به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، فرهاد مهندس‌پور شامگاه شنبه (۱۱ اسفند ۱۴۰۳) در نشست «نقش نهادهای فرهنگی در وضعیت تئاتر امروز ایران» که توسط تماشاخانه ایران‌شهر در سالن استاد ناظرزاده برگزار شد، اظهار کرد: در شرایطی قرار گرفته‌ایم که نسبت به حرف‌هایی که در جامعه زده می‌شود واکنشی نداریم و سکوت می‌کنیم. واسطه منطقی بین کسی که چیزی را می‌خواهد بیان کند و کسی که آن را دریافت می‌کند، وجود ندارد. متن استدلال می‌کند و این را می‌شود تشخیص داد.
وی افزود: ما مانند مردمی هستیم که در گوش‌هایمان زیاد حرف می‌زنند و خیلی چیزها را هم بیان می‌کنیم. وضعیت تئاتر معلوم نیست، چون در همین شلوغی که راه می‌اندازیم گم شده است. تئاتر خود یک نهاد اجتماعی است و روی همین نهاد تاکید می‌کنم.
وی با اشاره به توقیف سریال تاسیان گفت: اگر چه معتقدیم قوه قضائیه چه ربطی می‌تواند به سریال داشته باشد؛ اما در حقیقت این رابطه وجود دارد.
مهندس‌پور همچنین با اشاره به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و دولتی برگزار شدن آن اظهار داشت: این جشنواره می‌تواند دولتی باشد مگر ما تئاتر دولتی داریم که جشنواره دولتی برای آن داریم؟ اما برگزاری دولتی این جشنواره در جامعه مقبول می‌افتد.
مهندس‌پور گفت: اگر تئاتر ایران یک نهاد اجتماعی است چه ویژگی‌هایی دارد که از دیگر نهادهای اجتماعی دیگر آن را متمایز می‌کند؟ تمایز در ویژگی‌های آن است. اگر مانیفستی داشتیم می‌دیدیم که گروه‌های چندنفره در این میان تمایزهایی دارند ولی میل به بیان این تمایزها را ندارند. بنابراین جامعه تئاتری خودش با خودش تناقض دارد.
این کارگردان سرشناس تئاتر گفت: تمایزهای قابل توجهی وجود دارد و تئاتر درون خود حامل ویژگی‌های متمایز و حتی متضاد و چنین جامعه‌ای، جامعه‌ای رنگارنگ است. ویژگی متناقضی که تئاتر دارد آن را نسبت به نهادهای درون خود و بیرون تئاتر متمایز می‌کند.
مهندس‌پور با طرح این سوال که آیا تئاتر نهاد بی‌قدرت است یا خیر؟ گفت: اگر یک نهاد بی‌قدرت است پس رهایش کنید. اما تئاتر طبق ایده هابل، یک نهاد قدرتمند است. اگر در آستانه پرسش قرار بگیریم به بهترین مرحله ممکن رسیدیم.
تئاتر بیشترین تاثیر را در مقابله با ضدفرهنگ دارد
حسین پاکدل نویسنده و کارگردان تئاتر هم گفت: من به دلیل این که به گفت و گوها اکراه دارم سعی کردم بنویسم و با مراجعه به نوشته‌هام صحبت کنم. من هم نسبت به این عنوان حساسیت نشان می‌دهم. از آنجا که واژه‌ها از معانی تهی شده‌اند تا به یک معنای مشترک برسیم باید در ابتدا به یک مفهوم مشترک برسیم. اعمالی که انجام می‌شود ضد فرهنگ است؛ اما بر خلاف این عقیده، فرهنگی محسوب شده و آسیب خود را می‌زند.
وی افزود: انگار که یک بیماری را پیش پزشکی آورده‌ایم و پزشک یک برنامه به او می‌دهد. مسائلی که ۲۰، ۳۰ سال پیش در چنین نشست‌هایی در دانشگاه‌ها و تالارها برگزار می‌شد، با امروز خیلی متفاوت است.
پاکدل گفت: انسان تنها موجودی است که با فرهنگ زندگی می‌کند و یک تلقی از فرهنگ دارد. انسان بر اساس این فرهنگ روز به روز جلوتر رفته و ممکن است هر روز در برابر مسائل واکنش‌های مختلفی داشته باشد. فرهنگ بسته به شرایط فرق می‌کند.
وی اضافه کرد: تئاتر بیشترین تاثیر را در مقابله با ضد فرهنگ یا تعامل با فرهنگ‌های مختلف دارد. جنگ و موشک‌باران هم بر فرهنگ و اعتقادات مردم تاثیر می‌گذاشت. همه اینها روی فرهنگ جمعی ما تاثیر می‌گذاشت. نهادهای فرهنگی هم کار فرهنگی می‌کنند تا در جامعه تاثیرات خود را بگذارند و قوانین موجود می‌شود قوانین زیرمجموعه.
پاکدل اظهار داشت: فرهنگ را نهادهای قدرتمند جا می‌اندازند. گروه حاکم به دنبال تحمیل دیدگاه و فرهنگ خود است. فرهنگ علاوه بر این تحمیل، ما را در شرایط پذیرش و یا عدم پذیرش قرار می‌دهد.
وی افزود: این گونه نیست که این هنر، بیمار رو به مرگ است. اتفاقا نسل حاضر پاسخگوی نیازهای خود است همانگونه که نسل ما پاسخگوی نیازهای خود بود.
پاکدل گفت: با یک برنامه‌ریزی حساب شده نوشته شده یا نشده، به امروز رسیدیم. برای اینکه رسالت اصلی تئاتر کم نشود، هیچ هنری به اندازه تئاتر نیست و باید از راهکارها بهره گرفت.
وی افزود: بازیگرانی که از عهده نقش‌های سنگین در تئاتر برمی‌آیند، از بین مردان و زنان به صد نفر هم نمی‌رسد. اما در این مدت خیلی از اینها ترور شخصیت شدند. ما از جهت فرهنگی همیشه در گذشته زندگی می‌کنیم در آینده زیست نمی‌کنیم و همیشه گذشته را پیش‌بینی کرده‌ایم.
پاکدل گفت: جدای از این که تئاتر، کهن‌ترین، شکیل‌ترین و انسانی‌ترین شکل هنر است و گاهی وقت‌ها تاثیر چند جلد رمان و کتاب را دارد، قدرتمند است اما هنر مزاحمی نیست، آینه است.
وی افزود: مدیرانی که با تئاتر نسبتی نداشتند جامعه را عقب بردند و آنهایی که با آن آشنایی داشتند تئاتر را پیش بردند. چون عقبه داشت و به سبب عقبه تئاتر، آنچه می‌بینیم، خلق شدند. تله تئاترهای بزرگی داشتیم که بسیار بی‌نظیر بود. اما اکنون صداوسیمای ما نسبتی با تئاتر ندارد و تله تئاتری تولید نمی‌شود.
وی گفت: نگرش در گذشته به گونه‌ای بود که فرمانداران و استانداران و حتی از مدیران وزارت خارجه برای تماشای تئاتر می‌آمدند و در محافل بزرگ بین‌المللی تئاتر ایرانی زبانزد بود. تصویری از هنر ایران توسط تئاتر در جهان تبلور می‌کرد.
از زمان آغاز به کار مدیریت جدید تماشاخانه ایران‌شهر، گفت و گو با هنرمندان، مراجعان و تماشاگران انجام و ابتدا نشستی با عنوان «نمایش ایرانی و مقوله اجرا» برگزار و به دنبال آن نشست‌های متعددی در خصوص مفاهیم مختلف؛ اعم از دراماتورژی، کارگردانی و غیره در حال برگزاری است.