده، مشکل برخی را گشوده و برای همین نذوراتی مانند پارچه‌هایی برای تزیین در روز مخصوص که به روز نخل بندان معروف است به نخل بسته می‌شود.
رئیس پیشین اداره میراث فرهنگی و کارشناس تاریخ اردستان با بیان اینکه اصل نخل گردانی درشهرستان در روز و شام عاشورا است ولی برخی نقاط در شب‌های دیگر نیز نخل گردانی را انجام می‌دهند، گفت: از قدیم رسم بوده، اقوامی که بیشتر از بقیه اصالت دارند هر کدام از پایه‌های نخل را برای جابجایی آن تقبل می‌کردند.
صدوقی با بیان اینکه در اردستان نیز یک سری سنت‌هایی بین مردم رواج دارد که اگر مردها حاجتی دارند باید از بالای سر نخل بگیرند و اگر خانم‌ها حاجتی دارند باید از قسمت پایین پای نخل درخواست کنند گفت: همه آیین‌هایی که از تاریخ به یادگار مانده جزو خرافات نیست و به عنوان رسوم و هویت مردم مطرح می‌شود و موضوع نخل حتی ریشه در قبل اسلام و سوگ سیاوش دارد.
وی افزود: از قدیم‌الایام مردم رسوم های خاصی از عزاداری‌های اباعبدالله را حفظ کردند که نخل گردانی یکی از آن است و در اردستان نخل گردانی سابقه‌ای بیش از ۴۰۰ سال دارد و شخصی به عنوان بابای نخل وجود دارد که به نوعی موضوع نخل گردانی را مدیریت می‌کند.
این کارشناس تاریخ اردستان بیان کرد: بسیاری از رسوم عزاداری در اردستان با گذشت زمان به فراموشی سپرده شده، رسومی ازجمله گِل مالیدن، کاه پاشیدن و پوشیدن لباس کرباس که مخصوص محرم بوده و پوشش ویژه مردم اردستان بوده که امروز کمتر انجام می‌شود.
آیین نخل‌گردانی در محله کوشک اردستان
نخل‌گردانی،آیین مذهبی ۴۰۰ ساله اردستان است که در روز عاشورا به اوج خود می‌رسد.
نخل‌گردانی در محله کوشک اردستان از مراسم آئینی دهه اول محرم در این شهرستان محسوب می‌شود و در روز عاشورا به اوج خود می‌رسد و مشابه این آیین در محله راهمیان نیز انجام می‌شود.
مراسم نخل‌گردانی در شهرستان اردستان سنتی دیرینه از دوره صفوی دارد که هرساله در ایام عزاداری اباعبدالله حسین (ع) در این شهرستان برگزار می‌شود.
نخل گردانی از باشکوه‌ترین و معروف‌ترین مراسم‌های آیینی عاشورا است که با حضور خیل عظیمی از شرکت‌کنندگان، هر ساله در دهه اول محرم برگزار می‌شود و در واقع نخل، نمادی از تابوت و سوگواری محرم در ایران است.
محرم در اردستان از نخل گردانی تا چغچغه‌زنی
مساجد، تکایا و محلات اردستان همه ساله با آغاز ماه محرم، سیاه‌پوش می‌شوند و علاوه بر روضه‌خوانی و اطعام عزاداران، آیین‌هایی همچون نخل‌گردانی و تعزیه‌خوانی اجرا می شود.
شهرستان اردستان، همه ساله با آغاز ماه محرم و ایام سوگواری امام حسین (ع)، مساجد، تکیه‌ها و حسینیه‌ها به نشان‌های عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) رنگ سیاه به خود می گیرند و آیین‌های خاصی که قدمتی چندین ساله دارد آغاز می‌شود.
در دو ماه محرم و صفر در اردستان مجلس‌های عزا برپاست اما در این شهرستان دهه اول بسیار مهم است که از اول محرم هیأت‌های عزاداری از محلات مختلف مشغول به عزاداری و اطعام عزاداران می‌شوند، همچنین آیین‌هایی همچون تعزیه، شبیه‌خوانی، نخل‌گردانی و چغچغه‌زنی نیز رواج دارد.
روزهای تاسوعا و عاشورا اوج عزاداری و سوگواری برای سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) است، هیأت‌های عزاداری از محله‌های مختلف شهر در قالب دسته زنجیرزنی و طبل‌زنی از محل خود خارج شده و تا خیابان و میدان اصلی شهر آمده و سپس هنگام نماز ظهر به محل‌های خود بازگشته و نماز جماعت و اطعام عزاداران انجام می‌شود.
شب یازدهم محرم که در حقیقت شب شام غریبان نامیده می‌شود، عزاداران حسینی در هیأت‌های مختلف یا مساجد با روشن کردن شمع و نوحه‌خوانی به عزاداری می‌پردازند.
روش خاص عزاداری شام غریبان در اردستان به‌این صورت است که با خواندن نوحه‌های خاص و تنها در قالب دسته سینه‌زنی شام غریبان اباعبدالله الحسین را در کوچه‌های تاریک انجام می‌دهند.
نخل‌گردانی
نخل‌گردانی سنتی دیرینه از دوره صفوی در شهرستان اردستان است که هرساله در ایام عزاداری اباعبدالله حسین (ع) در این شهرستان برگزار می‌شود.
نخل‌گردانی، حملِ تابوت چوبی عظیم و نمادی از سوگواری ایام محرم الحرام است که در دهه اول این ماه، تابوت در حالی که توسط پارچه‌های مشکی و سبز پوشانده شده، توسط عزاداران پرشماری (به دلیل وزن زیادِ آن) حمل می‌شود.
مراسم نخل گردانی بیشتر در شهرها و روستاهای اطراف منطقه کویر مرکزی ایران رواج دارد و نخل برداری از ویژگی‌های عزاداری محرم در این منطقه به حساب می‌آید که برای اجرای آن همه مردم و اهالی منطقه بسیج می‌شوند.
تعزیه‌خوانی
پرده‌خوانی و تعزیه‌خوانی از قدیم در اردستان رواج داشته ولی امروزه پرده‌خوانی یا همان نقالی به فراموشی سپرده شده اما همچنان تعزیه‌خوانی مخصوصاً در ظهر عاشورا رواج خود را دارد.
در شهرستان اردستان مراسم تعزیه خوانی گاهی به صورت دوره‌ای برگزار می‌شده، یعنی در ۱۰ روز اول محرم این مراسم در اردستان و زواره برگزار می‌شود و سپس نوبت را به روستاهای اطراف واگذار می‌کردند.
در چند سال اخیر تعزیه خوانی در شهر زواره رونق خاصی دارد و در سالهای گذشته تعزیه خوان های ماهر و مشهور از شهرهای اطراف مانند نطنز، دولت آباد برخوار و اصفهان به این شهر می‌آمدند و هرشب یکی از وقایع محرم را روایت می‌کردند که بسیار مورد استقبال قرار می‌گرفت ولی امسال تعزیه خوان های شهر زواره این مسوولیت را برعهده دارند و این مراسم بیشتر در حسینیه بزرگ زواره و بعد از اتمام مراسم عزاداری انجام می‌شود، در شب تاسوعا و عاشورا قبل از شروع تعزیه‌خوانی در حسینیه‌ها دسته‌های عزاداری از مساجد و تکایا به سمت حسینیه بزرگ و کوچک حرکت می‌کند.
برگزاری آیین سنتی مذهبی ۳۰۰ ساله نخل‌بندان در زواره
نخل که نماد تابوت و نخل گردانی نماد تشییع جنازه حضرت سید الشهدا(ع) و یاران باوفای ایشان است، در زواره اردستان بر اثر شواهد و قرائن که سینه به سینه نیز بیان شده، قدمت بیش از ۳۰۰ ساله دارد که با ساخت حسینیه‌ها و ایجاد صفه نخل، نخل بندی و نخل گردانی، این آیین منظم تر و بیشتر قوت گرفت.
آیین سنتی - مذهبی ۳۰۰ ساله نخل بندی در شهر تاریخی زواره اجرا می شود ونخل این نماد مقدس، که مورد احترام همه مردم می‌باشد، از چوب تهیه شده، بوسیله پارچه پوشیده و تزیین می‌شود و بستن پارچه ها و آماده سازی آن به نخل بندان معروف است.
مراسم نخل‌گردانی مردم زواره در روز عاشورا
آیین نخل بندان زواره در حسینیه بزرگ هر ساله چند روز به شروع محرم و ترجیحا آخرین جمعه منتهی به محرم برگزار می‌شود.
این مراسم سنتی - مذهبی صبح زود با زیارت عاشورا روبروی صفه نخل و سپس با پذیرایی و صبحانه پخش نذری مختصری کار شروع می‌شود و در پایان مراسم هم آش نذری توزیع می‌گردد.
همراه با بستن نخل ۱۸ بیرق یا (کُتَل) که با پارچه پوشیده است در جلو نخل به حرکت درمی‌آید و این ۱۸ بیرق نماد جوانان بنی هاشم(ع) است.
در نخل بندان زواره دو علم که به گوشواره معروف است نیز با پارچه بسته می‌شود و دو طرف نخل در حرکت در می‌آید و اینها نماد حضرت علی اکبر(ع) و حضرت عباس(ع) هستند.
در جلو نخل یعنی پیشانی، ۲۰عدد قبه فلزی نصب می‌شود که نماد خیمه‌های امام حسین(ع) است.
برادران خدامی که نسل در نسل از صدها سال پیش سُکان دار این آیین می‌باشند، به کمک دیگر خادمین حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و افراد دیگر که هر کدام وظیفه مشخصی دارند، این آیین را انجام می‌دهند.
بستن نخل بوسیله پارچه های رنگی که افراد از گذشته تا به امروز نذر این کار کرده‌اند، انجام می‌شود و بستن پارچه هاهمراه با روضه‌های سنتی و اذکار و توسل به ائمه و حضرت سید الشهدا (ع) درهنگام کار زمزمه می‌شود.
گفتنی است طبق یک سنت دیرینه چند روز مانده به آغاز ماه محرم و عزاداری سیدالشهدا(ع) در دو حسینیه بزرگ و کوچک زواره آیین نخل بندان انجام می‌شود.
در این مراسم خادمین آقا اباعبدالله الحسین (ع) پارچه های رنگی اهدایی مردم را به نخل چوبی قدیمی به سبک خاصی می بندند و آن را برای محرم آماده می‌کنند
بسیاری از مردم با متوسل شدن به امام حسین(ع) و شهدای کربلا در محل صفه نخل حاجت روا شده و اعتقاد خاصی به نخل دارند
چغچغه‌زنی
یکی از این آئین‌های عزاداری که توسط اهالی روستای قهساره یا«کیسار» اردستان هر سال انجام می‌شود، آئین «چق چقه زنی» است، در زمان قدیم مردم روستا پس از عزاداری روز تاسوعا بعد از نیمه شب از مسجد به کوچه‌ها و خیابان‌های روستا رفته و عزاداری خود را با انجام مراسم «چق چقه» تا اذان صبح ادامه می‌دادند.
در این آئین مردان با به صدا درآوردن سنگ‌ها، سکوت شب را می‌شکستند؛ زنان و کودکان بر بام‌ها و جلوی منازل اجتماع می‌کردند؛ این مراسم تا نماز صبح ادامه داشت، پس از ادای فریضه نماز به منازل خود باز می‌گشتند تا پس از تجدید نیرو برای عزاداری و اقامه نماز ظهر عاشورا آماده شوند.
به گزارش ایرنا،شهرستان اردستان بابیش از ۴۳هزارنفر جمعیت در۱۱۸ کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است.