به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بازار آهن و فولاد همواره یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی کشور بوده و تغییرات قیمتی آن، نه‌تنها بر صنعت ساخت‌وساز بلکه بر بسیاری از حوزه‌های تولیدی و اقتصادی اثرگذار است. با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۴، بررسی روند قیمت میلگرد نشان می‌دهد که احتمال افزایش قابل‌توجه نرخ‌ها در ماه‌های ابتدایی سال آینده دور از انتظار نیست؛ اما آیا این رشد ۳۰ درصدی، تنها یک گمانه‌زنی است، یا دلایل محکم اقتصادی و صنعتی پشت آن قرار دارد؟
با نگاهی به روند بازار در سال‌های گذشته، درمی‌یابیم که نوسانات قیمت در این بخش، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد؛ از تغییرات نرخ ارز و سیاست‌های کلان اقتصادی گرفته تا میزان عرضه و تقاضای داخلی. ورود به سال جدید همواره با تحولات اقتصادی همراه بوده و بازار فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست. بسیاری از کارشناسان معتقدند که سال ۱۴۰۴ می‌تواند با چالش‌های جدیدی در حوزه تأمین مواد اولیه، تولید و مصرف مواجه شود که این امر ممکن است زمینه‌ساز افزایش قیمت‌ها باشد.
در این میان، نگرانی اصلی فعالان صنعت، نه‌تنها میزان افزایش قیمت میلگرد بلکه سرعت و شدت این تغییرات است. رشد ناگهانی و غیرقابل‌کنترل قیمت‌ها، می‌تواند پروژه‌های ساختمانی را با مشکلات جدی مواجه کند و حتی باعث رکود در برخی از بخش‌های اقتصادی شود. از سوی دیگر، برخی تحلیلگران بر این باورند که روند افزایشی قیمت‌ها ممکن است به‌صورت تدریجی و تحت تأثیر فاکتورهای مشخصی رخ دهد که پیش‌بینی و مدیریت آن را تا حدودی امکان‌پذیر می‌سازد.
حال سؤال اصلی این است که آیا رشد ۳۰ درصدی قیمت در ماه‌های ابتدایی ۱۴۰۴ یک پیش‌بینی منطقی است یا بزرگ‌نمایی بازار؟ برای پاسخ به این پرسش، در این خبر تحلیلی به بررسی دقیق‌تر عوامل اثرگذار بر قیمت آهن‌آلات پرداخته‌ایم و مسیر احتمالی بازار را با نگاهی کارشناسانه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌ایم.
نقش نوسانات ارزی در افزایش احتمالی قیمت میلگرد در سال ۱۴۰۴
در اقتصاد کلان ایران، نرخ ارز به‌عنوان یکی از متغیرهای کلیدی، تأثیر بسزایی در تعیین قیمت روز میلگرد دارد. باتوجه‌به روند صعودی نرخ ارز در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳، احتمال اینکه این نوسانات در سال ۱۴۰۴ موجب افزایش قابل‌توجه قیمت مقاطع فولادی شود، بسیار بالا است. این تأثیرگذاری ناشی از ارتباط تنگاتنگ نرخ ارز با تأمین مواد اولیه، هزینه‌های تولید، ساختار صادراتی صنعت فولاد و سیاست‌های کلان ارزی کشور است؛ اما این تأثیرات دقیقاً چگونه رخ خواهند داد؟
بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های تولید میلگرد به قیمت نهاده‌های اولیه وابسته است. در این میان، اقلامی نظیر الکترودهای گرافیتی، فروآلیاژها، قراضه آهن وارداتی و برخی تجهیزات خطوط تولید، به‌صورت مستقیم تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارند. افزایش نرخ دلار، بهای واردات این اقلام را به‌شدت افزایش داده و در نهایت منجر به رشد قیمت میلگرد در بازار داخلی خواهد شد.
تگ alt: روند قیمت دلار از ابتدای سال 1403 تا انتهای 9 اسفند ماه 1403
علاوه‌براین، افزایش هزینه‌های تأمین مواد اولیه داخلی نظیر کنسانتره سنگ‌آهن، گندله و آهن اسفنجی که عموماً به نرخ ارز نیمایی وابسته هستند، اثر زنجیره‌ای بر رشد قیمت تمام‌شده میلگرد خواهد داشت. حذف یا تعدیل احتمالی ارز نیمایی در سال ۱۴۰۴ نیز می‌تواند منجر به افزایش تصاعدی بهای مواد اولیه و در نتیجه، افزایش قیمت میلگرد شود.
با افزایش نرخ ارز، فروش میلگرد و سایر محصولات فولادی در بازارهای صادراتی سودآورتر خواهد شد. ازآنجاکه تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند محصولات خود را به بازارهایی با بازدهی دلاری بفروشند، عرضه در بازار داخلی کاهش می‌یابد و این عدم تعادل در عرضه و تقاضا منجر به افزایش قیمت آهن آلات خواهد شد.
بررسی روند سال‌های گذشته نشان می‌دهد که در بازه‌هایی که نرخ ارز افزایش چشمگیری داشته، میزان صادرات مقاطع فولادی نیز به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده است. در صورت ادامه این روند در سال ۱۴۰۴، کمبود عرضه داخلی محتمل خواهد بود که می‌تواند رشد بیش از ۳۰ درصدی قیمت میلگرد را در پی داشته باشد.
تگ alt: روند میلگرد سایز 18 ذوب آهن
در حال حاضر (۱۰ اسفند ۱۴۰۳)، نشانه‌هایی از افزایش فشارهای ارزی در بازار دیده می‌شود که می‌تواند در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۴ تأثیر خود را بر قیمت امروز میلگرد نمایان سازد. درصورتی‌که نرخ ارز همچنان روند صعودی خود را حفظ کند، احتمال افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت میلگرد در سه‌ماهه نخست سال آینده کاملاً محتمل خواهد بود.
وضعیت عرضه و تولید میلگرد؛ کمبود تولید چقدر جدی است؟
در آستانه ورود به سال ۱۴۰۴، یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان صنعت فولاد، مسئله تأمین و عرضه میلگرد در بازار داخلی است. بررسی روندهای اخیر نشان می‌دهد که در کنار نوسانات ارزی و افزایش هزینه‌های تولید، چالش‌های مربوط به عرضه میلگرد نیز می‌تواند عاملی تعیین‌کننده در رشد قیمت آهن آلات باشد؛ اما آیا کشور با کمبود واقعی در تولید میلگرد مواجه است یا کاهش عرضه صرفاً یک مسئله موقتی و قابل‌کنترل خواهد بود؟
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در منطقه محسوب می‌شود و ظرفیت اسمی تولید میلگرد در کشور به بیش از ۳۰ میلیون تن در سال می‌رسد. بااین‌حال، میزان تولید واقعی همواره تحت تأثیر عواملی نظیر تأمین مواد اولیه، نرخ ارز، سیاست‌های صادراتی و وضعیت مصرف داخلی قرار دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، میزان تولید میلگرد به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید و کاهش حاشیه سود برخی واحدهای نوردی، با افت نسبی همراه بوده است. بسیاری از تولیدکنندگان، به‌ویژه نوردکاران کوچک و متوسط، به‌دلیل مشکلاتی همچون افزایش قیمت مواد اولیه (مانند شمش فولادی)، هزینه‌های حمل‌ونقل و نوسانات ارزی، با کاهش تولید یا حتی تعطیلی موقت خطوط تولیدی خود مواجه شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر میزان تولید میلگرد، وضعیت عرضه شمش فولادی در بازار داخلی است. شمش به‌عنوان ماده اولیه اصلی در تولید میلگرد، عمدتاً از طریق تولیدکنندگان بزرگ فولاد مانند فولاد مبارکه، ذوب‌آهن اصفهان و فولاد خوزستان تأمین می‌شود؛ اما طی ماه‌های اخیر، افزایش صادرات شمش و محدودیت‌های عرضه داخلی، منجر به کاهش دسترسی نوردکاران به این ماده اولیه شده است.
باتوجه‌به اینکه بخش قابل‌توجهی از شمش فولادی ایران به بازارهای صادراتی اختصاص‌یافته، برخی نوردکاران با مشکل تأمین مواد اولیه روبه‌رو شده‌اند. این موضوع موجب کاهش تولید داخلی میلگرد و افزایش فشار بر قیمت‌ها شده است. درصورتی‌که این روند در سال ۱۴۰۴ ادامه یابد، احتمال تشدید کمبود عرضه در بازار داخلی وجود دارد.
یکی دیگر از چالش‌های مهمی که بر وضعیت عرضه میلگرد در سال ۱۴۰۴ تأثیر خواهد گذاشت، سیاست‌های صادراتی کشور است. درحال‌حاضر، به‌دلیل رشد نرخ ارز و جذابیت صادرات، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد ترجیح می‌دهند محصولات خود را به بازارهای خارجی عرضه کنند. این روند باعث شده که بخشی از تولید میلگرد به‌جای تأمین نیاز داخلی، راهی کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس شود.
درصورتی‌که دولت سیاست‌های جدیدی برای کنترل صادرات مقاطع فولادی در سال ۱۴۰۴ اتخاذ نکند، این احتمال وجود دارد که عرضه داخلی میلگرد همچنان تحت‌فشار باقی بماند و در نتیجه، شاهد افزایش قیمت میلگرد باشیم.
تأثیر قیمت جهانی فولاد بر بازار داخلی میلگرد
بررسی روند بازارهای جهانی نشان می‌دهد که قیمت فولاد در سال 2024 و اوایل 2025 تحت تأثیر عوامل متعددی ازجمله رشد هزینه‌های انرژی، افزایش تقاضا در برخی کشورهای صنعتی و محدودیت‌های تولید در چین، مسیر افزایشی داشته است.
یکی از مهم‌ترین تأثیرات افزایش قیمت فولاد در بازارهای جهانی، رشد تقاضای صادراتی برای میلگرد و سایر محصولات فولادی ایران است. با بالا رفتن قیمت‌های بین‌المللی، تولیدکنندگان داخلی ترجیح می‌دهند محصولات خود را در بازارهای خارجی به فروش برسانند، چراکه سودآوری بیشتری در مقایسه با عرضه داخلی دارد. افزایش صادرات میلگرد می‌تواند منجر به کاهش عرضه در بازار داخلی شده و در نتیجه قیمت آهن‌آلات را در داخل کشور افزایش دهد.
تگ alt: روند قیمت فولاد جهانی از ابتدای فروردین ماه تا انتهای 9 اسفند ماه 1403
اگرچه ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد خام است، اما برخی مواد اولیه مانند الکترودهای گرافیتی، فروآلیاژها و حتی برخی قطعات صنعتی موردنیاز در فرآیند تولید میلگرد، از بازارهای جهانی تأمین می‌شود. با افزایش قیمت فولاد و مواد مرتبط در بازارهای بین‌المللی، هزینه تولید میلگرد در ایران نیز افزایش خواهد یافت.
در بدترین حالت ممکن، درصورتی‌که قیمت جهانی فولاد همچنان روند صعودی خود را حفظ کند، هزینه‌های تولید داخلی افزایش‌یافته و این موضوع باعث رشد قیمت میلگرد در سال ۱۴۰۴ خواهد شد.
نقش سیاست های دولت و بورس کالا در نوسانات قیمت میلگرد
در بازار فولاد ایران، قیمت میلگرد همواره تحت تأثیر عوامل متعددی قرار داشته که از میان آن‌ها، سیاست‌های دولتی و مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس کالا از مهم‌ترین متغیرهای تعیین‌کننده به شمار می‌روند. با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۴ و در شرایطی‌که بازار فولاد با چالش‌هایی مواجه است، نقش سیاست‌گذاری‌های داخلی بیش‌ازپیش موردتوجه قرارگرفته است. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا دولت و بورس کالا قادر خواهند بود نوسانات قیمت میلگرد را کنترل کند، یا مداخلات بیشتر منجر به بی‌ثباتی بیشتر بازار خواهد شد؟
دولت ایران همواره یکی از بازیگران کلیدی در بازار فولاد بوده و با ابزارهای مختلفی تلاش کرده است کنترل این بازار را در دست بگیرد. یکی از ابزارهای رایج دولت، تعیین سقف قیمتی برای قیمت میلگرد در بازار داخلی است. در این روش، قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا تحت نظارت مستقیم دولت قرار می‌گیرد و شرکت‌های تولیدکننده ملزم به عرضه محصولات خود در محدوده مشخصی هستند.
یکی از ابزارهای رایج دولت، تعیین سقف قیمتی برای قیمت میلگرد در بازار داخلی است. در این روش، قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا تحت نظارت مستقیم دولت قرار می‌گیرد و شرکت‌های تولیدکننده ملزم به عرضه محصولات خود در محدوده مشخصی هستند.
بورس کالا یکی از مهم‌ترین ابزارهای شفاف‌سازی قیمت و جلوگیری از دلالی در بازار فولاد است. در سال‌های اخیر، عرضه میلگرد و سایر محصولات فولادی در بورس کالا به‌عنوان مکانیزم اصلی کشف قیمت مورداستفاده قرارگرفته است. عرضه میلگرد در بورس کالا باعث می‌شود قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین شود و امکان سفته‌بازی و معاملات غیررسمی کاهش یابد.
بورس کالا می‌تواند از طریق حذف واسطه‌ها و دلالان، قیمت میلگرد را به تعادل برساند. یکی از مشکلات بورس کالا این است که برخی از تولیدکنندگان فولاد تمایل کمتری به عرضه محصولات خود در این بازار دارند و ترجیح می‌دهند میلگرد را از طریق روش‌های دیگر به فروش برسانند که این موضوع باعث کاهش نقد شوندگی بازار بورس و ایجاد نوسانات قیمتی می‌شود.
آیا دولت می‌تواند جلوی افزایش قیمت میلگرد را بگیرد؟
با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۴، نگرانی‌ها درباره افزایش قیمت میلگرد بیش‌ازپیش مطرح‌شده است. درحالی‌که دولت همواره تلاش کرده با سیاست‌های کنترلی، نوسانات این بازار را مهار کند، اما برخی کارشناسان معتقدند که متغیرهای کلان اقتصادی و بین‌المللی از کنترل دولت خارج بوده و همین امر، مدیریت این بازار را دشوارتر کرده است.
دولت برای جلوگیری از رشد بی‌رویه قیمت میلگرد، چندین ابزار در اختیار دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مقررات صادراتی، مدیریت عرضه در بورس کالا، کنترل نرخ ارز و حمایت از تولیدکنندگان داخلی اشاره کرد.
از یک‌سو، دولت با وضع محدودیت بر صادرات میلگرد، تلاش می‌کند تا میزان عرضه در بازار داخلی را افزایش داده و از جهش قیمت‌ها جلوگیری کند. از سوی دیگر، الزام تولیدکنندگان به عرضه محصولات خود در بورس کالا، یکی دیگر از سیاست‌هایی است که با هدف شفاف‌سازی بازار و جلوگیری از دلالی اجراشده است.
آیا کاهش ساخت و ساز می تواند از افزایش قیمت میلگرد جلوگیری کند؟
با ادامه نوسانات قیمت میلگرد امروز و نگرانی‌های موجود در بازار فولاد، یکی از پرسش‌های مطرح این است که آیا رکود در صنعت ساخت‌وساز می‌تواند مانعی برای افزایش قیمت این محصول باشد؟ در نگاه اول، کاهش تقاضا باید به کاهش قیمت منجر شود، اما واقعیت‌های بازار فولاد ایران نشان می‌دهد که عوامل متعددی در تعیین قیمت نقش دارند و ارتباط میان رکود ساخت‌وساز و کنترل قیمت میلگرد چندان مستقیم و ساده نیست.
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت میلگرد، میزان تقاضای آن در صنعت ساخت‌وساز است. در سال‌های اخیر، کاهش پروژه‌های عمرانی، افت صدور پروانه‌های ساختمانی و رکود در بازار مسکن، باعث کاهش مصرف میلگرد شده است. بااین‌حال، آیا این کاهش تقاضا به معنای کنترل قیمت خواهد بود؟
در شرایط عادی اقتصادی، کاهش تقاضا می‌تواند قیمت میلگرد را کاهش دهد، اما در ایران، قیمت این محصول وابستگی شدیدی به عوامل دیگری دارد که اثر رکود ساخت‌وساز را خنثی می‌کنند.
آیا میلگرد 30 درصد گران تر خواهد شد؟
با در نظر گرفتن متغیرهای کلیدی مانند نرخ ارز، عرضه و تقاضای داخلی، سیاست‌های دولت و بورس کالا و همچنین قیمت جهانی فولاد، می‌توان سه سناریو برای وضعیت بازار میلگرد در ابتدای سال آینده ترسیم کرد:
- سناریوی خوش‌بینانه (افزایش کمتر از ۱۵ درصد)
درصورتی‌که دولت موفق به کنترل نوسانات ارزی شود، تولید داخلی افزایش یابد و قیمت جهانی فولاد روند نزولی داشته باشد، رشد قیمت میلگرد می‌تواند محدود به ۱۰ تا ۱۵ درصد شود. در این سناریو، تعادل در عرضه و تقاضا به بازار کمک می‌کند تا از جهش ناگهانی قیمت جلوگیری شود.
- سناریوی محتمل (افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی)
اگر نرخ ارز در همین محدوده باقی بماند، تقاضای داخلی متعادل باشد، اما مشکلات مربوط به تولید و عرضه همچنان ادامه داشته باشد، رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت میلگرد در سه‌ماهه نخست ۱۴۰۴ کاملاً محتمل خواهد بود. در این شرایط، عوامل داخلی و جهانی تأثیر یکسانی بر بازار خواهند داشت.
- سناریوی بدبینانه (افزایش بیش از ۳۰ درصد)
در صورت افزایش شدید نرخ ارز، ادامه روند صعودی قیمت جهانی فولاد و تشدید مشکلات عرضه داخلی، احتمال رشد بیش از ۳۰ درصدی قیمت میلگرد نیز وجود دارد. در این وضعیت، دولت ممکن است با مداخلات بیشتری در بازار فولاد تلاش کند از جهش قیمتی جلوگیری کند، اما موفقیت این اقدامات تضمین‌شده نخواهد بود.
توصیه هایی برای خریداران میلگرد در شرایط نوسانی
در شرایطی که بازار میلگرد در حال تجربه نوسانات شدید قیمتی است و عوامل مختلفی که بر قیمت آن تأثیر می‌گذارند، خریداران میلگرد باید با دقت بیشتری به خرید خود پرداخته و از تصمیمات عجولانه بپرهیزند. قبل از هر خرید، تحلیل بازار و روند قیمت‌ها در کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌تواند به خریداران کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیرند. در حال حاضر، عوامل زیادی مانند نوسانات ارزی، تحولات سیاسی و اقتصادی و تغییرات در قیمت جهانی فولاد بر قیمت میلگرد تأثیرگذار هستند.
سیاست‌های دولتی و نحوه عرضه در بورس کالا نقش مهمی در تنظیم قیمت میلگرد دارند. درصورتی‌که دولت تصمیم به محدودیت صادرات یا کنترل قیمت‌ها بگیرد، این امر می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت میلگرد در بازار داخلی داشته باشد. آگاهی از این سیاست‌ها و تحلیل تغییرات آن‌ها می‌تواند به خریداران کمک کند تا از نوسانات قیمتی ناشی از تغییرات سیاسی و اقتصادی جلوگیری کنند.
برگرفته از آهن آنلاین: