به گزارش ایرنا، آغوش گشوده قلعه تاریخی فلک الافلاک در نخستین روزهای بهار طبیعت مشتاقان گردشگران جاذبه های منحصر به فرد دیار تاریخ کهن لرستان را به سوی خود فرا می خواند و حضور گردشگران در برج و باروی این قلعه باستانی تورق تاریخ در سرزمین گردشگری لرستان است.
معرفی جاذبه های گردشگری لرستان به ویژه فلک الافلاک طی سالیان گذشته موجب افزایش تعداد گردشگران در این دیار شده‌است تا حدی که امسال رکورد بازدید در این قلعه تاریخی ثبت شده و بعنوان یکی از پربازدیدترین جاذبه های گردشگری کشور معرفی شده است.
حضور گردشگران در قلعه فلک‌الافلاک طی روزهای گذشته رونقی دوچندان به این فضای تاریخی بخشیده و بازدیدی درخور برای این اثر تاریخی به ثبت رسیده است.
قدمت سرزمین لرستان بر اساس تعداد آثار و بناهای موجود باستانی و تاریخی به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم می شود.
برخی از این آثار شامل نقاشی ها، کنده کاری های داخل غارها و آثار بجای مانده از مردم این سرزمین نظیر اشیای مفرغی و سفالینه بیانگر آن است که بیش از ۴۰ هزار سال پیش در لرستان زندگی وجود داشته به گونه ای که بیش از ۲۵۰ غار مسکونی و پناهگاه صخره ای نظیر غارهای 'پاسنگر' ، 'یافته'، 'کوگان' و غار شگفت انگیز 'کلماکره' زینت بخش آثار کهن این سرزمین است.
به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان وجود بناهای تاریخی و مناظر منحصر به فرد در استان باعث شده است که سالانه بیش از چهار میلیون نفر برای دیدن این آثار به این منطقه سفر کنند.
قلعه تاریخی "فلک الافلاک"یا دژ شاپورخواست یکی از آثار تاریخی منحصر به فرد لرستان است که از ادوار گذشته تاکنون همچون نگینی بر تارک این دیار درخشیده و از اهمیت ویژه ای در ابعاد مختلف زندگی مردمان این استان برخوردار بوده است.
این بنا نگین گردشگری و بیانگر تاریخ چندین هزارساله لرستان بعنوان یادگاری از دوره تاریخی ساسانیان همچنان استوار و پایدار بر بلندای هویت باستانی استان خودنمایی می کند.
فلک الافلاک بنای عظیم آجری است که در دوره ساسانی روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد ساخته و زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده است از سوی بسیاری کارشناسان به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب بگیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک، در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد نیز به نام این شهر معروف شد و احتمال می رود نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
محوطه باستانی قلعه حدود ۱۲۰ هزار مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تپه با احتساب ارتفاع دیوارهای بنا از سطح خیابان های مجاور حدود ۴۰ متر است، بر اساس مدارک تصویری تا حدود ۱۰۰ سال پیش بارویی ۱۲ برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون آثار آن در محوطه شمال غربی قلعه، قابل مشاهده‌است.
داخل قلعه فلک الافلاک از چهار سالن بزرگ، ۲ حیاط خلوت، چند تالار کوچک، اتاق‌ها و دروازه‌هایی به سمت شمال ساخته و در زمان قاجار بازسازی و موزه‌های باستان شناسی، مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیا و چای‌خانه سنتی در قلعه فلک الافلاک راه اندازی شده است.
معماری قلعه فلک‌الافلاک و مصالح به کار رفته در آن بی‌نظیر می باشد چراکه با توجه به اینکه خرم‌آباد، شهری خوش آب و هوا و همراه با بارش‌های سیل آسا است، قلعه روی تپه ساخته شده است و سیستم رطوبت گیری دارد.
این بنای کم نظیر به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده که از دهه های گذشته دغدغه بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متاسفانه تاکنون برطرف نشده است و شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
مرمت و مقاوم سازی این قلعه تاریخی طی سالیان گذشته انجام شده، در سال های اخیر نیز مطالعاتی در خصوص مرمت آن صورت گرفته و مرمت و کارشناسی برج های این اثر تاریخی طی چند مرحله انجام شده است.
فلک الافلاک یادگار دوران ساسانیان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و لرستان گفت: شواهد تاریخی نشان می دهد که قلعه فلک الافلاک مربوط به دوره ساسانیان است که در شهری بنام شاپور خواست در منطقه کنونی خرم آباد و در سده هفتم هجری بنا شده است .
عطا حسن پور افزود: بر همین اساس قلعه فلک الافلاک در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر فعلی خرم آباد، قلعه در دوره قاجاریه بنام قلعه فلک الافلاک نامگذاری شده است.
وی اظهار داشت: در زمان محمدعلی میرزا معروف به دولتشاه یکی از حکام عهد قاجار، این بنا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و دیوانخانه و سربازخانه نیز در پایین قلعه احداث شده است.
وی ادامه داد: قلعه فلک الافلاک در دوره قاجار به دلایل مختلف مورد توجه قرار داشته و به صورت مقر حکومت و مرکز اداری و نظامی منطقه بوده است.
حسن پور بیان کرد: قلعه فلک الافلاک با وسعت تقریبی پنج هزار و ۳۰۰ متر مربع شامل هشت برج، ۲ صحن و ۳۰۰ جان پناه است و ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه ۲۳ متر می باشد.
وی با بیان اینکه مصالح بکار رفته در این بنای زیبا و ارزشمند تاریخی عمدتا سنگ آجر، خشت و ملات گچ و آهک است اظهار داشت: در بحث استحکام بخشی قلعه نیز اقداماتی نظیر محکم سازی کل پی، بنا و دیوار حفاظتی ضلع غربی بخش کنار خیابان ۱۲ برجی انجام شده است.
فلک الافلاک پنجمین مجموعه تاریخی پربازدید کشور ثبت شد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: بر اساس آمار ثبت شده توسط وزارت میراث فرهنگی، مجموعه تاریخی فلک‌الافلاک خرم آباد با ۱۳ هزار و ۹۶۳ بازدیدکننده در رتبه پنجم مجموعه‌های پربازدید گردشگری نوروزی کشور قرار گرفته است.
حسن‌پور اظهار داشت: با ثبت این تعداد بازدیدکننده، استان لرستان از نظر مجموعه‌ای، پس از استان فارس در رتبه دوم قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: تا پایان روز شنبه نهم فروردین ماه جاری بیش از ۱۰۷ هزار گردشگر و مسافر نوروزی از این مجموعه بازدید کرده‌اند که با این بازدیدها در روزهای هشتم و نهم فروردین در رتبه پنجم پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری کشور قرار گرفت.
حسن‌پور خاطر نشان کرد: مجموعه‌های تاریخی فرهنگی حافظ، تخت‌جمشید، سعدی و پاسارگاد در رتبه‌های اول تا چهارم این لیست و بالاتر از مجموعه فلک‌الافلاک قرار دارند و مجموعه‌های ارگ کریمخان در شیراز و سعدآباد در تهران پس از لرستان در رتبه‌های ششم و هفتم قرار گرفته‌اند.
وی افزود:مجموعه تاریخی فرهنگی فلک‌الافلاک خرم‌آباد در سال های اخیر به عنوان مقصد گردشگری تعیین شده و موضوع ثبت جهانی دره خرم‌آباد و راه‌اندازی موزه جدید باستان‌شناسی از عوامل افزایش بازدیدکنندگان است.
بازدید ۱۴ هزار و ۲۹۰ گردشگر نوروزی از مجموعه تاریخی فرهنگی قلعه فلک‌الافلاک
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: ۱۴ هزار و ۲۹۰ گردشگر نوروزی از مجموعه تاریخی فرهنگی قلعه فلک‌الافلاک خرم آباد دیدن کردند.
حسن‌پور اظهار داشت: آمار بازدید فلک الافلاک در مدت مشابه سال قبل، ۱۰ هزار و ۴۷۶ مورد بوده که در سال جاری افزایش چشمگیری داشته است.
وی تصریح کرد: موضوع ثبت جهانی دره خرم‌آباد در کنار راه‌اندازی موزه جدید باستان‌شناسی مجموعه تاریخی فرهنگی فلک‌الافلاک موجب شد بسیاری از گردشگران، این مجموعه را به‌عنوان هدف اصلی گردشگری خود انتخاب کنند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه سوم فروردین جاری نیز رکورد بازدید از فلک‌الافلاک در پساکرونا شکسته شد افزود: بر اساس آمار ثبت شده از ۲۳ اسفند گذشته تا روزهای نخستین فروردین بیش از ۱۲ هزار گردشگر نوروزی از این مجموعه بازدید کرده اند که آمار بازدیدکنندگان روزهای سوم و چهارم بیشتر از ۱۰ روز گذشته است
موزه های اصلی لرستان در فلک الافلاک قرار دارند
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: موزه هایی در استان داریم که بخشی از آنها در حال مرمت است و قابل بهره داری است، اما موزه اصلی در قلعه فلک الافلاک واقع شده که هم موزه مردم شناسی و هم موزه باستان شناسی است.
حسن پور با بیان اینکه طی سال های گذشته اقدامات خوبی جهت آزادسازی حریم قلعه و مرمت بخش هایی از آن انجام شده است ادامه داد: یکی از اقدامات خوبی که مردم استان مطالبه گر آن هستند تملک عرصه های قلعه فلک الافلاک است که تخلیه آنها تلاشی برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند به شمار می رود.
وی بیان کرد: سال ۹۷ پس از تملک باشگاه افسران در محوطه قلعه، مرمت و حفاظت مجموعه، خواناسازی و آسیب شناسی صورت گرفت و الحاقات، ساماندهی نمای سیمانی و ساختمان های ناهمگون با مجموعه و استحکام بخشی باشگاه افسران مطابق الگوی اولیه انجام شد.
وی افزود: بهسازی چشمه گلستان با ایجاد ۱۴ فقره زهکش با مصالح استاندارد انجام، آب به کانال های مجموعه هدایت شد و محوطه سازی و بهسازی پنج هزار مترمربع مجموعه با استفاده از الگوها و طرح قبلی صورت گرفت.
وی اظهار داشت: استخر باغ گلستان نیز با مساحت ۹۰۰ متر مربع با لایروبی و احیای دیواره ها و کانال های قبلی و سنتی به این مجموعه افزوده و احیا شده است.
وی ادامه داد: آزادسازی عرصه و حریم قلعه فلک‌الافلاک یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های یونسکو برای ثبت جهانی این قلعه ساسانی بوده است.
وی افزود: قلعه فلک‌الافلاک یکی از مهم‌ترین قلعه‌های تاریخی کشور است که در قرن چهارم هجری قمری به‌عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور بود.
وی اظهار داشت:کاوش‌های جدید باستان‌شناسان سابقه سکونت در تپه قلعه فلک‌الافلاک را به پنج هزار و ۴۰۰ سال پیش برد.
.