به گزارش خبرگزاری ایمنا، بیماری دیابت عملکرد طبیعی بدن در تنظیم قند خون را مختل می‌کند و به مرور زمان، اثرات متعددی بر اندام‌های مختلف بدن می‌گذارد و در صورت کنترل نکردن صحیح این بیماری، ممکن است مشکلات جدی متوجه افراد شود؛ در دیابت نوع ۱، بدن بیمار قادر به تولید انسولین نیست و دیابت نوع ۲، سلول‌ها پاسخ مناسبی به انسولین نمی‌دهند و هر دو نوع بیماری دیابت می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر سلامت افراد داشته باشد؛ قند خون بالا در طولانی‌مدت موجب آسیب به رگ‌های خونی، اعصاب و سیستم ایمنی می‌شود و فرد را در معرض خطر عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف قرار می‌دهد.
با مدیریت و کنترل نشدن بیماری دیابت، تغییرات مخربی در سیستم‌های مختلف بدن رخ می‌دهد که مهم‌ترین پیامد دیابت کنترل‌نشده، تأثیر آن بر گردش خون و عملکرد عروق است؛ سطح بالای قند خون موجب کاهش انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی می‌شود و خون‌رسانی به اندام‌های حیاتی را مختل می‌کند که این وضعیت می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی منجر شود و افزایش خطر حملات قلبی، سکته‌های مغزی و بیماری‌های کلیوی را به همراه داشته باشد، همچنین بیماری دیابت روی سیستم عصبی نیز تأثیرگذار است و می‌تواند به نوروپاتی دیابتی منجر می‌شود که باعث کاهش حس در اندام‌ها به‌ویژه پاها می‌شود و در پی همین اتفاق، بیماران دیابتی متوجه زخم‌ها و آسیب‌های پای خود نمی‌شوند و ممکن است زخم‌های دیابتی تشدید شود.
سیستم ایمنی نقش کلیدی در محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا دارد، اما در بیماران دیابتی این عملکرد به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد، در واقع سطح بالای قند خون، کارایی سلول‌های ایمنی را کاهش می‌دهد و توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها را مختل می‌کند، از این رو افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر عفونت‌های پوستی، زخم‌های مزمن و حتی بیماری‌های شدیدتر قرار دارند و علاوه بر این، ترمیم زخم‌ها در بدن این افراد کندتر است، زیرا جریان خون ضعیف‌تر، موجب کاهش اکسیژن‌رسانی و تأمین مواد مغذی مورد نیاز برای بازسازی بافت‌ها می‌شود و به همین دلیل، پیشگیری از آسیب‌های پوستی و مدیریت به‌موقع هرگونه زخم اهمیت بسیاری دارد.
یکی از جدی‌ترین عوارض دیابت، زخم‌های دیابتی است که بیشتر اوقات در ناحیه پاها ایجاد می‌شود و به دلیل آسیب‌های عصبی ناشی از نوروپاتی دیابتی، بیماران کاهش حس درد یا فشار را تجربه می‌کنند و همین امر موجب می‌شود زخم‌های کوچک مورد توجه قرار نگیرد و به‌مرور زمان به زخم‌های پیچیده‌تری تبدیل شود، بیماران باید توجه داشته باشند که اگر زخم‌های دیابتی به موقع درمان نشود، ممکن است دچار عفونت و به مشکلاتی مانند زخم‌های مزمن، قانقاریا و حتی قطع عضو منجر شود، از همین رو مراقبت ویژه از پاها، انتخاب کفش مناسب و بررسی روزانه پوست از جمله راه‌های مؤثر برای جلوگیری از این مشکل به شمار می‌رود.
زخم‌های دیابتی چگونه ایجاد می‌شود؟
علی کچویی، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه روند بهبودی زخم در بیماران دیابتی خوب نیست، اظهار کرد: قند خون کنترل نشده و درگیری عروق یا کم بودن خون‌رسانی به اعضا، روند بهبودی زخم در بیماران دیابتی کند است.
وی با بیان اینکه سیستم ایمنی بدن برای داشتن عملکرد خوب و مناسب باید خون‌رسانی خوبی داشته باشد، افزود: بافتی که به آن به خوبی خون‌رسانی نمی‌شوند، در معرض عفونت قرار می‌گیرد و بیمار در این بافت احساس ندارد و به همین دلیل ممکن است عضو بیمار دیابتی دچار زخم شود، اما بیمار متوجه آن نباشد.
فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم با بیان اینکه بیماران دیابتی همواره باید از دست‌کاری زخم‌ها پرهیز کنند، چراکه این اقدام منجر به بزرگ‌تر شدن زخم می‌شود و حتی در مواردی قطع عضو می‌شود، تصریح کرد: به بیماران دیابتی توصیه می‌شود روزانه پاهای خود را بررسی کنند تا در صورت وجود زخم، برای درمان به پزشک مراجعه شود.
راهکارهای پیشگیری از ایجاد زخم پای دیابتی / دست‌کاری زخم و پوشیدن کفش تنگ، ۲ علت شایع توسعه زخم است
کچویی با بیان اینکه توصیه می‌شود در صورتی که پای بیماران دیابتی دچار خشکی شده است، از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنند، ادامه داد: مطالعه‌ای روی ۱۸۰ بیمار درگیر زخم پای دیابتی انجام شده است که نشان می‌دهد شایع‌ترین علت توسعه زخم، دست‌کاری زخم و تنگ بودن کفش بوده است.
وی با بیان اینکه بازرسی کفش و پاها و مراقبت از پاها نیازمند در نظر گرفتن آموزش‌های ضروری برای بیماران است، گفت: پزشکان نیز باید به فواصل زمانی منظم، پاهای بیماران دیابتی را از نظر گرفتاری اعصاب محیطی معاینه و بررسی کنند تا از ایجاد زخم‌های عمیق و رسیدن بیمار به مرحله قطع عضو جلوگیری شود.
فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم با بیان اینکه توصیه می‌شود بیماران دیابتی در ساعات بعدازظهر اقدام به خرید کفش کنند تا کفش مقداری ورم داشته باشد و کفش تنگ انتخاب نکنند، اضافه کرد: هنگام استحمام، بیماران باید از دمای آب اطمینان حاصل کنند و اگر دست بیماران نیز برای این اقدام حس ندارد، از دیگران کمک بگیرند.
پیشگیری از زخم‌های دیابتی نیازمند رعایت مجموعه‌ای از توصیه‌ها و تغییر سبک زندگی است که نخستین و مهم‌ترین اقدام، کنترل دقیق سطح قند خون از طریق رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف داروهای تجویز شده و انجام ورزش منظم است، همچنین بیماران باید به‌طور منظم پاهای خود را بررسی کنند تا پیگیری‌های لازم برای هرگونه تغییر غیرعادی صورت گیرد، شست‌وشوی پاها با آب ولرم، خشک کردن دقیق، و استفاده از مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشکی پوست نیز به بیماران توصیه می‌شود و اجتناب از راه رفتن با پای برهنه، مراقبت از ناخن‌ها و دوری از عواملی که باعث آسیب پوستی می‌شود نیز از جمله اقدامات مهمی است که باید مد نظر گرفته شود.
انتخاب کفش مناسب نقش مهمی در کاهش احتمال ایجاد زخم‌های دیابتی دارد، از همین رو بیماران باید کفش‌هایی انتخاب کنند که دارای کفی نرم و انعطاف‌پذیر باشد و فضای کافی برای انگشتان پا داشته باشد، کفش‌هایی با درزهای داخلی یا قسمت‌های سفت می‌تواند به پا فشار وارد کند و زمینه‌ساز آسیب‌های پوستی شود و علاوه بر این، استفاده از جوراب‌های مخصوص دیابتی که دارای الیاف نرم و قابلیت تنفس بالا است، توصیه می‌شود، تعویض مرتب کفش‌ها و بررسی داخل آنها نیز برای اطمینان از نبود اجسام خارجی در کفش از جمله اقداماتی است که می‌تواند از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند.
به طور کلی، در صورتی که بیماری دیابت به درستی کنترل نشود، می‌تواند اثرات مخربی بر سلامت عمومی بدن داشته باشد و زخم‌های دیابتی یکی از جدی‌ترین عوارض این بیماری است که می‌تواند به مشکلات پیچیده‌ای منجر شود و با رعایت نکات پیشگیرانه، مراقبت از پاها و انتخاب کفش مناسب، می‌توان تا حد زیادی از بروز زخم‌های دیابتی جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید؛ در همین راستا، ارتقای آگاهی بیماران، آموزش خودمراقبتی و پیگیری مداوم، می‌تواند در مدیریت موفق این بیماری تأثیرگذار باشد و از بسیاری مشکلات و عوارض جدی آنها جلوگیری کند.