به گزارش خبرگزاری ایمنا، اظهارات اخیر «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، در مورد مسئله فلسطین به‌ویژه نوار غزه، هشدارهایی را درباره خطرات جدی برای مردم فلسطین به همراه داشته است. این اظهارات با واکنش‌های تندی از سوی گروه‌های مقاومت فلسطینی، همچنین محکومیت گسترده از سوی کشورهای عربی و اسلامی روبه‌رو شده است.
ترامپ در راستای سیاست «فشار حداکثری» خود، پیشنهاد کوچ اجباری مردم غزه به مصر و اردن را داده است، پیشنهادی که با مخالفت شدید مقامات این دو کشور و سایر کشورهای عربی روبه‌رو شده است. او همچنین مدعی شده است که غزه می‌تواند به یک منطقه ساحلی بسیار زیبا و بین‌المللی در خاورمیانه تبدیل شود.
ترامپ تهدید کرده است که اگر اسرای صهیونیستی آزاد نشوند، توافق آتش‌بس در غزه را لغو می‌کند و «درهای جهنم را به روی حماس باز خواهد کرد.» وی همچنین گفته است که اگر اردن و مصر از پذیرش آوارگان فلسطینی خودداری کنند، کمک‌های مالی آمریکا به این کشورها را قطع خواهد کرد. ترامپ ادعا کرده است که فلسطینی‌ها خواهان خروج از غزه هستند و معتقد است که برخی کشورها می‌توانند مکان مناسبی برای آن‌ها فراهم کنند. او همچنین گفته است که فلسطینیانی که از نوار غزه منتقل می‌شوند، هرگز حق بازگشت به آن را نخواهند داشت.
واکنش گروه‌های مقاومت و کابینه نتانیاهو
«ابوعبیده» سخنگوی گردان‌های قسام، تاکید کرده است که به دلیل نقض توافق آتش‌بس از سوی رژیم صهیونیستی، اجرای توافق تبادل اسرا به حالت تعلیق در خواهد آمد. گروه‌های فلسطینی نیز طرح‌های ترامپ را «اعلام جنگ آشکار و پروژه‌ای برای ریشه‌کن‌سازی ملت فلسطین از سرزمین خودشان» دانسته‌اند. در مقابل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، از ایده‌های ترامپ استقبال کرده و طرح او در قبال غزه را «یک طرح انقلابی» توصیف کرده است.
مخالفت کشورهای عربی و اسلامی
کشورهای عربی و اسلامی به طور یکپارچه اظهارات ترامپ در مورد تمایلش برای خرید نوار غزه و آغاز بازسازی آن با مشارکت کشورهای مختلف را محکوم کرده‌اند. «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب، اظهارات اخیر درباره تشکیل کشور فلسطینی در عربستان سعودی را «قطع ارتباط کامل با واقعیت‌های موجود در منطقه» دانسته است. «بدر عبدالعاطی» وزیر خارجه مصر، نیز در دیدار با همتای آمریکایی خود از مخالفت کشورهای عربی با طرح ترامپ در زمینه کوچاندن فلسطینیان از نوار غزه و سیطره آمریکا بر این باریکه خبر داده است.
«عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران نیز طرح آمریکا-اسرائیل برای پاک‌سازی قومی غزه را محکوم و بر ضرورت اتخاذ موضعی هماهنگ از سوی کشورهای اسلامی برای خنثی‌کردن این نقشه تأکید کرده است. عراقچی طرح کوچاندن اجباری فلسطینیان از غزه را جنایتی بزرگ و مترادف با نسل‌کشی دانسته و نسبت به پیامدهای خطرناک آن برای ثبات و امنیت منطقه و جهان هشدار داده است.
حمایت نکردن هم‌پیمانان آمریکا
طرح ترامپ حتی از سوی کشورهایی که به عنوان هم‌پیمان آمریکا در منطقه شناخته می‌شوند نیز حمایت نشده است. کارشناسان مسائل منطقه بر این باورند که پیشنهادهای ترامپ در مورد غزه، تلاش‌های عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را به تأخیر می‌اندازد و به هماهنگی میان «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی، و ترامپ آسیب می‌رساند. وزارت خارجه عربستان نیز با انتشار بیانیه‌ای قاطعانه هر گونه تلاش برای آواره کردن مردم فلسطین از سرزمینشان را محکوم کرده است.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، نیز اظهارات ترامپ در خصوص کوچاندن فلسطینیان از نوار غزه و کنترل آمریکا بر این باریکه را رد کرده است. «ابومحمد الجولانی» سرکرده شورشیان حاکم بر سوریه نیز طرح ترامپ را «غیرعاقلانه و به لحاظ اخلاقی و سیاسی نادرست» خوانده و تاکید کرده است که هیچ قدرتی نمی‌تواند مردم فلسطین را به ترک سرزمینشان وادار کند.
مقایسه طرح جدید با «معامله قرن»
برخی تحلیلگران معتقدند که اظهارات اخیر ترامپ در مورد کوچ اجباری فلسطینی‌ها، در مقایسه با طرح «معامله قرن» که در سال ۲۰۱۶ ارائه شد، یک گام عقب‌نشینی محسوب می‌شود. معامله قرن که با هدف حل مناقشه رژیم اشغالگر قدس و فلسطین ارائه شد، با مخالفت گسترده فلسطینی‌ها و جامعه بین‌المللی روبه‌رو شد، زیرا به طور یک‌جانبه به نفع رژیم صهیونیستی بود و حقوق فلسطینی‌ها را نادیده می‌گرفت.
طرح «ریویرا» با شرایط غزه سازگار نیست
مسعود براتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در این باره اظهار می‌کند: طرح ترامپ برای کوچ اجباری فلسطینی‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و تنها می‌توان به اظهارات خود او در این باره استناد کرد. این طرح، برخلاف «معامله قرن» که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ برای حل و فصل کردن مناقشه صهیونیست‌ها و فلسطینیان ارائه شد و ابعاد مشخص‌تری داشت، بدون جزئیات و ابعاد روشن است.
وی ادامه می‌دهد: تنها نکته‌ای که مشخص است، صحبت‌های او درباره ایجاد یک «ریویرا» در نوار غزه است. ترامپ با مقایسه نوار غزه ویران‌شده با «ریویرا» در ایتالیا، منطقه‌ای ساحلی با امکانات فوق‌لاکچری که محل اقامت ثروتمندان جهان است، پیشنهاد داده است که فلسطینیان به مکان دیگری منتقل شوند تا این ریویرا در خاورمیانه ساخته شود، از این‌رو می‌توان نام این طرح را «طرح ریویرا» گذاشت.
کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح می‌کند: با این حال، طرح «ریویرا» با شرایط غزه سازگار نیست. نوار غزه با جمعیت بالای دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر، بسیار پرجمعیت است. برای اجرای چنین طرحی، بخش بزرگی از این جمعیت، احتمالاً تا یک میلیون نفر، باید از منطقه خارج شوند تا منابع برای ساخت و توسعه یک منطقه لاکچری تقسیم شود و کمبودی ایجاد نشود، بنابراین جابه‌جایی اجباری، محور اصلی این طرح است.
کوچاندن اجباری مردم غزه مصداق بارز نسل‌کشی است
وی با بیان اینکه ابهام در مورد این جابه‌جایی اجباری نیز وجود دارد، می‌گوید: ترامپ یک‌بار اعلام کرد که فلسطینی‌ها به مکان دیگری فرستاده می‌شوند و پس از پایان ساخت‌وساز، به غزه بازخواهند گشت، اما در اظهاراتی دیگر گفته که آن‌ها حق بازگشت ندارند که این ابهامات را بیشتر می‌کند.
براتی تاکید می‌کند: اگر هدف بازنگشتن فلسطینی‌ها باشد، این موضوع می‌تواند مصداق جنایت جنگی یا حتی نسل‌کشی باشد، چون طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی، کوچاندن اجباری بخش بزرگی از یک قوم از یک منطقه، می‌تواند تحت اتهام نسل‌کشی بررسی شود.
وی یکی دیگر از جنبه‌های مبهم طرح ترامپ را ایده تحویل گرفتن نوار غزه از اسرائیل توسط آمریکا پس از پایان درگیری‌ها عنوان و اضافه می‌کند: مشخص نیست که این تحویل گرفتن شامل چه مواردی می‌شود؛ آیا مدیریت سیاسی، نظامی یا امنیتی منطقه به آمریکا واگذار خواهد شد؟ ترامپ تاکید کرده که نیازی به حضور نیروهای نظامی آمریکایی نیست، اما این موضوع با توجه به شرایط کنونی غزه، اجرای چنین طرحی را با ابهام روبه‌رو می‌کند. در مجموع، طرح ترامپ همچنان بدون جزئیات کافی است و ابعاد گوناگون آن مشخص نیست.
اهرم فشار ترامپ برای پذیرش آوارگان غزه
کارشناس مسائل غرب آسیا یادآور می‌شود: با توجه به اینکه این طرح مستلزم خروج ساکنان غزه به مصر و اردن است، واکنش این دو کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. در حال حاضر هر دو کشور این طرح را رد کرده و اعلام کرده‌اند که اجازه ورود مردم غزه را نخواهند داد، زیرا این امر تبعات امنیتی و اقتصادی مختلفی برای آن‌ها به همراه خواهد داشت.
وی می‌گوید: حماس نیز با این طرح مخالفت کرده و روند تبادل اسیران اسرائیلی با زندانیان فلسطینی را متوقف کرده است و آن را مشروط به احترام به حق مالکیت مردم فلسطین بر نوار غزه دانسته است. در واکنش به این اقدام، اسرائیل حماس را تهدید کرده که جنگ را از سر خواهد گرفت و ترامپ نیز حماس را تهدید کرده که در منطقه جهنم به پا خواهد کرد. حماس نیز در پاسخ گفته است که اگر اسرائیل می‌خواهد جهنم به پا کند، می‌تواند این کار را انجام دهد، اما تا زمانی که صحبت از این طرح باشد، تبادل اسرا متوقف خواهد شد.
براتی تاکید می‌کند: اکنون باید دید که آیا راه‌حلی میانه پیدا می‌شود و دو طرف از طریق میانجی‌ها می‌توانند به توافق برسند یا شرایط به نحوی پیش می‌رود که آتش‌بس نقض شود و فاز جدیدی از جنگ آغاز خواهد شد؟!
مخالفت مصر و اردن با طرح کوچ اجباری فلسطینیان و خطر تشدید تنش‌ها در منطقه
وی با تاکید بر اینکه شرایط پس از پیشنهادهای ترامپ به سران مصر و اردن و تهدید به قطع کمک‌های مالی آمریکا، بسیار پیچیده شده است، ابراز می‌کند: از یک‌سو، تأمین منابع مالی لازم برای اجرای این طرح مشخص نیست و معلوم نیست که آمریکا قادر به تأمین این هزینه‌ها خواهد بود یا خیر. از سوی دیگر، با وجود اینکه اضافه شدن ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر به جمعیت ۱۰۰ میلیونی مصر چندان به چشم نمی‌آید، اما این امر فشار اقتصادی زیادی را بر این کشور وارد خواهد کرد.
کارشناس مسائل غرب آسیا یادآور می‌شود: در حال حاضر تعداد مهاجران فلسطینی از اردنی‌ها بیشتر است، این موضوع می‌تواند دردسرهای بیشتری ایجاد کند. از آنجایی که ساکنان نوار غزه به‌طور عمده گرایش‌های اسلام‌گرایانه از نوع اخوانی یا سلفی دارند، این امر فشار امنیتی شدیدی را برای اردن به وجود می‌آورد و ممکن است اساساً حیات حکومت اردن را به خطر بیندازد.
وی ادامه می‌دهد: به همین دلیل، «ملک عبدالله دوم» پادشاه اردن، در دیدار با ترامپ ابتدا اعلام کرد که از طرح او حمایت می‌کند، اما پس از خروج، در توییتی اعلام کرد که راهکار دو دولتی باید برای فلسطین اجرا شود و اردن تنها حاضر است ۲۰۰۰ نفر از افراد بیمار یا مجروح در نوار غزه را برای درمان موقت بپذیرد.
براتی خاطرنشان می‌کند: در همین راستا، «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر نیز سفر خود به واشنگتن را لغو کرده است، بنابراین مشخص نیست که آیا این دو کشور زیر بار این طرح خواهند رفت یا خیر و شرایط بسیار پیچیده و پر از ابهام است.
به گزارش ایمنا، با توجه به مخالفت‌های گسترده بین‌المللی و منطقه‌ای با طرح ترامپ، به نظر می‌رسد که این طرح قابلیت عملیاتی شدن ندارد. با این حال، اظهارات ترامپ نشان می‌دهد که مسئله غزه همچنان یکی از موضوعات مورد توجه در سیاست خارجی آمریکا است و هرگونه تلاش برای حل این بحران، باید با در نظر گرفتن حقوق و خواسته‌های مردم فلسطین و با همکاری کشورهای منطقه صورت گیرد.
به عبارتی، طرح ترامپ برای کوچ اجباری فلسطینی‌ها از غزه، یک طرح جنجالی و غیرعملی است که با مخالفت‌های گسترده بین‌المللی و منطقه‌ای روبه‌رو شده است. این طرح نه‌تنها حقوق بشر را نقض می‌کند، بلکه می‌تواند به تشدید تنش‌ها و بی‌ثباتی در منطقه نیز منجر شود. به عقیده بسیاری از تحلیلگران ترامپ با ارائه این طرح، به دنبال تحقق اهداف سیاسی و انتخاباتی خود است، اما بعید است که بتواند این طرح را به مرحله اجرا برساند.