مشاهده هلال ماه در شب اول رمضان تنها در یک بازه زمانی کوتاه پس از غروب خورشید امکان‌پذیر است و به دلیل نزدیکی ماه و خورشید، شرایط جوی و آلودگی نوری، این کار بسیار چالش‌برانگیز است.
ماه خود نوری تولید نمی‌کند و تنها با انعکاس نور خورشید دیده می‌شود. در طول ماه قمری موقعیت ماه نسبت به زمین و خورشید تغییر می‌کند و باعث تغییر شکل ظاهری ماه از دیدگاه ساکنان روی زمین می‌شود. در شب اول ماه قمری، ماه در فاز «هلال نو» قرار دارد. در این مرحله؛ ماه، زمین و خورشید تقریبا در یک خط مستقیم قرار دارند و سمت ماه که به زمین روی آورده است، به دلیل عدم دریافت نور مستقیم خورشید، تاریک به نظر می‌رسد. تنها حدود ۱ تا ۲ درصد از سطح ماه تحت تابش خورشید قرار دارد که به صورت یک هلال باریک و کم‌نور در آسمان ظاهر می‌شود.
نزدیکی ماه و خورشید عامل اصلی دشواری کار محققان
در شب اول ماه قمری، ماه و خورشید نزدیک به هم در آسمان قرار دارند. این نزدیکی باعث می‌شود که هلال ماه تنها برای مدت کوتاهی (چند دقیقه تا یک ساعت) پس از غروب خورشید قابل مشاهده باشد. در این شرایط، هلال ماه در معرض نور شدید غروب خورشید و نورپراکندگی جوی قرار می‌گیرد که دیدن آن را بسیار دشوار می‌کند.
آلودگی نوری و شرایط جوی شهر‌ها
در مناطق شهری، آلودگی نوری ناشی از وجود نور‌های مصنوعی شهره باعث کاهش شدت نور هلال ماه می‌شود و مشاهده آن را سخت‌تر می‌کند. ابر، مه، گرد و غبار و لایه‌های ضخیم جوی نیز از دیگر عواملی هستند که دید رصدگران را محدود می‌کنند. بنابراین، محققان اغلب به نقاط مرتفع یا بیابانی دور از شهر‌ها می‌روند تا با شرایط ایده‌آل، هلال را شکار کنند.
فرآیند رصد، از محاسبات تا مشاهده
قبل از اینکه تلسکوپ‌ها به سمت آسمان بلند شوند، محققان در آزمایشگاه‌ها و دفاتر خود با استفاده از مدل‌های نجومی پیچیده، زمان غروب خورشید، طلوع ماه و زاویه جدایی بین این دو را محاسبه می‌کنند. این محاسبات نه تنها تعیین می‌کند که آیا هلال ماه در شب اول قابل مشاهده است، بلکه محل دقیق آن را نیز در آسمان مشخص می‌کند.
پس از انتخاب محل مناسب، تجهیزات پیشرفته مانند تلسکوپ‌های حساس، دوربین‌های با قابلیت ثبت نور ضعیف و فیلتر‌های نوری برای کاهش نورپراکندگی آماده می‌شوند. با غروب خورشید، تیم‌ها آماده می‌شوند و در لحظات حساس، هر ثانیه اهمیت دارد. اگر هلال مشاهده شود، تصاویر ثبت‌شده به آزمایشگاه منتقل می‌شوند تا توسط نرم‌افزار‌های تخصصی تحلیل شوند. اگر مشاهده تأیید شود، اطلاعات به مراجع دینی و علمی گزارش می‌شود و آغاز ماه رمضان اعلام می‌گردد.
انتهای پیام/