ارمغان زمان فشمی - ضمیمه جامعه روزنامه اطلاعات| گاهی در سفر، همان‌طور که در مسیر پیش می‌رویم در دلم نیتی می‌کنم و با خودم قرار می‌گذارم که آشیانه‌های پرندگان را لابه‌لای شاخ و برگ درختان دو طرف جاده پیدا کنم و بشمارم تا اگر تعدادشان به رقم خاصی که در ذهنم تعیین کرده‌ام برسد، امیدوار باشم که به خواسته‌ام خواهم رسید.
کمی بعدتر به خودم می‌آیم و می‌بینم به جای شمردن لانه‌ها از مکان‌یابی صاحبانشان، شگفت‌زده شده‌ام. بعضی پرنده‌ها بلندترین شاخه درختی در کنج دره را انتخاب کرده‌اند، جایی که دست هیچ بنی‌بشری به آن‌ها نرسد اما بعضی دیگر، روی دم‌دست‌ترین شاخه نزدیک‌ترین درخت به جاده که در تیررس نگاه همه آدم‌هاست لانه ساخته‌اند.
خیال می‌کنم پرنده‌ها هم روحیات متفاوتی با یکدیگر دارند، بعضی از آن‌ها بلندپرواز و برج‌عاج‌نشینند و بعضی خاکی و جسور و نترس. بعضی از آن‌ها آپارتمان‌نشینند و روی درختی که چند لانه دیگر هم وجود دارد، ساکن شده‌اند. بعضی به دنبال خلوت تنهایی و باصفا بودن محل زندگیشان هستند و تک‌درختی وسط دشت را انتخاب کرده‌اند که پرنده دیگری در آن ساکن نشده باشد.
گاهی به تلاش‌های یک جفت کبوتر نگاه می‌کنم که درحال ساختن خانه مشترکشان هستند. به دنبال سایه‌گاهی دور از هیاهو می‌گردند و ذره‌ذره، آشیانه را بنا می‌کنند.
از خودم می‌پرسم ما انسان‌ها برای خانه ساختن، چه معیارهایی داریم؟ قطعا تمدن‌های اولیه در کنار رودها بنا شده‌اند اما دیگر چه؟ آیا فقط آب برای آبادانی کافی است؟ اصلا همان آب‌ها که نیاز اولیه ما بوده و هستند، حالا چه وضعیتی دارند؟ چند شهر را می‌شناسیم که رودخانه‌هایشان خشک شده‌اند یا در معرض خشک شدن قرار دارند؟ هوا و خاک چند شهر آلوده شده و زیست ساکنانشان را هر روز سخت‌تر از دیروز می‌کند؟
به جز ما که اشرف مخلوقاتیم، کدام جاندار دیگری، تا این حد با محیط زیست خودش بی‌رحمانه رفتار کرده و درواقع به خودش ظلم کرده است؟ کدام جاندار دیگری خودخواهانه به جان طبیعت محل زندگی خودش افتاده، بدون آن که به نسل‌های بعد فکر کند؟ یعنی واقعا حواسمان نیست که اگر با محیط زیست نامهربان باشیم، نه‌تنها موجودات دیگر را در معرض خطر انقراض و نابودی قرار می‌دهیم، بلکه زندگی را برای خودمان هم دشوار و غیرقابل‌تحمل خواهیم کرد؟
۱۵ خرداد، روز جهانی محیط زیست، شاید فرصت مناسبی برای فکر کردن به این پرسش‌ها باشد.
ارمغان زمان فشمی - ضمیمه جامعه روزنامه اطلاعات| گاهی در سفر، همان‌طور که در مسیر پیش می‌رویم در دلم نیتی می‌کنم و با خودم قرار می‌گذارم که آشیانه‌های پرندگان را لابه‌لای شاخ و برگ درختان دو طرف جاده پیدا کنم و بشمارم تا اگر تعدادشان به رقم خاصی که در ذهنم تعیین کرده‌ام برسد، امیدوار باشم که به خواسته‌ام خواهم رسید.
کمی بعدتر به خودم می‌آیم و می‌بینم به جای شمردن لانه‌ها از مکان‌یابی صاحبانشان، شگفت‌زده شده‌ام. بعضی پرنده‌ها بلندترین شاخه درختی در کنج دره را انتخاب کرده‌اند، جایی که دست هیچ بنی‌بشری به آن‌ها نرسد اما بعضی دیگر، روی دم‌دست‌ترین شاخه نزدیک‌ترین درخت به جاده که در تیررس نگاه همه آدم‌هاست لانه ساخته‌اند.
خیال می‌کنم پرنده‌ها هم روحیات متفاوتی با یکدیگر دارند، بعضی از آن‌ها بلندپرواز و برج‌عاج‌نشینند و بعضی خاکی و جسور و نترس. بعضی از آن‌ها آپارتمان‌نشینند و روی درختی که چند لانه دیگر هم وجود دارد، ساکن شده‌اند. بعضی به دنبال خلوت تنهایی و باصفا بودن محل زندگیشان هستند و تک‌درختی وسط دشت را انتخاب کرده‌اند که پرنده دیگری در آن ساکن نشده باشد.
گاهی به تلاش‌های یک جفت کبوتر نگاه می‌کنم که درحال ساختن خانه مشترکشان هستند. به دنبال سایه‌گاهی دور از هیاهو می‌گردند و ذره‌ذره، آشیانه را بنا می‌کنند.
از خودم می‌پرسم ما انسان‌ها برای خانه ساختن، چه معیارهایی داریم؟ قطعا تمدن‌های اولیه در کنار رودها بنا شده‌اند اما دیگر چه؟ آیا فقط آب برای آبادانی کافی است؟ اصلا همان آب‌ها که نیاز اولیه ما بوده و هستند، حالا چه وضعیتی دارند؟ چند شهر را می‌شناسیم که رودخانه‌هایشان خشک شده‌اند یا در معرض خشک شدن قرار دارند؟ هوا و خاک چند شهر آلوده شده و زیست ساکنانشان را هر روز سخت‌تر از دیروز می‌کند؟
به جز ما که اشرف مخلوقاتیم، کدام جاندار دیگری، تا این حد با محیط زیست خودش بی‌رحمانه رفتار کرده و درواقع به خودش ظلم کرده است؟ کدام جاندار دیگری خودخواهانه به جان طبیعت محل زندگی خودش افتاده، بدون آن که به نسل‌های بعد فکر کند؟ یعنی واقعا حواسمان نیست که اگر با محیط زیست نامهربان باشیم، نه‌تنها موجودات دیگر را در معرض خطر انقراض و نابودی قرار می‌دهیم، بلکه زندگی را برای خودمان هم دشوار و غیرقابل‌تحمل خواهیم کرد؟
۱۵ خرداد، روز جهانی محیط زیست، شاید فرصت مناسبی برای فکر کردن به این پرسش‌ها باشد.