به گزارش خبرگزاری ایمنا، قرآن، نور روشنی است که در میان سیاهی‌های دنیا، راه رسیدن به سعادت را به انسان‌ها نشان می‌دهد؛ لزوم فهم این کتاب آسمانی به حدی است که توصیف آن در کلمه‌ها و جمله‌ها نمی‌گنجد، اما تأکیدات روز نخست ماه رمضان رهبر انقلاب در محفل انس با قرآن کریم به این موضوع، نشان‌دهنده این است که در جهان امروز نیز تعالیم قرآنی، راهگشای مشکلات است؛ طوری که فرمودند: «راه‌حل همه مسائل امروز جامعه در قرآن است.» ایشان ضمن در خواست از دستگاه‌های مرتبط با قرآن برای ایجاد هم‌افزایی، تلاوت را اقدامی پیامبرانه دانستند و با تاکید بر فهم معانی قرآن، نکات دیگری را هم به قاریان قرآن، ارائه دادند.
قرآن کریم به‌عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، همواره به‌عنوان منبعی از نور و هدایت در زندگی انسان‌ها مطرح بوده است. این کتاب نه‌تنها راهنمای سعادت و رستگاری است، بلکه در شرایط پیچیده و تاریک دنیای امروز نیز می‌تواند به‌عنوان چراغی روشنگر، مسیر درست زندگی را به انسان‌ها نشان دهد؛ در دنیای امروز که با چالش‌های متعدد فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی روبه‌رو هستیم، نقش قرآن به‌عنوان یک راهنمای جامع و کامل بیش از پیش آشکار می‌شود.
ترویج فرهنگ قرآنی و عمل به تعالیم آن، نیازمند همکاری و هماهنگی بین نهادها و دستگاه‌های مختلف است. در این راستا، گفت‌وگو با کارشناسان و فعالان حوزه قرآن می‌تواند به شناسایی چالش‌ها و ارائه راهکارهای عملی برای گسترش فرهنگ قرآنی کمک کند؛ بر این اساس با امیرطیب تائبی، قاری قرآن، به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا نقش قاریان و متولیان قرآنی را در ترویج این فرهنگ بررسی کنیم و راهکارهایی برای بهبود عملکرد نهادهای مرتبط ارائه دهیم.
ایمنا: با توجه به سخنان رهبری که فرمودند: «تلاوت قرآن، راهی برای اندیشیدن و عمل کردن قرآنی است» فکر می‌کنید که تلاوت، چطور می‌تواند زمینه‌ای برای اندیشه و عمل به قرآن باشد؟
تائبی: یکی از مقدمات ضروریِ عمل به قرآن، ابتدا تلاوت آیات قرآن و پس از آن، فهم معانی آیات است، لازمه فهم آیات نیز تدبر در آن آیات است. روایتی از حضرت علی (ع) نقل شده است که می‌فرمایند: «لا خَیرَ فی قِراءةٍ لیسَ فیها تَدَبُّرٌ» یعنی اگر قرآن بخوانی ولی تدبر در آیاتش نکنی، در این قرائت خیر و فایده‌ای نیست، در واقع چنین قرائت یا تلاوتی، نمود خاصی در زندگی فرد قرائت‌کننده نخواهد داشت، چرا که تنها برخی الفاظ بر زبانش جاری شده است و بس! پس انسان تا مطلبی را نخواند، نسبت به آن علمی پیدا نمی‌کند و نمی‌توان انتظار داشت به محتوای آن مطلب عمل نماید؛ در مورد قرآن هم همین‌طور است؛ لازمه عمل به قرآن، تلاوت، فهم و تدبر در آیات قرآن است، هرچند برخی زینت‌ها نیز می‌توانند مشوّق مردم در زمینه عمل به قرآن باشند و به نظرم صوت زیبای قاری، روح تلاوت و خودسازی فردیِ قاری می‌تواند نقش تسهیلگر در این موضوع را ایفا کنند.
ایمنا: چه دستگاه‌ها و نهادهایی در ایران مسئولیت مستقیم یا غیرمستقیم در زمینه قرآن دارند و چگونه می‌توانند هماهنگی بیشتری بین خود ایجاد کنند؟
تائبی: من همه دستگاه‌ها، نهادها، سازمان‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها، کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و هر تشکیلاتی که در آن نیروی انسانی مشغول به فعالیت است یا مخاطبش انسان است را دارای مسئولیت در حوزه امور قرآنی می‌دانم، به‌طور قطع، نسبتِ مسئولیت در مجموعه‌ها و سازمان‌ها متفاوت است، اما نقطه مشترک بین همه این مجموعه‌ها، وظیفه‌دار بودن نسبت به قدم برداشتن در خصوص امور قرآنی است.
یکی از آفات مهم در این زمینه، نبود یک تشکل محوری و راهبردیِ جامع در حوزه قرآن است تا بتواند همچون نخ تسبیح، به نیازهای مختلف مجموعه‌ها و مخاطبان در زمینه قرآن پاسخ مناسب و مطلوب دهد و در تنظیم خط سیر و افق هر دسته از مخاطبان و تدوین بسته‌های محتوایی و راهبردی تدبیر کند. تا زمانی که مجموعه‌ها، در حوزه قرآن به صورت جزیره‌ای عمل کنند، نتیجه چندانی به دست نخواهیم آورد.
ایمنا: چه راهکارهایی برای ایجاد هم‌افزایی بین نهادهای مختلفی که با قرآن سروکار دارند، پیشنهاد می‌شود؟
تائبی: در واقع باید تشکیلاتی که می‌تواند ابعاد مختلف حوزه قرآنی را پوشش دهد، به‌عنوان تشکل محوری قرار گیرد و برای مجموعه‌های مختلف به تناسب اهداف و مخاطبانش، سیاست‌گذاری کند و در اجرا نیز نقش تأمین‌کننده یا تسهیلگری را ایفا کند.
گاهی اوقات برخی مسئولان و متولیان مجموعه‌ها، خود را بی‌نیاز از رجوع به کارشناسان و متخصصان حوزه قرآن می‌دانند و با داشته‌های خود، بعضی اقدامات را انجام می‌دهند. اگر در حوزه قرآن نیز، مرکزیت و محوریتی همچون قلب انسان وجود داشت که می‌توانست حیات قرآنی همه مجموعه‌ها را تأمین کند، همان‌طور که قلب، خون را به تمام بخش‌های بدن پمپاژ می‌کند، دیگر دچار چنین آشفتگی و عملکردهای جزیره‌ای نبودیم.
ایمنا: ️وزارت ارشاد چگونه می‌تواند در ترویج و توسعه فعالیت‌های قرآنی نقش مؤثرتری ایفا کند؟
تائبی: بر اساس مصوبات اولین جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی، مسئولیت هماهنگی بین حوزه‌های سه‌گانه فعالیت‌های قرآنی شامل تبلیغ و ترویج، آموزش عمومی قرآن و تحقیق و پژوهش برعهده وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اینکه تاکنون چه بخشی از این امور محقق شده‌اند و عموم مردم از آن بهره گرفته‌اند را مسئولان ذی‌ربط باید پاسخگو باشند، اما کاش از ظرفیت قرآنیان و قرآن‌پژوهان بهتر استفاده می‌شد.
مؤسسات قرآنی هم که برخی ذیل وزارت ارشاد به حساب می‌آیند، به نظر می‌رسد با هم هماهنگ و هم‌سو نیستند، البته این نوع نگاه، نگاه صفر و صدی نیست که کل زحمات را زیر سوال ببرم، بلکه معتقدم برای بهبود اوضاع قرآنیِ استان و کشور، نیاز به هماهنگی، همدلی و تعامل سازنده و بیشتر میان مجموعه‌هاست.
ایمنا: صداوسیما چگونه می‌تواند از تولیدات فاخر قرآنی حمایت کند و این تولیدات را در دسترس عموم مردم قرار دهد؟
تائبی: مدتی پیش در یک مراسم رونمایی، مطلع شدیم که یکی از معاونان شورای عالی قرآن استفاده بیشتر از قاریان استان در برنامه‌های صدا و سیما را مطالبه کرده است، زیرا بیش از ۵۰ درصد تلاوت‌های اذان‌گاهی و غیر از آن را به قاریان استان اختصاص دادند؛ به هر حال، تعاملات صدا و سیما با قاریان نیز تا جایی که اطلاع دارم، تنها به مراسم جزءخوانی ماه رمضان بسنده می‌شود و در طول سال، اتفاقی رقم نمی‌خورد.
حضور مفاخر قرآنی در برنامه‌ها، ضبط ترتیل، تلاوت و اذان از قاریان، ضبط دعاها و مناجات ویژه، تشکیل کارگروه قرآنی صدا و سیما، تولید ویژه‌برنامه‌های قرآنی، تولید مستندهای قرآنی از زندگی قاریان (در راستای الگوسازی و ترویج سبک زندگی قرآنی) از جمله پیشنهادهایی است که می‌تواند نقش صدا و سیما در توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی را پررنگ‌تر کند.
ایمنا: چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا تلاوت‌های برجسته و فاخر قرآن بیشتر شنیده شده و در جامعه گسترش پیدا کند؟
تائبی: برخی اقدامات در این زمینه عبارتند از: ضبط ترتیل و تلاوت از قاریان برجسته و پخش در صدا و سیما، فضای مجازی برگزاری محافل قرآنی در سطح شهر و استفاده از قاریان خوش‌صدا، اهتمام جدی به استفاده از قاریان برجسته در جلسات و مراسم عمومی و اداری، اختصاص مربیان تخصصی قرآن به مدارس یا ارتقای سطح مربیان (در صورت کافی نبودن مربیان تخصصی کنونی) و تولیدات رسانه‌ای ویژه برای انتشار در شبکه‌های اجتماعی با بهره‌گیری از ظرفیت قاریان خوش‌صدا.
ایمنا: ️چگونه می‌توان گروه‌های مردمی و افراد جامعه را بیشتر در فعالیت‌های قرآنی مشارکت داد؟
تائبی: مردم در دل خود به قرآن و اهل‌بیت، ارادت ویژه‌ای دارند؛ شاید در ظاهر تفاوت‌هایی وجود داشته باشد، اما با وجود مشکلات متعدد موجود، ارادت قلبی خود را به قرآن و اهل‌بیت حفظ کرده‌اند؛ سوق دادن مردم به سمت هم‌افزایی قرآنی، نیازمند سیاست‌گذاری و ترسیم افقی روشن است؛ وگرنه همین الان هم تعداد خیران قرآنی کم نیست، تعداد مردمی که علاقه داشته باشند در فعالیت‌های قرآنی مشارکت کنند هم همین‌طور؛ استفاده بهینه و مؤثر از ظرفیت گروه‌های مردمی، منوط به وجود یک تشکل محوری و مرکزی است تا بتوانند نخست جایگاه خود را در افق حرکت قرآنی شناسایی کرده و دوم نتایج مشارکت‌های خود را در فعالیت‌های قرآنی به‌طور ملموس مشاهده کنند.
ایمنا: ️ چگونه می‌توان عملکرد نهادها و دستگاه‌های متولی قرآن را در راستای اهداف تعیین‌شده ارزیابی و بهبود بخشید؟
تائبی: به نظرم وقتی یک تشکل مرکزی و محوری تعریف شود، به تبع کمیته‌ای تحت عنوان ارزیابی و نظارت ایجاد خواهد شد که با تدوین شاخص‌هایی می‌توانند به‌صورت مستمر بر عملکرد مجموعه‌ها نظارت کند، نقاط قوت را ارتقا و نقاط ضعف را مورد اصلاح قرار دهند؛ این تشکل به‌عنوان یک مجموعه بالادست نظارت می‌کند، اما این به این معنا نیست که مجموعه‌ها، درون خودشان، کارگروه ارزیابی و نظارت نداشته باشند، بنابراین یک نظارت بیرونی (تشکل محوری) و یک نظارت درونی (کارگروهی در خود مجموعه) و همچنین اقدامات ارتقایی یا اصلاحی، می‌تواند احوالات و عملکرد مجموعه‌ها را بهبود بخشد.