گروه بین الملل: دونالد ترامپ روز چهارشنبه دو تماس تلفنی مهم برقرار کرد: ابتدا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه صحبت کرد و تقریباً بلافاصله پس از آن با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تماس گرفت تا با هر دو درباره امکان پیشبرد مذاکرات صلح گفت‌وگو کند.
پایان دادن رئیس‌جمهور آمریکا به انزوای دیپلماتیک همتای روس خود و اظهاراتش پس از این تماس جنجال‌های زیادی به پا کرد. از جمله اینکه رئيس جمهور آمریکا اعلام کرد با پوتین به توافق رسیده که دو طرف «همکاری بسیار بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته باشند و به کشورهای یکدیگر سفر کنند.»
ترامپ در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «من از وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، رئیس سیا، جان رتکلیف، مشاور امنیت ملی، مایکل والتز، و سفیر و فرستاده ویژه، استیو ویتکاف خواسته‌ام که مذاکرات را هدایت کنند. من کاملاً مطمئنم که این مذاکرات موفق خواهند بود.»
با این حال، ویتکاف پیش‌تر به‌عنوان فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه منصوب شده بود، در حالی که ژنرال بازنشسته، کیث کلوگ، ابتدا مسئول پرونده اوکراین و روسیه بود. آیا ترامپ فرستاده خود را تغییر داده است؟
کلوگ در ژوئیه ۲۰۲۳ و ماه‌ها پیش از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، زمانی که عازم اوکراین بود، پس از دفاع از تصمیم واشنگتن برای ارسال بمب‌های خوشه‌ای به کی‌یف، توجه‌ها را به خود جلب کرد و گفت: «وقتی تصمیم می‌گیرید از کشوری در حال جنگ حمایت کنید، باید تمام ابزارهای لازم را در اختیارش بگذارید تا آن را به پایان برساند. جنگ، جنگ است.»
او در آن زمان تأکید کرد: «اگر می‌خواهید اوکراینی‌ها پیروز شوند، باید هر آنچه برای پیروزی لازم دارند در اختیارشان بگذارید.»
در ماه نوامبر، پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، ترامپ ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا را به‌عنوان فرستاده ویژه خود در امور اوکراین و روسیه معرفی کرد.
در ماه ژوئن، خبرگزاری رویترز گزارش داد که کلوگ و یکی دیگر از مشاوران ارشد ترامپ، فردریک اچ. فلایتز، پیشنهاد داده‌اند کمک نظامی به اوکراین متوقف شود، مگر اینکه کی‌یف با برگزاری مذاکرات صلح با روسیه موافقت کند. همچنین این دو پیشنهاد داده‌اند که خطوط مقدم در وضعیت کنونی خود ثابت بمانند و مسئله پیوستن اوکراین به ناتو از دستور کار خارج شود.
در عین حال کلوگ در مصاحبه‌ای اعلام کرد که واشنگتن به مسکو هشدار خواهد داد که هرگونه امتناع از مذاکره باعث افزایش حمایت آمریکا از اوکراین خواهد شد.
روز چهارشنبه گذشته، کلوگ اعلام کرد که قصد دارد در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کند تا درباره پایان دادن به جنگ گفت‌وگو کند. او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «منتظر صحبت درباره هدف ترامپ برای پایان دادن به این جنگ خونین و پرهزینه در اوکراین هستم.»اما کسی که تنها چند روز پیش از این کنفرانس امنیتی به مسکو رفت،نامش کلوگ نبود؛ بلکه استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه بود.
روز سه‌شنبه، ویتکاف به پایتخت روسیه سفر کرد تا مارک فوگل، شهروند آمریکایی و معلمی که بیش از سه سال به اتهام نگهداری مواد مخدر در بازداشت بود، را آزاد کند.
همان روز، رسانه‌ها گزارش دادند که یک جت شخصی متعلق به ویتکاف که ترامپ در گذشته بارها از آن استفاده کرده بود در مسکو فرود آمده است.
در ابتدا، دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، تمامی این گزارش‌ها را رد کرد و گفت کرملین هیچ اطلاعی از ورود ویتکاف به مسکو ندارد. اما بعداً، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، تأیید کرد که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، دیداری برنامه‌ریزی‌شده با لین تریسی، سفیر آمریکا، داشته است. او اما درباره حضور ویتکاف در این دیدار اظهار نظری نکرد.
در همین حال، رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که ویتکاف در پایتخت روسیه دیدارهای بیشتری داشته است. به گفته شان هنیتی، مجری شبکه فاکس نیوز، ویتکاف در مسکو جلسه‌ای سه ساعت و نیمه با پوتین برگزار کرده که هدف آن ترتیب دادن آزادی فوگل بوده است.بر اساس گزارش نیویورک تایمز، مأموریت ویتکاف در مسکو چندان هم غیرمنتظره نبود. چند هفته پیش، ترامپ ظاهراً به‌طور مخفیانه اختیارات ویتکاف را فراتر از امور خاورمیانه گسترش داده و از او خواسته بود که کانالی برای مذاکره با روسیه ایجاد کند و گزینه‌هایی برای «پایان مسالمت‌آمیز جنگ» بررسی کند.
با پیشینه‌اش در حوزه املاک، ویتکاف تقریباً هیچ سابقه دیپلماتیکی ندارد. بااین‌حال، او اوایل امسال در مذاکرات مربوط به آتش‌بس و تبادل گروگان‌ها میان اسرائیل و حماس، در کنار برت مک‌گورک، مقام دولت بایدن، و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، نماینده ترامپ در جلسه بود.به گفته نیویورک تایمز، «سبک مذاکره مستقیم، صریح و تهاجمی» ویتکاف به ویژه در قبال اسرائيل و نتانیاهو، عاملی مهم در توافق آتش‌بسی بود که بر اساس آن، ۳۳ گروگانِ دربند حماس در ازای آزادی حدود ۱۰۰۰ زندانی فلسطینی مبادله شدند.
این احتمال نیز وجود دارد که ارتباطات ویتکاف در خاورمیانه به او در مذاکرات میان اوکراین و روسیه کمک کند، به‌ویژه در تعامل با قطر و عربستان سعودی.
قطر به اوکراین کمک نظامی ارائه نمی‌دهد و از تحریم‌های علیه روسیه حمایت نمی‌کند، اما از سال ۲۰۲۳ به‌عنوان واسطه‌ای مهم میان کی‌یف و مسکو فعالیت کرده تا به بازگرداندن کودکانی که روسیه از مناطق اشغالی اوکراین به‌طور غیرقانونی خارج کرده، کمک کند.در مورد عربستان سعودی، در پایان ژانویه، آندری یرماک، رئیس دفتر زلنسکی، اعلام کرد که مقدمات سفر رئیس‌جمهور اوکراین به عربستان در حال انجام است.
یرماک خود در تاریخ ۲۹ ژانویه در آشویتس با ویتکاف دیدار کرد تا هشتادمین سالگرد آزادسازی اردوگاه مرگ نازی‌ها را گرامی بدارند. در این دیدار، آن‌ها درباره «چالش‌های جدیدی که جهان غرب با آن روبه‌روست» گفت‌وگو کردند.
هنوز مشخص نیست که ویتکاف چه اختیارات مشخصی دارد و این اختیارات تا چه حد با مسئولیت‌های کلوگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور روسیه و اوکراین، تفاوت دارد.
با این حال، شواهد بیشتری نشان می‌دهد که نه مونیخ که خاورمیانه، ممکن است نقشی کلیدی در هر توافق احتمالی برای پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین ایفا کند.
∎
پایان دادن رئیس‌جمهور آمریکا به انزوای دیپلماتیک همتای روس خود و اظهاراتش پس از این تماس جنجال‌های زیادی به پا کرد. از جمله اینکه رئيس جمهور آمریکا اعلام کرد با پوتین به توافق رسیده که دو طرف «همکاری بسیار بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته باشند و به کشورهای یکدیگر سفر کنند.»
ترامپ در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «من از وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، رئیس سیا، جان رتکلیف، مشاور امنیت ملی، مایکل والتز، و سفیر و فرستاده ویژه، استیو ویتکاف خواسته‌ام که مذاکرات را هدایت کنند. من کاملاً مطمئنم که این مذاکرات موفق خواهند بود.»
با این حال، ویتکاف پیش‌تر به‌عنوان فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه منصوب شده بود، در حالی که ژنرال بازنشسته، کیث کلوگ، ابتدا مسئول پرونده اوکراین و روسیه بود. آیا ترامپ فرستاده خود را تغییر داده است؟
کلوگ در ژوئیه ۲۰۲۳ و ماه‌ها پیش از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، زمانی که عازم اوکراین بود، پس از دفاع از تصمیم واشنگتن برای ارسال بمب‌های خوشه‌ای به کی‌یف، توجه‌ها را به خود جلب کرد و گفت: «وقتی تصمیم می‌گیرید از کشوری در حال جنگ حمایت کنید، باید تمام ابزارهای لازم را در اختیارش بگذارید تا آن را به پایان برساند. جنگ، جنگ است.»
او در آن زمان تأکید کرد: «اگر می‌خواهید اوکراینی‌ها پیروز شوند، باید هر آنچه برای پیروزی لازم دارند در اختیارشان بگذارید.»
در ماه نوامبر، پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، ترامپ ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا را به‌عنوان فرستاده ویژه خود در امور اوکراین و روسیه معرفی کرد.
در ماه ژوئن، خبرگزاری رویترز گزارش داد که کلوگ و یکی دیگر از مشاوران ارشد ترامپ، فردریک اچ. فلایتز، پیشنهاد داده‌اند کمک نظامی به اوکراین متوقف شود، مگر اینکه کی‌یف با برگزاری مذاکرات صلح با روسیه موافقت کند. همچنین این دو پیشنهاد داده‌اند که خطوط مقدم در وضعیت کنونی خود ثابت بمانند و مسئله پیوستن اوکراین به ناتو از دستور کار خارج شود.
در عین حال کلوگ در مصاحبه‌ای اعلام کرد که واشنگتن به مسکو هشدار خواهد داد که هرگونه امتناع از مذاکره باعث افزایش حمایت آمریکا از اوکراین خواهد شد.
روز چهارشنبه گذشته، کلوگ اعلام کرد که قصد دارد در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کند تا درباره پایان دادن به جنگ گفت‌وگو کند. او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «منتظر صحبت درباره هدف ترامپ برای پایان دادن به این جنگ خونین و پرهزینه در اوکراین هستم.»اما کسی که تنها چند روز پیش از این کنفرانس امنیتی به مسکو رفت،نامش کلوگ نبود؛ بلکه استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه بود.
روز سه‌شنبه، ویتکاف به پایتخت روسیه سفر کرد تا مارک فوگل، شهروند آمریکایی و معلمی که بیش از سه سال به اتهام نگهداری مواد مخدر در بازداشت بود، را آزاد کند.
همان روز، رسانه‌ها گزارش دادند که یک جت شخصی متعلق به ویتکاف که ترامپ در گذشته بارها از آن استفاده کرده بود در مسکو فرود آمده است.
در ابتدا، دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، تمامی این گزارش‌ها را رد کرد و گفت کرملین هیچ اطلاعی از ورود ویتکاف به مسکو ندارد. اما بعداً، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، تأیید کرد که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، دیداری برنامه‌ریزی‌شده با لین تریسی، سفیر آمریکا، داشته است. او اما درباره حضور ویتکاف در این دیدار اظهار نظری نکرد.
در همین حال، رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که ویتکاف در پایتخت روسیه دیدارهای بیشتری داشته است. به گفته شان هنیتی، مجری شبکه فاکس نیوز، ویتکاف در مسکو جلسه‌ای سه ساعت و نیمه با پوتین برگزار کرده که هدف آن ترتیب دادن آزادی فوگل بوده است.بر اساس گزارش نیویورک تایمز، مأموریت ویتکاف در مسکو چندان هم غیرمنتظره نبود. چند هفته پیش، ترامپ ظاهراً به‌طور مخفیانه اختیارات ویتکاف را فراتر از امور خاورمیانه گسترش داده و از او خواسته بود که کانالی برای مذاکره با روسیه ایجاد کند و گزینه‌هایی برای «پایان مسالمت‌آمیز جنگ» بررسی کند.
با پیشینه‌اش در حوزه املاک، ویتکاف تقریباً هیچ سابقه دیپلماتیکی ندارد. بااین‌حال، او اوایل امسال در مذاکرات مربوط به آتش‌بس و تبادل گروگان‌ها میان اسرائیل و حماس، در کنار برت مک‌گورک، مقام دولت بایدن، و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، نماینده ترامپ در جلسه بود.به گفته نیویورک تایمز، «سبک مذاکره مستقیم، صریح و تهاجمی» ویتکاف به ویژه در قبال اسرائيل و نتانیاهو، عاملی مهم در توافق آتش‌بسی بود که بر اساس آن، ۳۳ گروگانِ دربند حماس در ازای آزادی حدود ۱۰۰۰ زندانی فلسطینی مبادله شدند.
این احتمال نیز وجود دارد که ارتباطات ویتکاف در خاورمیانه به او در مذاکرات میان اوکراین و روسیه کمک کند، به‌ویژه در تعامل با قطر و عربستان سعودی.
قطر به اوکراین کمک نظامی ارائه نمی‌دهد و از تحریم‌های علیه روسیه حمایت نمی‌کند، اما از سال ۲۰۲۳ به‌عنوان واسطه‌ای مهم میان کی‌یف و مسکو فعالیت کرده تا به بازگرداندن کودکانی که روسیه از مناطق اشغالی اوکراین به‌طور غیرقانونی خارج کرده، کمک کند.در مورد عربستان سعودی، در پایان ژانویه، آندری یرماک، رئیس دفتر زلنسکی، اعلام کرد که مقدمات سفر رئیس‌جمهور اوکراین به عربستان در حال انجام است.
یرماک خود در تاریخ ۲۹ ژانویه در آشویتس با ویتکاف دیدار کرد تا هشتادمین سالگرد آزادسازی اردوگاه مرگ نازی‌ها را گرامی بدارند. در این دیدار، آن‌ها درباره «چالش‌های جدیدی که جهان غرب با آن روبه‌روست» گفت‌وگو کردند.
هنوز مشخص نیست که ویتکاف چه اختیارات مشخصی دارد و این اختیارات تا چه حد با مسئولیت‌های کلوگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور روسیه و اوکراین، تفاوت دارد.
با این حال، شواهد بیشتری نشان می‌دهد که نه مونیخ که خاورمیانه، ممکن است نقشی کلیدی در هر توافق احتمالی برای پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین ایفا کند.