خبرگزاری مهر، مجله مهر: نورهای متفاوت و عجیب‌غریب، سالن عروسی غرق در طلایی و سفید، تزیین‌هایی با تِم‌های مختلف اروپای شرقی و آسیای جنوبی، موزیک زنده، لباس‌های برند، دوربین‌هایی که لحظه به لحظه ثبت کننده هستند و یک عروس و داماد که انگار از قاب یک تبلیغ لوکس بیرون آمده‌اند ولی چیزی در این تصویر کم است؛ «خانواده» که روزی نقش اصلی در مراسم ازدواج داشتند، حالا در حاشیه‌اند، شاید در گوشه‌ای دورتر از قاب دوربین یا اصلاً جایی در این جشن نداشته باشند.
شبکه‌های اجتماعی، مخصوصاً اینستاگرام، حالا استانداردهای جدیدی برای ازدواج تعریف کرده‌اند. این دیگر یک جشن خانوادگی نیست بلکه یک شوی پرهزینه است که هدف آن نه فقط پیوند دو نفر بلکه رقابت برای جلب توجه بیشتر است. «لباس‌ها»، «دکورها»، «لوکیشن‌ها» همه چیز چیده شده تا تصویر نهایی کامل شود و تصویری که هزاران لایک بگیرد اما در این میان، هزینه‌ها، فشارها و تغییرات فرهنگی‌ای که پشت این ویترین پر زرق‌وبرق پنهان شده‌اند، کمتر دیده می‌شوند.
مسئله اصلی این است که عروسی‌های تجملاتی دقیقاً چه تأثیری در جامعه می‌گذارند و چرا بسیاری از زوج‌های امروزی، خانواده‌های خود را از این مراسم حذف می‌کنند؟ آیا این نمایش پرهزینه واقعاً ارزشی به زندگی مشترک اضافه می‌کند یا فقط سایه‌ای از خوشبختی است که در قالب پست‌های اینستاگرامی به نمایش گذاشته می‌شود؟
کپشن هر استوری و پست‌هایی هم که می‌گذارند با این عنوان است که «ما مراسم رو برای دوستان نزدیکمون گرفتیم.» این جمله‌ای است که این روزها از بلاگرها زیاد شنیده می‌شود که به جای پدر و مادرها، جمعی از اینفلوئنسرها، دوستان نزدیک، و همکاران در مراسم حضور دارند. ازدواج‌هایی که زمانی یک رویداد خانوادگی مقدس بود، حالا تبدیل به جشن‌هایی شده‌اند که گویی یک قرارداد اجتماعی جدید را امضا می‌کنند: خانواده‌ها در این مراسم‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند.
عروسی بدون خانواده؛ انتخاب مدرن یا تغییرات اجتماعی؟
در بسیاری از کشورها، ازدواج همواره یک پیوند خانوادگی به حساب می‌آید. در فرهنگ ایرانی هم، خانواده‌ها نقشی محوری در این مراسم‌ها داشته‌اند اما حالا، یک تغییر شوکه کننده در حال رخ دادن است: نسل جدید ترجیح می‌دهد عروسی‌هایش را مستقل از خانواده برگزار کند. که شاید دلایل مختلفی داشته باشه مثل فشار سنت‌ها که بسیاری از زوج‌های جوان احساس می‌کنند که خانواده‌هایشان توقعات خاصی از مراسم دارند. بعضی از آن‌ها نمی‌خواهند دچار درگیری‌های خانوادگی بر سر جزئیات عروسی شوند و ترجیح می‌دهند که جشنشان را آن‌طور که خودشان می‌خواهند، بدون فشار والدین برگزار کنند یا می‌خواهند به سبک زندگی مدرن مراسم‌شان را برگزار کنند که به سلیقه‌ی خودشان نزدیک باشد؛ مراسم‌هایی که بیشتر به سبک جشن‌های خصوصی غربی شباهت دارند تا ازدواج‌های سنتی ایرانی.
البته تأثیر شبکه‌های اجتماعی و حضور پررنگ اینفلوئنسرها و بلاگرها و چهره‌های مشهور در این عروسی‌ها به یک الگوی جدید تبدیل شده است. هرچه جشن خاص‌تر، لاکچری‌تر و اینستاگرامی‌تر باشد ارزش بیشتری پیدا می‌کند. در این میان، خانواده‌ها که شاید با این فرهنگ جدید همخوانی نداشته باشند به سادگی از مراسم کنار گذاشته می‌شوند.
هزینه‌های نجومی و فشارهای روانی
ولی این نمایش‌های پرزرق‌وبرق قیمتی دارند که بسیاری از زوج‌ها حاضرند برای آن بهای سنگینی بپردازند. طبق گزارش برخی از مراکز پژوهش‌های اجتماعی، بیش از ۶۵ درصد از زوج‌هایی که مراسم‌های مجلل برگزار کرده‌اند در سال‌های اول ازدواج با مشکلات اقتصادی جدی مواجه شده‌اند. برخی از آن‌ها برای تأمین هزینه‌های مراسم خود، وام گرفته‌اند؛ وامی که بازپرداخت آن گاه تا سالیان سال بعد از ازدواج ادامه دارد.
البته روانشناسان هشدار می‌دهند که این مدل از ازدواج‌ها، تأثیرات عمیقی بر روابط زوجین می‌گذارد. فشار برای برگزاری مراسمی بی‌نقص، اضطراب شدیدی را بر دوش آنان خواهد گذاشت. برخی تحقیقات هم نشان می‌دهد زوج‌هایی که مراسم‌های پرهزینه‌تری داشته‌اند، در سال‌های ابتدایی زندگی، فشار مالی و استرس بیشتری را تجربه می‌کنند که می‌تواند بر پایداری ازدواج تأثیرات منفی بگذارد.
عشق یا ویترین مجازی!
یک اتفاقی که در این میان وجود دارد این است که ازدواج‌های امروزی بیشتر به خاطر عشق و پیوند عاطفی شکل می‌گیرند یا برای نمایش در فضای مجازی!
امروزه شبکه‌های اجتماعی بستری برای به اشتراک گذاشتن لحظات خوش و تصاویر رؤیایی شده‌اند، اما وقتی صحبت از ازدواج به میان می‌آید، این نمایش به سطحی کاملاً جدید ارتقا پیدا می‌کند. مراسم‌های مجلل با هشتگ‌هایی مثل عروسی لاکچری و ازدواج رویایی یا حتی ویدیوهایی با عنوان «اولین عروس ایرانی به سبک هندی» میلیون‌ها بار دیده می‌شوند. فیلم‌های حرفه‌ای از عروس و داماد در لوکیشن‌های خاص، با تدوین سینمایی و موزیک‌های احساسی، تصوری از ازدواج به نمایش می‌گذارند که بیشتر به فیلم‌های عاشقانه شبیه است تا یک واقعیت اجتماعی.
اما این تصویر تا چه حد واقعی است؟ این نمایش‌های پرزرق‌وبرق چقدر با چالش‌های زندگی مشترک همخوانی دارند که در پس آن یکسری از فشارها دیده نمی‌شود همانند انتظارات، مقایسه و بحران‌های پس از مراسم.
در این دنیای نمایشی، بسیاری از زوج‌ها حس می‌کنند که باید استانداردهای غیرواقعی این محتواها را رعایت کنند. هزینه‌های سرسام‌آور عروسی، اجبار به برگزاری مراسم در باغ‌های لوکس، تهیه لباس‌های گران‌قیمت و حتی ثبت لحظات به سبک فیلم‌های هالیوودی، همه و همه به دغدغه‌های جدید تبدیل شده‌اند. اگر عروسی شما مانند آنچه در اینستاگرام می‌بینید نباشد، یعنی کمبودی وجود دارد؟ یعنی به اندازه‌ی کافی خاص و خوشبخت نیستید!
پژوهشگران معتقدند که «مقایسه‌ی اجتماعی» یکی از عواملی است که باعث می‌شود افراد احساس کنند که زندگی آن‌ها به اندازه دیگران کامل نیست. این فشار می‌تواند منجر به ناامیدی، استرس و حتی افسردگی بعد از مراسم شود. بسیاری از تازه‌عروس‌ها و دامادها پس از برگزاری عروسی باشکوه، با واقعیت‌های مالی، اختلاف‌های شخصیتی و چالش‌های روزمره مواجه می‌شوند اما هیچ ویدئویی از این بخش زندگی‌شان در فضای مجازی منتشر نمی‌کنند.
ازدواج، یک پیوند یا یک نمایش!
این نمایش‌های زودگذر، تنها به شب عروسی محدود نمی‌شوند. مقایسه اجتماعی که شبکه‌های اجتماعی به وجود آورده‌اند، انتظارات را تغییر داده و معیارهای خوشبختی را به ظواهر وابسته کرده است. زوج‌هایی که مراسم ساده‌تری برگزار می‌کنند گاهی با این احساس مواجه می‌شوند که عروسی‌شان به اندازه کافی خاص نبوده است و این طرز فکر می‌تواند فشار روانی مضاعفی ایجاد کند که حتی پس از پایان مراسم نیز ادامه دارد.
به نظر می‌رسد تا زمانی که معیارهای خوشبختی بر اساس تصاویر فیلترشده و تدوین‌شده فضای مجازی تعریف شوند بسیاری از زوج‌ها در این چرخه باقی خواهند ماند چرخه‌ای که در آن ازدواج دیگر یک پیوند عاطفی نیست، بلکه به بخشی از ویترین مجازی زندگی تبدیل شده است.