به گزارش قدس آنلاین، چشم یک ایران به اینجاست، حتی نگاه آدم‌های زیادی در کره خاکی! افراد زیادی با اعتقادات مختلف، چاره کار خود را در توسل به این درگاه می‌بینند. بارگاه منور رضوی چشم امید انسان‌های زیادی است و داستان‌ها و روایت‌های پرشماری حول صاحب این صحن و سرا وجود دارد.
روزانه در وصف کرامت‌های امام رضا(ع)، قصه‌های مختلفی میان مردم ما نقل می‌شود، قصههایی که گاه نسل به نسل زنده مانده و امروز در ذهن و فکر ما پرسه می‌زند. هر کدام از این روایت‌های گذشته و امروزی مخاطبی را به فکر می‌برد یا در اندیشه شخصیت‌شناسی آن حضرت(ع) غرق می‌کند.
در سال‌های فعالیت سینمای کشورمان، این داستان‌ها می‌توانسته‌اند محوریت فیلم‌نامه‌های زیادی باشند و منجر به تولید آثار فاخری شوند اما کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. در گفت‌وگو با سه چهره سینمایی به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
حساسیت کار برای امام رضا(ع) بیشتر است
قدم به قدمی که امروز در این حرم و بارگاه مطهر راه رفته شاید او را یاد روزهای «بدون قرار قبلی» انداخته باشد. نخستین تجربه‌ای از ساخت یک فیلم در زادگاهش. آن هم چه موضوعی! روایت‌هایی از گوشه و کنار بارگاه منور رضوی! بهروز شعیبی این تجربه را چنین توصیف می‌کند: «واقعیت این است که کار کردن برای امام رضا(ع) یک لذت وصف‌نشدنی دارد و تجربه‌ای هم که در «بدون قرار قبلی» داشتیم خیلی دلنشین شد».
وقتی با کارگردان موفق مشهدی سینمای کشورمان در کنار مضجع نورانی امام هشتم(ع) صحبت می‌کنیم، برای ما از یک حال و هوای خاص می‌گوید: «اگر بخواهم صادقانه بگویم، برای من حضور در حرم مطهر امام رضا(ع) با هر عنوانی، خیلی لذتبخش است و این حس نه فقط برای من بلکه برای همه زائرانی است که خدمت ایشان می‌رسند. حالا چه بهتر که این زیارت با کار کردن توأم باشد و نتیجه‌اش به وجود آوردن یک اثر هنری یا فرهنگی شود. اگر به زبان خودمانی بگویم انگار این شرایط جزو عمر ما حساب نمی‌شود. انگار بخشی جدا از زندگی معمول و روزمره است».
بهروز شعیبی
شعیبی هم مانند بسیاری دیگر از هنرمندانی که دلبسته این صحن و سرا هستند دوست دارد دوباره این لحظات برایش تکرار شود و با یک فیلم‌نامه جدید راهی مشهدالرضا(ع) شود، او می‌گوید: «امیدوارم که این اتفاق باز هم برای من بیفتد و بتوانم فیلمی با موضوع امام رضا(ع) کار کنم. چند ایده هم دارم که در حال بررسی آن هستم».
بهروز شعیبی معتقد است ساخت اثر هنری درباره موضوعات مرتبط با امام رضا(ع) حساسیت‌های خاص خود را دارد؛ «واقعیت این است که کار کردن درباره موضوعات دیگر هم سریع‌تر و هم راحت‌تر است اما وقتی موضوع امام رضا(ع) مطرح می‌شود، حساسیت کار حداقل برای من خیلی بیشتر می‌شود».
او که تجربه ساخت یک فیلم سینمایی در مشهد را دارد، درباره نقش تسهیل‌گیری آستان قدس در تولید آثار هنری با موضوعات دینی و معارفی و به خصوص حوزه‌های مرتبط با حضرت رضا(ع) می‌گوید: «مهم‌ترین بخش آن پشتیبانی و همفکری است. فضای جدیدی که فناوری به وجود آورده و حضور پررنگ زائران و تصاویری که از طریق موبایل‌ها ضبط و مخابره می‌شود، به تصویر کشیدن فضای حرم منور را بسیار آسان کرده است. بنابراین ما باید به سمتی حرکت کنیم که بیشتر محتوا، معنا و مفهوم مرتبط با امام رضا(ع) و آموزه‌هایشان را مورد توجه قرار دهیم و به آن بپردازیم. امیدوارم این تعامل میان کسانی که قصد تولید اثر هنری در این حوزه را دارند و بخش فکری و فرهنگی آستان قدس بیشتر شود تا بتوانیم معنا و محتواهای عمیق‌تری را انتقال بدهیم».
مردم مشهد خیلی خوشبخت‌اند
با تورق مختصری در اسناد آستان قدس رضوی می‌توان به این موضوع پی برد که این مجموعه یکی از قدیمی‌ترین نهادهای شناخته شده در تاریخ ایران است که بستر اشتغال و حضور اجتماعی زنان را فراهم کرده است. موضوعی که در سال‌های اخیر هم ادامه داشته و به آن توجه شده است.
کارگردان دیگری هم که با او گفت‌وگو کردیم، کسی است که موضوعات حوزه زنان و خانواده جزو دغدغه‌هایش به شمار می‌رود و شالوده اصلی موضوعات فیلم‌هایش را تشکیل می‌دهد.
پوران درخشنده پرداختن به این حوزه فعالیت‌های آستان قدس رضوی را حرکت تازه و خوبی می‌داند. به باور او «اینکه آستان قدس توانسته برای زنان اشتغال‌زایی کند یک فرصت است که شاید بیشتر از این هم بشود. این یک موقعیت خوب و فوق‌العاده برای زنان است که اینجا در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و آموزشی فعالیت کنند».
پوران درخشنده
او در ادامه درباره نقش فرهنگی و هویتی شهر مشهد و ارتباط با سایر می‌گوید: «مردم اینجا به خاطر وجود امام رضا(ع) خیلی خوشبخت هستند. افراد زیادی از همه نقطه جهان به مشهد می‌آیند و این مردم با فرهنگ‌های مختلف آشنا می‌شوند و این قطعاً از برکات وجود امام رضا(ع) بوده که خیلی ارزشمند است. بسیاری از مردم استان‌های دیگر شاید آرزوی این فرصت و فضای فوق‌العاده‌ای که برای مشهدی‌ها ایجاد شده را داشته باشند».
شاید فکر ساخت یک اثر هنری درباره امام رضا(ع) مانند بقیه میهمانان امروز، از ذهن درخشنده هم گذشته باشد. او می‌گوید: «امروز و اینجا تصمیم گرفتم کاری در این حوزه بسازم که در جهت خانواده و موضوعات مرتبط با باورهای مردم در مورد وجود مبارک امام رضا(ع) باشد. داستان‌های ناب و ایده‌های بکری در این باره هست که باید درباره آن فکر کرد».
حضور رنگارنگ مردم ؛ زیباترین قاب حرم منور
سه‌گانه دیدنی رسول صدرعاملی در کنار آثاری چون ولایت عشق، بدون قرار قبلی و... آثار نمایشی به یادماندنی‌ای بودند که لحظات ماندگاری را از ارادت به علی بن موسی الرضا(ع) به تصویر کشیدند. سریال‌ها و فیلم‌هایی که در یک بازه چند ساله در سینما و تلویزیون ایران ساخته شدند و پس از آن کمتر شاهد نمونه‌های مشابه آن بودیم. متأسفانه حضور سینماگران و هنرمندان برای ساخت چنین آثاری روز به روز کمرنگ‌تر شده است. این موضوع نخستین پرسش ما از مهدی فرجی، تهیه‌کننده برجسته سینما و تلویزیون ایران بود.
مهدی فرجی در این باره می‌گوید: «اساساً ساخت سریال یا فیلم با موضوع امام رضا(ع) پیچیدگی‌ها و دشواری‌های بسیار زیادی دارد و هنرمندان هم گاهاً ترجیح می‌دهند به سمتی حرکت کنند که گرفتاری کمتری در آن باشد.
دومین عامل هم به جایگاه خیلی خاص و ویژه حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) نزد مردم ایران مربوط می‌شود. وقتی ما این موضوع را انتخاب می‌کنیم مردم انتظار دارند یک کار خیلی ویژه و خاص ساخته شود». او به عوامل و منابع دیگری هم در این باره اشاره می‌کند: «اثری که با این گونه موضوعات ساخته می‌شود در هنگام پخش هم با ممیزی‌های پیچیده و سختگیری‌های فراوان مواجه است.
بسیاری از فیلم‌سازان ما علاقه‌مندند راجع به ولی‌نعمت ما امام رضا(ع) کار تولید کنند اما همین پیچیدگی‌ها و دشواری‌ها مانعی جدی بر سر راهشان است. امیدوارم با حضور آیت‌الله مروی و نگاه باز و روشنی که دارند شرایطی فراهم شود که هنرمندان علاقه‌مند بتوانند به موضوعات حول محور امام رضا(ع) و برکات معنوی حضرت(ع) بپردازند».
مهدی فرجی
فرجی علاقه‌مندی مردم نسبت به این موضوعات و استقبال آن‌ها را بسیار خوب و حتی بیشتر از قبل می‌داند و می‌گوید: «ارتباط مردم با امام رضا(ع) قطع‌شدنی نیست و روز به روز هم این پیوندها محکم‌تر می‌شود. جهان به معنویت گرایش دارد. من فکر می‌کنم این اشتیاق در فیلم‌سازان و مخاطبان وجود دارد و بیشتر از قبل هم شده است.
در زمان حضورم به عنوان مدیر شبکه یک، سریال پایتخت در حال ساخت بود. در بعضی از قسمت‌های آن به امام رضا(ع) اشاره می‌شد حتی در حد سلام دادن و آوردن نام ایشان و ما تأثیر معنوی آن را بر مردم و اشتیاقشان را می‌دیدیم».
نظر این تهیه‌کننده باسابقه سینما و تلویزیون ایران درباره نقش آستان قدس در فراهم کردن زمینه فعالیت هنرمندان حول محور موضوعات مرتبط با امام رضا(ع) نیز چنین است: «آستان قدس یک قطب بزرگ فرهنگی در کشور است و زیارت هم یک موضوع فرهنگی است که روی همه ابعاد زندگی مردم اثر دارد. مردم اینجا رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خودشان را به نحوی متصل و مرتبط با ساحت مقدس امام رضا(ع) می‌دانند و به اعتقاد من این موضوع مأموریت آستان قدس را سنگین‌تر می‌کند. من معتقدم این مجموعه باید جلسات متعددی با فیلم‌سازان داشته باشد، مسائلشان را بشنود، نیازهای آنان را بداند و تسهیل‌گری ایجاد کند تا فیلم‌سازان نسبت به این موضوع گرایش پیدا کنند. خوشبختانه بهترین‌های سینمای ایران علاقه‌مندند که راجع به حضرت(ع) کار کنند. فکر می‌کنم اگر این جلسات تعامل و گفت‌وگو ادامه پیدا کند و این تسهیل‌گری صورت بگیرد بسیار کمک‌کننده خواهد بود».
فرجی زیباترین تصویر حرم و بارگاه مطهر رضوی را رنگارنگی مردم می‌داند و آن را چنین توصیف می‌کند: «اینکه مردم با قومیت‌های مختلف، لباس‌های متفاوت، سبک زندگی گوناگون و از هر قشری چه ثروتمند و فقیر و چه زن و مرد و چه کودک و جوان و پیر و... همه خودشان را محتاج این بارگاه می‌دانند و به حضرت (ع) علاقه‌مندند، به نظرم این بهترین قاب است. خود من به عنوان یک بیننده از دیدن این حضور و ارادت مردم لذت می‌برم».