سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرضیه نگهبان مروی: رمان «کتابخانۀ پاریس» نوشتۀ جنت اسکسلین چارلز، روایتی الهام‌بخش از شجاعت و عشق به ادبیات در دوران جنگ جهانی دوم است. این داستان، که وقایع آن بین پاریس دهۀ ۱۹۴۰ و مونتانای دهۀ ۱۹۸۰ در رفت‌وآمد است، نشان می‌دهد که ادبیات چگونه می‌تواند در تاریک‌ترین لحظات، نور امید و ارتباطات انسانی را زنده نگه دارد.
«کتابخانۀ پاریس» رمانی تاریخی است که متن اصلی آن اولین بار در سال ۲۰۲۱ منتشر شد و به‌سرعت، به‌دلیل روایت جذاب و ادای احترامش به قدرت کتاب‌ها، مورد استقبال و تحسین قرار گرفت. این رمان، که بر اساس رویدادهای واقعی کتابخانۀ امریکایی پاریس در طول جنگ جهانی دوم نوشته شده، زندگی اودیل سوزو، کتابداری شجاع، و لیلی، دختری در مونتانای دهۀ ۱۹۸۰، را به هم پیوند می‌زند.
جنت اسکسلین چارلز در رمان «کتابخانۀ پاریس» با ترکیبی از تاریخ، احساسات و عشق به ادبیات، جهانی خلق می‌کند که در آن کتاب‌ها نه تنها منبع دانش، بلکه ابزاری برای مقاومت، دوستی، و شفای زخم‌های جنگ‌اند. این رمان، برای عاشقان کتاب و ادبیات، اثری‌ست که هم دلگرمی می‌دهد و هم ذهن را به تأمل وامی‌دارد.
رمان در دو بازۀ زمانی و در رفت‌وآمد میان دو مکان روایت می‌شود: پاریسِ سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۴، یعنی دوران اشغال این شهر به‌دست نازی‌ها، و شهر کوچکی در مونتانای دهۀ ۱۹۸۰. در پاریس جنگ‌زده، کتابخانۀ امریکایی پاریس نقش پناهگاهی برای روشنفکران، نویسندگان، و خوانندگان را ایفا می‌کند. نویسنده با توصیفات زنده از خیابان‌های پاریس، کافه‌ها، و فضای داخلی کتابخانه، حس زندگی در شهری تحت اشغال را به‌خوبی منتقل می‌کند. در این رمان، ترس از گشتاپو، کمبود غذا و محدودیت‌های اجتماعی با جزئیاتی ملموس به تصویر کشیده شده‌اند. در میان همۀ بیم‌ها و محدودیت‌ها و کمبودها اما کتابخانه، به‌عنوان قلبی تپنده، فضایی از امید و مقاومت را حفظ می‌کند.
در مقابل، مونتانای دهۀ ۱۹۸۰، با کوچکی و انزوایش، فضایی آرام اما پر از تنش‌های اجتماعی و خانوادگی را به نمایش می‌گذارد. این تضاد بین دو مکان و زمان، به داستان عمق می‌بخشد و نشان می‌دهد که چگونه تأثیرات جنگ و ادبیات می‌توانند فراتر از زمان و مکان ادامه یابند.
رمان دو شخصیت اصلی دارد: اودیل سوزو، کتابداری جوان و پرشور در پاریس، و لیلی، دختری نوجوان در مونتانا که با انزوا و فقدان مادرش دست‌وپنجه نرم می‌کند.
اودیل، که در پاریس ۱۹۳۹ به کتابخانۀ امریکایی می‌پیوندد، عاشق کتاب و ارتباطی است که از طریق ادبیات با دیگران برقرار می‌کند. او با شجاعت و خلاقیت، در کنار همکارانش، کتاب‌ها را به سربازان، و حتی زندانیان می‌رساند و زمانی که نازی‌ها کتابخانه را تهدید می‌کنند، با وجود عشقش به یک افسر پلیس فرانسوی و درگیری‌های خانوادگی، از ادبیات به‌عنوان راهی برای حفظ انسانیت و مقاومت استفاده می‌کند. شخصیت اودیل ترکیبی از جسارت و آسیب‌پذیری است و همین او را به قهرمانی باورپذیر تبدیل می‌کند.
لیلی، شخصیت دیگر رمان، دختری کنجکاو و تنها در مونتانای دهۀ ۱۹۸۰ است. او با اودیل، که اکنون همسایه‌ای مسن و مرموز است، دوست می‌شود. لیلی از طریق اودیل با تاریخ، ادبیات، و داستان‌های جنگ آشنا می‌شود و در این فرایند، راهی برای فهم خود و گذشته‌اش می‌یابد. رابطۀ این دو، که از طریق عشق مشترک به کتاب‌ها شکل می‌گیرد، پلی بین نسل‌ها و تجربه‌هاست.
اصلی‌ترین مضامین رمان «کتابخانۀ پاریس» حول قدرت ادبیات و انسانیت در زمان‌های تاریک می‌گردند. نقش مؤثر ادبیات در ایجاد مقاومت دربرابر شرایط دشوار، یکی از محوری‌ترین مضمون‌های این رمان است. کتابخانۀ امریکایی پاریس، که در واقعیت نیز در طول جنگ جهانی دوم فعال بود، در رمان به‌عنوان مرکزی برای مقاومت فرهنگی به تصویر کشیده می‌شود. اودیل و همکارانش، با رساندن کتاب‌های ممنوعه به خوانندگان و حفظ فعالیت‌های ادبی، در برابر سرکوب نازی‌ها ایستادگی می‌کنند. کتاب‌ها در این داستان، نه تنها منبع سرگرمی، بلکه نمادی از آزادی و انسانیت‌اند.
دوستی و ارتباط انسانی مضمون دیگری است که در رمان «کتابخانۀ پاریس» پررنگ است. رابطۀ اودیل با همکارانش، مانند مارگارت (یک زن انگلیسی) و بوریس (کتابداری روس)، و بعدها دوستی او با لیلی، نشان می‌دهد که چگونه روابط انسانی می‌توانند در برابر سختی‌ها دوام بیاورند. این ارتباطات، که اغلب از طریق کتاب‌ها شکل می‌گیرند، به شخصیت‌ها کمک می‌کنند تا امید و هدف خود را حفظ کنند.
شجاعت و فداکاری نیز در قلب داستان قرار دارد. اودیل و همکارانش با خطر کردن برای رساندن کتاب‌ها و کمک به دیگران، شجاعتی خاموش اما عمیق نشان می‌دهند. این شجاعت، که به‌جای اسلحه با کلمات و ایده‌ها ابراز می‌شود، کیفیتی الهام‌بخش به رمان می‌بخشد.
تأثیرات جنگ بر نسل‌ها نیز، از طریق داستان موازی اودیل و لیلی، در این رمان مورد کندوکاو قرار می‌گیرد. اودیل، که زخم‌های جنگ را با خود حمل می‌کند، و لیلی، که با چالش‌های هویت و انزوا در زمان صلح مواجه است، هر دو از طریق ادبیات راهی برای التیام می‌یابند. این مضمون، نشانگر تأثیر ماندگار جنگ و قدرت شفابخش داستان‌هاست.
سبک روایی نویسنده در «کتابخانۀ پاریس» ترکیبی از نثر روان و احساسی است که جزئیات تاریخی به آن غنا بخشیده است. داستان از زاویه‌دید سوم‌شخص و در دو خط زمانی روایت می‌شود. فصل‌های رمان، بین اودیل در پاریس و لیلی در مونتانا در رفت‌وآمدند و این ساختار، حس انتظار و کشف تدریجی گذشتۀ اودیل را در خواننده ایجاد می‌کند و نیز او را به کشف و برقراری ارتباط بین دو دورۀ زمانی فرامی‌خواند.
کتاب پر از تصاویر زنده و لحظات احساسی است که فضای پاریس جنگ‌زده و مونتانای آرام را به‌زیبایی به تصویر می‌کشند. دیالوگ‌ها، به‌ویژه در صحنه‌های کتابخانه، پر از گرما و شوخ‌طبعی‌اند و این به شخصیت‌ها عمق و انسانیت می‌بخشد.
جایگاه رمان «کتابخانۀ پاریس»
رمان «کتابخانۀ پاریس» به‌دلیل ترکیب موفق تاریخ و داستان و ادای احترامش به کتابداران واقعی که در جنگ مقاومت کردند، مورد تحسین قرار گرفت. این رمان به‌عنوان اثری الهام‌بخش و دل‌انگیز شناخته شد که به‌ویژه برای عاشقان کتاب جذاب است. منتقدان همچنین توانایی نویسنده در خلق شخصیت‌های باورپذیر و نمایش نقش ادبیات در دوره‌های بحرانی را ستوده‌اند.
با این حال، برخی معتقدند که خط داستانی مونتانا به اندازۀ بخش پاریس قوی نیست و گاهی بیش از حد ساده به نظر می‌رسد. اما این نقدها از جذابیت کلی رمان کم نمی‌کند و این رمان به دلیل روایت گرم و موضوع جهانی‌اش، مخاطبان گسترده‌ای را جلب کرده است.
چرا باید رمان «کتابخانۀ پاریس» را خواند؟
رمان «کتابخانۀ پاریس» برای هرکسی که به تاریخ جنگ جهانی دوم و داستان‌های با موضوع مقاومت علاقه‌مند است، کتابی‌ست خواندنی. این رمان همچنین از قدرت ادبیات سخن می‌گوید و به ما یادآوری می‌کند که کتاب‌ها می‌توانند در تاریک‌ترین لحظات، نور امید و مقاومت را زنده نگه دارند. اودیل و لیلی در این رمان، با دوستی‌شان و نیز عشقشان به داستان‌ها، نشان می‌دهند که چگونه کلمات می‌توانند نسل‌ها و فرهنگ‌ها را به هم متصل کنند.
اگر به‌دنبال داستانی هستید که هم الهام‌بخش باشد، هم شما را به قلب تاریخ ببرد، و هم عشق به کتاب را جشن بگیرد، «کتابخانۀ پاریس» انتخابی بی‌نظیر است. این رمان، با گرما و صداقتش، شما را تا آخرین صفحه با خود همراه خواهد کرد.
رمان «کتابخانۀ پاریس» با ترجمۀ لیلا کُرد در انتشارات کتاب کوله‌پشتی منتشر شده است.
∎