تاثیرپذیری بازارهای اقتصادی در سطوح خرد و کلان از اتفاقات روز، چه تقویمی باشد و چه حادثه‌ای، امری انکارناپذیر است. در تمامی کشورهای جهان، مناسبت‌ها جایگاه ویژه‌ای در تعیین احوالات بازارها اعم از قیمت‌ها و نحوه عرضه و تقاضا دارند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. یکی از همین مناسبت‌ها ولنتاین است که اصلا به سنت و رسم و رسوم ایرانی‌ها ارتباطی ندارد، اما نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند به طوری برخی از کاسبان به دلیل قیمت‌های سرسام آور کالاها فروششان در این روز، از بقیه مناسبت‌ها هم بیشتر است. دلیل این پایبندی را نمی‌توان نبود چنین مناسبتی در ایران دانست چرا که در فرهنگ ایران سپندارمذگان حکم و دلیلی مشابه با ولنتاین دارد، اما مانند ولنتاین، استقبالی از آن نمی‌شود. شاید بتوان دلیل آشفته حالی ولنتاین را به جو و فضای حاکم بر تفکرات مردم مرتبط دانست؛ چرا که هر چه ذهن به آن قدرت بخشد، ناچار به پذیرش قدرت است. شاید هم بشود سودی را دلیل این امر دانست که نمی‌شود به آن توجه نکرد و به سادگی از کنار آن گذشت!
الگوهای وارداتی
مجتبی بهاروند، کارشناس اقتصاد، پدیده ولنتاین را مورد بررسی قرار داد و گفت: در ایران، سنتی مانند ولنتاین، به نام روز سپندارمذگان وجود دارد ولی بنا به دلایلی دچار سرکوبگری شد و خودمان نگذاشتیم که در فرهنگمان ریشه کنند و به سراغ آنها نرفتیم. حال در این میان، بحثی به وجود می‌آید به نام الگوهای وارداتی که این الگوها باعث می‌شوند نسل جدید به سراغ آنها بروند و همین موضوع سبب جا افتادن رویدادی مانند ولنتاین در کشور ما می‌شود. زمانی یک فرهنگ غالب می‌شود، که برای مردم جذابیت داشته باشد. نسل جدید هم که دنبال این جذابیت‌ها هستند، یکی از عوامل این فرهنگ‌های جدید به حساب می آیند. در صورتی که در اروپا حتی از داستان‌های شاهنامه و برخی از روایت‌های آن استفاده می‌کنند ولی خود ما به سراغ آنها نمی‌رویم و از فرهنگ و گذشته خودمان غفلت می‌کنیم. به همین دلایل هم مسیر برای فرهنگ‌های وارداتی هموار می‌شود.
گردش‌های مالی
بهاروند با بیان گردش‌های مالی که به نفع تولیدکنندگان داخلی در این عرصه وجود دارد، ادامه داد: در مناسبت‌ها، اگر شاد باشد مردم با توجه به تفکرات موجود و عرف‌های جامعه موظف به هدیه دادن می‌شوند و اگر غمگین باشد هم به عناوین دیگری آن روز را به جا می‌آورند. حال این هدیه‌ها می‌تواند گل، عروسک، شیرینی، شکلات و... باشد که همین مناسبت‌های خاص و تقویمی، باعث گردش‌های مالی کلان در آن روز می‌شود. ولنتاین هم به همین منوال، مردم برای خرید هدیه اقدام می‌کنند و به لحاظ اقتصادی، کار اصناف زیادی رونق می‌گیرد.
وی افزود: حال در این عرصه، تولیدکنندگان داخلی زیادی هم داریم که محصولات ولنتاینی را تولید می‌کنند و برخلاف اینکه ولنتاین یک سنت غربی است، اما در ایران در برخی مواقع حتی به نفع تولیدکنندگان خودمان می‌شود و نیازی هم نیست و نداریم که بخواهیم در این امر، کالای وارداتی داشته باشیم. به عنوان مثال، ما تقریباً در بازار ۸۰ درصد شکلاتمان تولید داخل است و حتی اگر هم درصد کمی وارداتی باشد و یا مارک خارجی داشته باشد، بازهم به روش‌های دیگری کمک کننده به بازارهای داخل است. به اینگونه که روی محصولات داخل، مارک خارجی می‌زنند و به همین بهانه می‌فروشند.
رقم‌های میلیونی به اسم عشق!
این روز لاکچری در ایران اما داستانش فرق دارد و طبق گفته‌های بهاروند، گویی رونق کسب‌وکارها چیزی فراتر از مبالغ عادی و پیش بینی شده است. به طوری که پیش‌تر نیز تجارت نیوز در یکی از گزارش‌های خود از اوضاع بازارهای ولنتاین در ایران گفته بود: در حالی که یک باکس ولنتاینی ساده شامل گل و شکلات در گذشته مبلغی مقرون‌به‌صرفه داشت، حالا برای خرید همین پک‌های معمولی باید هزینه‌هایی برابر با حقوق چند ماه یک کارگر پرداخت شود. البته گروهی دیگر از افراد با صرف مبالغ کلان به دنبال خرید گل‌های تزئین‌شده با قیمت‌هایی معادل یک آیفون ۱۵ پرومکس هستند. این تناقض قابل توجه در بازار نشان‌دهنده شکاف عمیق اقتصادی میان اقشار مختلف جامعه است.
تاثیر شکاف اقتصادی در ایجاد یک بحران...
تجارت نیوز همچنین در ادامه نوشت: مسئله واقعی ممنوعیت یا نادرست بودن برگزاری این مناسبت‌ها نیست، ولی زمانی که با افزایش تقاضا، برخی فروشندگان از این موقعیت برای بالا بردن قیمت‌ها بهره‌برداری می‌کنند، مسئله به یک بحران تبدیل می‌شود. به عنوان مثال قیمت یک شاخه گل رز در روز ولنتاین ممکن است چندین برابر قیمت معمول خود شود. این روند در سایر مناسبت‌ها نیز دیده می‌شود؛ گل‌ها، شکلات‌ها، عروسک‌ها و هدایای دیگر به سرعت به کالاهای گران‌قیمتی تبدیل می‌شوند که تنها قشر خاصی از جامعه توانایی خرید آنها را دارند. این افزایش قیمت‌ها نه به دلیل بالا بودن هزینه تولید یا ارزش واقعی کالاها بلکه به دلیل استفاده از فرصت‌های ویژه برای سودجویی است. برخی از فروشندگان از این روزها به عنوان یک فرصت تجاری برای کسب سود بیشتر استفاده می‌کنند؛ در حالی که در روزهای معمولی، قیمت‌های مشابه به‌مراتب پایین‌تر هستند. این وضعیت به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی فشار زیادی بر اقشار متوسط و کم‌درآمد وارد می‌آورد که به دنبال خرید هدایای ساده و معمولی برای عزیزانشان هستند، اما به دلیل این افزایش قیمت‌ها قادر به انجام این کار نمی‌شوند.
نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس