به گزارش ایرنا،این خطه، که به نگارستان ایران شهره است، در ایام محرم به صحنه‌ای باشکوه از همدلی، معنویت و آیینهای عاشورایی بدل می‌شود.
هشت آیین عاشورایی گلستان که در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده‌اند، نه‌تنها هویت مذهبی و فرهنگی این دیار را به نمایش می‌گذارند، بلکه چون پلی، نسل‌ها را به ارزش‌های والای حسینی پیوند می‌دهند و جاذبه‌ای بی‌بدیل برای گردشگری مذهبی خلق می‌کنند.
این آیین‌ها، از طوق‌بندان گرگان تا دسته‌چوبی محلات تاریخی، روایت‌گر خط سرخ عاشوراست که با هنر، ایمان و همبستگی مردمان این سرزمین، در قالب مراسم‌هایی پُر رمز و راز به نسل امروز منتقل می‌شود.
با فرا رسیدن ماه محرم، گلستان در غمی مقدس و معنوی فرو می‌رود و شهرها و روستاها، از گرگان و کردکوی تا گالیکش، مینودشت، رامیان و بندرگز، سیاه‌پوش می‌شوند.
صدای طبل‌ها و ناله‌های نوحه‌خوانان، همراه با عطر نذری‌ها و طوق‌های برافراشته، فضایی سرشار از حزن و ارادت خلق می‌کند. این آیین‌ها، که ریشه در اعتقادات عمیق مردم دارند، فراتر از عزاداری‌اند؛ بازسازی واقعه کربلا، بازنمایی ارزش‌های حسینی و فرصتی برای پاسداشت هویت فرهنگی و مذهبی این دیارند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان گفت: هویت فرهنگی و مذهبی مردم گلستان در آیینهای محرم به روشنی متجلی است. این مراسم نه‌تنها سنت‌های کهن را زنده نگه می‌دارند، بلکه به توسعه گردشگری مذهبی کمک می‌کنند و داستان کربلا را در قالب آیین‌هایی پُرشور و معنوی به نسل‌های جدید منتقل می‌سازند.
فریدون فعالی بیان کرد: این آیین‌ها، که با مشارکت اقوام گوناگون برگزار می‌شوند، جلوه‌ای از وحدت و همدلی را در این سرزمین چندفرهنگی به نمایش می‌گذارند و پیام عاشورا را در قالبی هنرمندانه و مردمی بازگو می‌کنند.
طوق‌بندان گرگان: نماد عزای حسینی در کوچه‌های تاریخ
در محلات قدیمی گرگان، از روز چهارم تا دهم محرم، آیین طوق‌بندان با شکوهی خاص برگزار می‌شود. طوق‌ها، که نمادی از عزای امام حسین (ع) هستند، با پارچه‌های سبز و سیاه آراسته شده و با تشریفات ویژه‌ای در میان نوحه‌خوانی و ذکر مردم حمل می‌شوند.
این آیین، که ریشه در سنت‌های دیرین گرگان دارد، فضایی معنوی خلق می‌کند که دل‌های عزاداران را به کربلا پیوند می‌دهد.
مردم با نذورات خود، از شمع و گل تا غذاهای نذری، در این مراسم شرکت می‌کنند و ارادت خود را به ساحت مقدس اهل‌بیت ابراز می‌دارند. طوق‌بندان نه‌تنها آیینی مذهبی، بلکه بخشی از هویت تاریخی محلات گرگان است که نسل به نسل منتقل شده و همچنان زنده و پویاست.
چهل‌منبر: آیینی سرشار از معنویت در غروب تاسوعا
آیین چهل‌منبر یا پامنبری که در غروب تاسوعا در گرگان برگزار می‌شود، یکی از زیباترین و معنوی‌ترین مراسم عاشورایی این دیار است.
مردم با روشن کردن شمع در پای چهل‌منبر که هر یک نمادی از ارادت به شهدای کربلاست، حاجات خود را از حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) طلب می‌کنند. این آیین که با حضور گسترده زنان و مردان در کوچه‌های قدیمی گرگان برگزار می‌شود، فضایی سرشار از نور، دعا و ارادت خلق می‌کند.
آیین پامنبری در گرگان
چهل‌منبر نه‌تنها آیینی برای حاجت‌خواهی، بلکه جلوه‌ای از پیوند عمیق مردم با فرهنگ عاشورایی است که در آن، نور شمع‌ها به مثابه روشنایی راه حسینی در دل‌ها می‌درخشد.
سینه‌زنی کمر به کمر رامیان: نماد وحدت و ولایت‌مداری
در شهر رامیان، آیین سینه‌زنی کمر به کمر یکی از باشکوه‌ترین جلوه‌های عزاداری است. عزاداران با تشکیل حلقه‌ای متحد حول میدان امام علی (ع) ، به‌صورت هماهنگ سینه می‌زنند و ارادت خود به اهل‌بیت را نشان می‌دهند.
سینه زنی کمر به کمر رامیان
این آیین که نمادی از وحدت و همبستگی است، نشان‌دهنده پیوند عمیق مردم رامیان با ارزش‌های حسینی و ولایت‌مداری است. حرکت منظم و هماهنگ عزاداران که شانه به شانه یکدیگر به سینه می‌زنند، تصویری ماندگار از اتحاد حول محور امامت خلق می‌کند و پیام عاشورا را در قالبی پرشور و مردمی بازتاب می‌دهد.
نخل پا کردکوی: بازنمایی غم کربلا در ظهر عاشورا
در روستای بالاجاده کردکوی، ظهر عاشورا شاهد برگزاری آیین نخل پاست. در این مراسم، نماد تابوت شهدای کربلا، که به شکل نخل با پارچه‌های سیاه و سبز آراسته شده، با شکوهی خاص توسط عزاداران حمل می‌شود.
این آیین که ریشه در سنت‌های کهن منطقه دارد، غم عاشورا را در قالبی نمادین و تأثیرگذار بازآفرینی می‌کند.
عزاداران با نوحه‌خوانی و سینه‌زنی در کنار نخل، یاد شهدای کربلا را گرامی می‌دارند و این مراسم را به یکی از برجسته‌ترین آیینهای عاشورایی کردکوی بدل کرده‌اند.
حسن‌حسین‌خوانی: روایت نمایشی مصائب کربلا
آیین حسن‌حسین‌خوانی که در گالیکش، مینودشت و روستاهایی چون فارسیان فرنگ و القجر برگزار می‌شود، از روز هفتم محرم آغاز شده و تا ظهر عاشورا ادامه دارد.
این آیین نمایشی-روایی، با اجرای نوحه‌خوانان محلی، مصائب امام حسین (ع) و یارانش را روایت می‌کند.
عزاداران در این مراسم، با شنیدن روایت‌های سوزناک از واقعه کربلا، در غمی عمیق فرو می‌روند و دل‌هایشان به کربلا پیوند می‌خورد. حسن‌حسین‌خوانی، با ترکیب موسیقی سنتی و روایت‌های دینی، یکی از تأثیرگذارترین آیینهای عاشورایی گلستان است که فرهنگ شفاهی منطقه را نیز حفظ می‌کند.
بنی‌اسد بندرگز: خاک‌سپاری نمادین شهدای کربلا
در روز یازدهم محرم، بندرگز میزبان آیین بنی‌اسد است. در این مراسم، مردم به‌صورت نمادین به خاک‌سپاری شهدای کربلا می‌پردازند و غم بازماندگان عاشورا را در قالبی تأثیرگذار بازنمایی می‌کنند.
این آیین که با حضور گسترده عزاداران برگزار می‌شود، نه‌تنها یادآور مصائب کربلاست، بلکه پیوند عمیق مردم بندرگز با ارزش‌های حسینی را نشان می‌دهد. صحنه‌های نمادین خاک‌سپاری، همراه با نوحه‌خوانی و ذکر، فضایی سرشار از حزن و معنویت خلق می‌کند.
دسته‌چوبی گرگان: خشم و حزن توأمان برای فاجعه کربلا
شب دوازدهم محرم، محلات تاریخی گرگان شاهد برگزاری آیین دسته‌چوبی است. در این مراسم، مردان با چوب‌هایی در دست، به‌صورت منظم و هماهنگ به سینه می‌زنند و خشم و اندوه خود را برای فاجعه کربلا ابراز می‌کنند.
آیین سنتی دسته چوبی گرگان
این آیین که ریشه در سنت‌های قدیمی گرگان دارد، نمادی از اتحاد و ارادت مردم به اهل‌بیت است و فضایی پرشور و در عین حال غم‌انگیز خلق می‌کند که یادآور عظمت و مظلومیت عاشوراست.
صبح روسیاه
آئین عاشورایی «صبح رو سیاه» دیسگر آیین عاشورایی گلستان است .
این آئین در نیمه‌های شب عاشورا و پیش از طلوع خورشید برگزار می‌شود و تجلی سوگواری مردم گلستان برای مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران ایشان است
مرثیه معروف این آئین، شماتت خورشید است که چرا طلوع می‌کنی درحالی‌که قرار است امروز حسین (ع) و فرزندانش به شهادت برسند.
نقش آیین‌ها در پاسداشت هویت و تقویت گردشگری مذهبی
فعالی با تأکید بر اهمیت این آیین‌ها در حفظ هویت فرهنگی و مذهبی گلستان، گفت: مستندسازی، ثبت و معرفی این آیین‌ها نه‌تنها از فراموشی آن‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه ظرفیت بی‌نظیری برای توسعه گردشگری فرهنگی و مذهبی فراهم می‌آورد.
وی ادامه داد: این مراسم، با پیوند دادن نسل جوان به میراث عاشورایی، هویت تاریخی و دینی منطقه را تقویت می‌کنند و گلستان را به مقصدی جذاب برای گردشگران مذهبی بدل می‌سازند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان بیان کرد: این آیین‌ها که با مشارکت اقوام مختلف برگزار می‌شوند، جلوه‌ای از وحدت در عین کثرت را به نمایش می‌گذارند و پیام عاشورا را در قالبی جهانی و انسانی بازگو می‌کنند.
گلستان: مقصد عاشقان حسینی در ایام محرم
گلستان، با تنوع قومیتی و آیینهای رنگارنگ، هرساله در ایام محرم میزبان گردشگرانی از سراسر ایران است. سیاه‌پوشی شهرها، طنین نوحه‌ها، عطر نذری‌ها و حضور پرشور مردم در آیینهای عاشورایی، این سرزمین را به مقصدی برای تجربه معنویت و همدلی تبدیل کرده است.
این آیین‌ها، فراتر از عزاداری، روایت‌گر عشق، هویت و استمرار خط سرخ عاشورایند که از کربلا تا گلستان امتداد یافته و در قلب مردم این دیار جاودانه شده است. گردشگران با حضور در این مراسم، نه‌تنها با فرهنگ و سنت‌های گلستان آشنا می‌شوند، بلکه در فضایی معنوی، با ارزش‌های حسینی پیوند می‌خورند.
اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان، با همکاری هیات‌های مذهبی، نهادهای فرهنگی و مردم، در تلاش است تا این گنجینه ارزشمند را به نسل‌های آینده منتقل کند.
مریم منصوری کارشناس میراث ناملموس استان گفت: این آیین‌ها، بخشی از هویت زنده گلستان‌اند که باید با مستندسازی و آموزش به نسل جوان حفظ شوند.