به گزارش ایرنا، گورخر آسیایی از شاخص‌ترین گونه‌های در معرض خطر ایران و نماد حیات‌وحش بیابانی کشور است. این پستاندار مقاوم که توان تحمل شرایط سخت کویری را دارد، از گذشته در گستره‌ای وسیع از دشت‌های مرکزی ایران تا مرزهای افغانستان و ترکمنستان زندگی می‌کرد، اما فشارهای انسانی، کاهش بارندگی، تخریب زیستگاه و شکار غیرمجاز، جمعیت آن را تا مرز نابودی پیش برد.
طبق گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت(IUCN)، گورخر آسیایی در فهرست گونه‌های «در خطر انقراض» جهانی قرار دارد و جمعیت باقیمانده آن تنها در چند زیستگاه محدود از جمله پارک ملی توران، بهرام‌گور و پارک ملی کویر مشاهده می‌شود و در دهه‌های اخیر، نابودی زیستگاه‌های اصلی و محدود بودن زادآوری طبیعی، تهدیدی جدی برای بقای این گونه محسوب شده است.
دوره بارداری طولانی(حدود ۱۱ ماه)، زادآوری یک کره در هر بار و نرخ بقای پایین نوزادان، از عوامل طبیعی کاهش جمعیت گورخر آسیایی است. از سوی دیگر، تغییر اقلیم، کمبود منابع آبی و گسترش مسیرهای انسانی در زیستگاه‌های تاریخی این گونه، پایداری آن را در خطر قرار داده بود.
تلاش‌های حفاظتی و بازسازی جمعیت در کویر گرمسار
در این شرایط، پارک ملی کویر گرمسار به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های تاریخی این گونه، از سال ۱۳۹۷ در کانون توجه برنامه‌های احیای گورخر آسیایی قرار گرفت. طی نخستین مرحله، ۱۰ راس گورخر از مناطق دیگر کشور به این پارک منتقل شدند که پنج راس از آن‌ها به سلامت به مقصد رسیدند و مبنای جمعیت جدید شدند.
در ادامه، چهار راس دیگر از یزد و ۱۱ راس از کرمان به منطقه افزوده شد و این جمعیت انتقال‌یافته با موفقیت با زیستگاه جدید سازگار شد و روند زادآوری طبیعی در پارک آغاز شد. اکنون و پس از چند سال پایش مستمر، حضور حدود ۵۰ راس گورخر آسیایی در محدوده پارک ملی کویر گزارش شد که بیش از نیمی از آن‌ها در همین منطقه متولد شده‌اند.
احیای جمعیت گورخر آسیایی در گرمسار نتیجه هماهنگی میان سازمان حفاظت محیط‌زیست، حفاظت محیط زیست استان سمنان و محیط‌بانان محلی است؛ اقدامی که نه‌تنها موجب بازگشت یک گونه نادر به زیستگاه تاریخی خود شد، بلکه الگویی موفق از احیای گونه‌های منقرض‌شده در مقیاس منطقه‌ای به‌شمار می‌آید.
گورخر آسیایی در پارک ملی کویر به پایداری جمعیتی رسید
رییس پارک ملی کویر گرمسار در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، بیان‌کرد: از سال ۱۳۹۷ تاکنون روند احیای گورخر آسیایی در این منطقه با موفقیت ادامه دارد و جمعیت فعلی دست‌کم به ۵۰ رأس رسیده است.
رضا شاه‌حسینی افزود: حدود ۳۱ راس از این جمعیت در همین پارک متولد شده‌اند که نشان‌دهنده سازگاری مطلوب این گونه با شرایط اقلیمی و زیستگاهی کویر است.
وی با اشاره به ثبت ۹ زایمان موفق گورخرها در سال ۱۴۰۴ تاکید کرد: تنها یک کره حین زایمان تلف شد و این آمارها نشان می‌دهد جمعیت در وضعیت طبیعی و پایدار قرار دارد.
ویژگی‌های زیستی و ضرورت حفاظت مستمر
رییس پارک ملی کویر گرمسار گفت: گورخر آسیایی گونه‌ای منحصربه‌فرد و بومی فلات ایران است که برخلاف گورخر آفریقایی، نوارهای بدن ندارد و از نظر رفتار و فیزیولوژی با شرایط بیابانی سازگار شده است. دوره بارداری آن حدود ۱۱ ماه است و معمولا هر دو سال یک‌بار زادآوری دارد.
او اضافه کرد: به‌دلیل اهمیت حفاظتی بالای این گونه، بازدید عمومی از پارک تنها با مجوز ممکن است و تداوم روند احیا نیازمند تامین منابع آبی، تقویت پوشش گیاهی و جلوگیری از ورود غیرمجاز به محدوده‌های حفاظت‌شده است.
به گزارش ایرنا، پارک ملی کویر گرمسار معروف به «آفریقای ایران» به دلیل دارا بودن تنوع گیاهی و جانوری دارای زمستان‌های معتدل و تابستان‌های گرم است که در واقع یکی از پارک‌های ملی ایران شناخته شده است و با سفر به این منطقه مطمئن باشید یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه های گردشگری ایران را از نزدیک می‌بینید.
البته فراموش نکنید مشاهده از پارک ملی کویر نیاز به مجوز اداره پارک ملی گرمسار یا اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان دارد.
پارک ملی کویر گرمسار واقع در جنوب غربی استان سمنان با دارا بودن ۳۴ گونه پستاندار، ۱۵۵ گونه پرنده، ۳۴ گونه خزنده و ۳۵۵ گونه گیاهی، یکی از غنی‌ترین مناطق دارای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در قلب کشور محسوب می‌شود که حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک واقع شده است.