ریحانه اسکندری: سینمای کره جنوبی در دهه‌های اخیر با تحولی شگرف از یک صنعت محلی به یکی از بازیگران اصلی دنیای سینما تبدیل شده است. موفقیت‌هایی مانند دریافت جوایز بین‌المللی از جشنواره‌های معتبر و اقبال جهانی فیلم‌هایی همچون «انگل» و سریال «بازی مرکب»، نشان‌دهنده قدرت و جذابیت سینمای کره در سطح جهانی است. این صنعت که در دهه‌های گذشته به شدت تحت تأثیر محدودیت‌های دولتی قرار داشت، اکنون با حمایت‌های دولتی، سرمایه‌گذاری‌های خارجی و پلتفرم‌های استریمینگ مانند نتفلیکس، جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کرده است. در این گزارش به بررسی تاریخ سینمای کره، نقش کلیدی فیلمسازان برجسته مانند بونگ جون-هو و کیم کی-دوک در این تغییرات و تأثیرات فیلم‌سازی کره  بر سینما و فرهنگ جهانی خواهیم پرداخت.

تصویری از فیلم «انگل»

در ابتدا نگاهی به مسیر تاریخی سینمای کره می‌اندازیم.

ویژگی‌ها و محدودیت‌های سینمای کره پیش از دهه ۲۰۰۰ چیست؟
سینمای کره قبل از دهه ۲۰۰۰، عمدتاً تحت تأثیر نظارت شدید دولتی قرار داشت،  پس از جنگ کره نیز، سینما به عنوان ابزاری برای سرگرمی و پخش ایدئولوژی‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. فیلم‌های این دوره معمولاً به موضوعات ملی، جنگ، و مشکلات اجتماعی پرداخته و از نظر محتوایی محدودیت‌های زیادی داشتند. فیلم‌ها غالباً بیشتر بر روی داستان‌های ساده و فرمولی تمرکز داشتند، به‌ویژه در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰. صنعت سینمایی کره در این زمان تحت سلطه استودیوهای دولتی بود و فیلمسازان زیادی به دلیل محدودیت‌های سیاسی و فرهنگی قادر به ارائه دیدگاه‌های نوین خود نبودند. آن چیزی که از نظر سبک سینمایی قابل مشاهده بود، سینمای مینیمالیستی کره بود. سینمایی که مثل آثار رایج هالیوودی نگاهی عمومی و سوژه‌های جهان شمول دغدغه‌اش نبود.

اما چگونه سینمای کره از یک صنعت محلی به شناسایی در جشنواره‌های بین‌المللی تبدیل شد؟
سینمای کره پس از دهه ۱۹۹۰ و با ظهور موج جدید سینمای کره‌ای، به تدریج خود را در سطح جهانی معرفی کرد.
این تغییر عمدتاً به واسطه فیلمسازانی بود که با آثار خود مرزهای اجتماعی و سیاسی را جابجا کردند. جشنواره‌هایی مانند جشنواره فیلم کن و برلین، به فیلم‌های کره‌ای توجه زیادی کردند. فیلم‌های کارگردانانی مانند پارک چان-ووک، کیم کی-دوک، و لی چانگ-دونگ به طور فزاینده‌ای در این جشنواره‌ها جوایز می‌بردند، که این امر به شناخته شدن سینمای کره در سطح جهانی کمک کرد.

کیم کی-دوک و لی چانگ-دونگ هر دو از کارگردانان برجسته‌ای بودند که به معرفی سینمای کره به جهان کمک کردند. کیم کی-دوک با آثارش که غالباً مفهومی و هنری بودند، سینمایی متفاوت از استانداردهای تجاری ارائه داد و به نوعی موج نوی سینما را در کره شکل داد. او به موضوعات انسانی و روان‌شناختی پرداخته و فیلم‌هایی مانند «آغاز خوب»، «پایان خوب» و «دنیای من» را ساخته بود.

از سوی دیگر، لی چانگ-دونگ با فیلم‌هایش که نقدهای اجتماعی و فرهنگی داشتند، مانند بادهای تند و پاییز، بهار، تابستان، زمستان، به این سینما عمق و معنا بخشید و آن را به یک زبان جهانی تبدیل کرد.

فیلم های مطرح کره تا سال ۲۰۰۰ می‌توانند نمونه‌های زیر باشند:

«زن جایگزین» (The Surrogate Woman)  ساخته سال ۱۹۸۷ فیلمی از  ایم کوان-تائک به نویسندگی لی یونگ-ایل است. این فیلم روایت گر داستان یک زن جوان در دوران سلسله چوسون به عنوان جایگزین برای زایمان یک وارث سلطنتی انتخاب می‌شود، اما عشق و خیانت زندگی‌اش را پیچیده می‌کند.

« آب‌نبات نعنایی» (Peppermint Candy) فیلمی از  لی چانگ-دونگ ساخته سال ۱۹۹۹ است. نویسنده این فیلم خود دونگ بوده است و  داستان فیلم مربوط به  زندگی مردی افسرده و  به‌طور معکوس روایت می‌شود؛ فیلم رویدادهای کلیدی  که زندگی‌ مرد را به نابودی کشانده است، آشکار می‌کند.

 «جزیره» (The Isle)  فیلم ساخته شده در سال  ۲۰۰۰ است که کیم کی-دوک کارگردانی و نویسندگی آن را بر عهده داشته است. فیلم روایت‌گر داستان زنی مرموز است که در یک جزیره دورافتاده زندگی می‌کند، او با یک مرد فراری وارد رابطه‌ای تاریک و پرتنش می‌شود و به همین‌خاطر سرنوشت آن به خشونت و جنون ختم می‌شود.

تغییرات سینمای کره در دهه گذشته

چگونه انگل مسیر سینمای کره را به سوی جریان اصلی جهانی تغییر داد؟

پس از گذشت سال‌ها، سینمای کره حالا در یک دهه گذشته مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است، مسیری تجاری‌تر، مسیری که می‌تواند با نگاهی عمومی‌تر توجه جشنواره‌های بزرگ را جلب کند. می‌توان گفت شروع آغاز این مسیر از زمان ساخت فیلم قابل توجه «انگل» است.
«انگل» به کارگردانی و نویسندگی بونگ جون-هو، محصول سال ۲۰۱۹ نه تنها تحولی در سینمای کره ایجاد کرد، بلکه نشان داد که سینما می‌تواند در سطح جهانی تأثیرگذار باشد.

داستان فیلم درباره یک خانواده فقیر است که با فریبکاری به عنوان خدمتکار در خانه‌ای ثروتمند مشغول به کار می‌شوند، اما کشف یک راز تاریک باعث وقوع اتفاقاتی هولناک می‌شود.
این فیلم که جوایز متعددی از جمله جایزه نخل طلا در جشنواره فیلم کن و اسکار بهترین فیلم را از آن خود کرد، یک نقطه عطف برای سینمای کره بود.«انگل» به طور خاص به مشکلات اجتماعی، طبقاتی و اقتصادی پرداخت و از نظر روایت، ساختار و پیام، فراتر از مرزهای سینمای کره‌ای عمل کرد.
این موفقیت جهانی باعث شد تا سینماگران کره‌ای بیشتر توجه بین‌المللی جلب کنند.

سوالی که از زمان پخش «انگل» وجود داشت این بود که آیا سینمای کره هنوز مینیمالیستی و هنری است یا به تولیدات تجاری و جهانی‌تر روی آورده است؟ شاید به‌توان این طور پاسخ داد که سینمای کره‌ای همچنان ترکیبی از سبک‌های هنری و تجاری است.
اما در حالی که فیلم‌های هنری و مینیمالیستی همچنان وجود دارند، با افزایش توجه جهانی به این سینما، بسیاری از فیلمسازان به سمت پروژه‌های تجاری‌تر و تولیدات بزرگتر با مخاطبان جهانی روی آورده‌اند. این تغییرات به دلیل بازارهای جهانی و تقاضای بیشتر برای فیلم‌های سرگرم‌کننده و باکیفیت است. این تغییر به طور خاص در آثار برخی از فیلمسازان جوان‌تر و در حال ظهور مشهود است.

مثال‌هایی از آثاری که مشابه «انگل» عمل کرده اند می‌توان به «سوختن» (Burning) محصول سال ۲۰۱۸ به کارگردانی و نویسندگی لی چانگ-دونگ و اوه جونگ-  که روایت‌گر داستان زندگی یک نویسنده جوان است که  پس از آشنایی با یک دختر قدیمی و مردی مرموز، درگیر یک معمای روان‌شناختی پیچیده می‌شود که واقعیت و توهم را به چالش می‌کشد اشاره کرد. 

«قطار به بوسان» (Train to Busan)  محصول سال  ۲۰۱۶ به کارگردانی  یئون سانگ-هو و نویسندگی پارک جو-سوک نیز یکی از این موارد است. خلاصه داستان این فیلم از ان قرار است که  یک پدر و دخترش در قطاری به مقصد بوسان گرفتار شیوع یک ویروس زامبی می‌شوند و برای زنده ماندن باید با دیگر بازماندگان همکاری کنند.

گسترش سینمای کره‌ای به بازارهای جهانی باعث شده است که برخی از ژانرهای خاص مانند درام‌های اجتماعی، ترسناک و علمی تخیلی بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
سینمای کره به دلیل تنوع و توانایی در پرداخت به مسائل اجتماعی، توانسته است نظر مخاطبان بین‌المللی را جلب کند. به علاوه، کارگردانانی مانند بونگ جون-هو و پارک چان-ووک با تلفیق ژانرها و ایجاد داستان‌های منحصر به فرد، در جلب توجه جهانی موفق بوده‌اند.

تأثیر رقابت با هالیوود

پس از بازشدن پای کره‌ای ها به جشنواره‌های معتبری مثل اسکار و کسب جوایز از این جشنواره‌ها، می‌توان گفت سیر تاثیرگذاری و تاثیرپذیری، چه از نظر فرهنگی و چه از نظر اقتصادی در سینمای کره آغاز شده است.

اما آیا سینمای کره مدل‌های روایت و تولید هالیوود را پذیرفته است؟
در حالی که سینمای کره‌ای همچنان از الگوهای سنتی و فرهنگی خود پیروی می‌کند، برخی از عناصر هالیوودی مانند تکنیک‌های تولید بزرگ، جلوه‌های ویژه و داستان‌پردازی سریع‌تر در برخی از آثار سینمای کره‌ای مشاهده می‌شود. این تأثیرات بیشتر در تولیدات تجاری و با هدف جذب مخاطبان جهانی مشاهده می‌شود. با این حال، فیلمسازان کره‌ای همچنان تمایل دارند که جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی خاص خود را در آثارشان حفظ کنند.

هیمن سوال از طرفی دیگر مطرح است؛ از طرفی دگیر هالیوود از سینمای کره تأثیر پذیرفته است؟ می توان با نگاهی به آثار گفت هالیوود هم اثرپذیری از سینمای کره  را در خود داشته است.
سینمای هالیوود تأثیر زیادی از سینمای کره گرفته است. به عنوان مثال، فیلم‌هایی مانند «پیر پسر» (Oldboy) بازسازی‌های هالیوودی هستند که نشان‌دهنده تأثیرات سبک و داستان‌پردازی سینمای کره هستند.
فیلم‌هایی مانند «محاصره »(The Host) و «انگل» نیز تأثیرات فراوانی بر سینمای غربی داشته‌اند و در واقع معرفی سبک کره‌ای به جهان بوده‌اند.

تصویری از فیلم «پیرپسر»

به غیر از بحث سینما و فیلم‌ها کره‌ای ها در سریال سریال‌سازی نیز راه خود را در جهان باز کرده‌اند. برای مثال سوال این است که موفقیت سریال‌هایی مانند «بازی مرکب» و بازسازی‌های هالیوودی از فیلم‌های کره‌ای چه مسیر تازه‌ای برای سینمای کرده می‌سازد.

موفقیت جهانی سریال‌هایی مانند «بازی مرکب» و بازسازی‌های هالیوودی از فیلم‌های کره‌ای نشان می‌دهد که فرهنگ و سینمای کره در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته است.

این موفقیت‌ها به گسترش صنعت سینمای کره کمک کرده و نشان‌دهنده تغییرات در دنیای سرگرمی است. این تبادل فرهنگی باعث شده است که سینمای کره بیشتر از همیشه بر سینمای جهانی تأثیر بگذارد.

سرمایه‌گذاری و بازار جهانی

 دولت کره پس از جدی‌تر شدن حضور سینمای این کشور در عرصه بین‌المللی نقش خود را رشد صنعت این فیلم جدی‌تر کرده است.  چه نقشی در رشد صنعت فیلم این کشور دارد؟  حمایت‌های مالی و مشوق‌های دولتی برای فیلمسازان، ساخت استودیوهای پیشرفته و حمایت از جشنواره‌های فیلم داخلی به گسترش صنعت سینمای کره کمک کرده است.
سیاست‌های دولتی در جهت حفظ فرهنگ ملی و حمایت از تولیدات داخلی باعث افزایش کیفیت فیلم‌ها و شناخته شدن سینمای کره در سطح جهانی شده است. ورود فیلم ها به بازار جهانی و ورود پول از سطح جهان به سینمای کرده و گردش مالی سالم و فعال ایجاد شده باعث شده است که پولی فراتر از بودجه های هزینه شده برای ساخت فیلم های وارد سینمای کرده شود و بنابراین سرعت ساخت آثار و تعداد ساخت آثار به منظور رقابت جهانی روندی صعودی دارد.

پلتفرم‌های استریمینگ مانند نتفلیکس چگونه بر سینمای کره تأثیر گذاشته‌اند؟

پلتفرم‌های استریمینگ مانند نتفلیکس تأثیر قابل توجهی بر سینمای کره داشته‌اند.
با توجه به علاقه‌مندی جهانی به سریال‌ها و فیلم‌های کره‌ای، نتفلیکس فرصت‌های بیشتری را برای تولید و توزیع این آثار فراهم کرده است. این پلتفرم‌ها همچنین به فیلمسازان کره‌ای این امکان را داده‌اند که آثار خود را به یک بازار جهانی ارائه کنند و بازخورد بیشتری دریافت کنند. تمدید قرارداد ها با مبالغ قابل توجه نشان دهنده این است که در یک دهه اخیر حمایت پلتفرم ها از سینمای کره جدی تر شده است. با توجه به این موضوع که پلتفرم های بسیار مخاطب محور هستند می‌توان به صورت جدی به این موضوع اشاره کرد مخاطبان جهانی مشتاق دیدن آثار کره‌ای شدند. یکی از نمونه‌های بارز همان سریال «بازی مرکب» است که تاثیری جدی بر جذب مخاطبان گذاشت و توانست معرفی جدی‌تری از آثار کره ای انجام دهد.

حالا مسئله جهانی شدن سینمای کرده از جنبه های دیگر ورود بازیگرانی مانند لی جونگ-جه و ما دونگ-سوک به صحنه فیلم جهانی است. بازیگران کره‌ای مانند لی جونگ-جه و ما دونگ-سوک با استعدادهای برجسته خود توانسته‌اند به صحنه بین‌المللی وارد شوند. همکاری در فیلم‌های هالیوودی و حضور در آثار موفق جهانی، مانند «بازی مرکب» و «مردان انتقام‌جون»، به این بازیگران فرصت‌هایی برای شناخته شدن در سطح جهانی داده است. این اتفاقات باعث گسترش نفوذ سینمای کره در دنیای بین‌المللی شده است.

حضور بازیگران کره ای کنار دیگر بازیگران مطرح جهان، می تواند تاثیر زیادی بر تعاملات فرهنگی و عادی شدن دیدن چهره های سینمای کره در فیلم های مختلف هالیوودی بگذارد. 

تصویری از سریال «بازی مرکب»

تأثیر جهانی شدن بر سینمای داخلی کره

موفقیت های سینمای کره می‌تواند یک در تازه دیگر هم به روی صنعت فیلم این کشور بگذارد؛ آن هم افزایش محبوبیت سینماگران کره در داخل این کشور.
می‌توان به جدیت گفت، موفقیت جهانی سینمای کره به طور قطع باعث افزایش علاقه‌مندی مردم کره به سینما و فیلم‌های داخلی شده است. این موفقیت‌ها باعث شده است که مردم کره بیشتر از قبل به آثار داخلی توجه کنند و سینما به یک منبع افتخار ملی تبدیل شده است. همین موضوع می تواند تاثیر بسیار مهمی در اقتصاد و گسترش فرهنگی این سینمای بگذارد. 

با همه این شرایط آن طور که به نظر می‌رسد فیلم‌سازان کره‌ای همچنان بر ساخت فیلم برای مخاطب داخلی تمرکز دارند، اما بازار بین‌المللی نیز به طور فزاینده‌ای برای آنها مهم شده است. در واقع آن طور که به نظر می‌رسد، سینماگران کره و برنامه‌ریزان فرهنگی این کشور مبنا را بر گسترش هم زمان سینمای داخلی و خارجی گذاشته‌اند و این دو حوزه را به هیچ عنوان از هم جدا نمی‌دانند. 

کنار همه این‌ها سرمایه‌گذاری خارجی به افزایش کیفیت فیلم‌های داخلی کره کمک کرده است. این سرمایه‌گذاری‌ها امکانات تولید بیشتر، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و فرصت‌های بازاریابی گسترده‌تر را فراهم کرده است. این تأثیرات باعث شده‌اند که صنعت سینمای کره به یک صنعت جهانی رقابتی تبدیل شود.

۵۷۵۷