اینها را رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور پس از بازدید از چند زندان و گفتوگو با زندانیان میگوید.
تب طلا در بهمن و اسفند ۹۶ که بالا رفت، برخی از خانمها که از ناتوانی همسر برای پرداخت مهریه مطلع بودند، با هدف بدست آوردن مبالغی از طریق به اجرا گذاشتن مهریهشان، دادخواست گرفتن مهریه خود را مطرح کردند.
سید اسدالله جولایی از خانمی میگوید که در دادگاه برای دریافت مهریهاش به میزان «هزارو۳۷۱ سکه بهار آزادی به اضافه ۱۰کیلو طلا و فرش ابریشم» شکایت کرده است!
با این مقدمه حالا تأیید میکنید که دیگر این روزها عبارت «مهریه را کی داده، کی گرفته» به طنزی تلخ بیشتر شبیه است.
حبس به خاطر بدهی یک سکه
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور با بیان اینکه در حال حاضر ۲هزارو۴۵۴ نفر بدهکار مهریه و نفقه در زندانهای سراسر کشور داریم، به قدس میگوید: از این تعداد هزارو۹۸۷ نفر بدهکار مهریه و ۴۶۷ نفر بدهکار نفقه هستند.
سید اسدالله جولایی معتقد است: مهریههای غیرمتعارف یکی از دلایل متلاشی شدن کانون خانواده است؛ بنابراین خانوادهها به بهانه اینکه «مهریه را کی داده، کی گرفته» فرزندان خود را تشویق به مهریههای سنگین نکنند.
وی ادامه میدهد: در بازدید از زندانهای سراسر کشور با زندانیانی برخورد کردم که خودشان تا به حال حتی یک سکه نداشتهاند، اما بیش از هزار سکه به عنوان مهریه تعهد دادهاند.
افرادی را دیدم که به خاطر بدهی یک سکه در حبس هستند یا یک کارگر ساختمانی که روزی حداکثر ۸۰۰ هزار تومان درآمد دارد هزارو۴۵۰ سکه تعهد مهریه داشت و در زندان به سر میبرد.
با احتساب قیمت روز سکه و درآمد این شخص و به شرط آنکه همه روزهای هفته را کار کند، چند سال طول میکشد تا بتواند دِین خود را بپردازد؟ این در حالی است که بارها توصیه شده خانوادهها و جوانان از اینگونه تصمیمات غیرمعقول و احساسی حذر کنند.
جولایی میافزاید: ۲۸ نهاد آموزشی از قبیل وزارت آموزش و پرورش، شورای فرهنگ عمومی، دانشگاهها، مساجد و... در کشور داریم که لازم است این نهادها ورود جدیتری به موضوع ساماندهی مهریهها داشته باشند.
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور اظهار امیدواری میکند: امید که با تلاش کمیسیون قضایی مجلس و نیز پیگیری نمایندگان ملت و فتوای مراجع عظام تقلید، قانون مدون و خوبی در این زمینه تصویب شود تا بیش از این شاهد افزایش آمار زندانیان بدهکار مهریه و نفقه نباشیم.
طلاقهای صوری برای کمک گرفتن از ستاد دیه
وی میگوید: در برخی استانها شاهد بودیم میان زوجین توافقاتی برای طلاق صوری انجام میگرفت تا بتوانند از ستاد دیه تقاضای کمک کنند.
![باجگیری از ازدواج](https://media.qudsonline.ir/d/2025/02/12/3/1417669.jpg?ts=1739365817000)
او در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا روند کاهش تعداد زندانیان مهریه که پیشتر اعلام شده بود رکورد زده، ادامه دارد یا خیر، توضیح میدهد: مدتی در برخی استانها شاهد بودیم توافقهایی میان برخی زوجین برای طلاق انجام میشد تا از ستاد دیه کمک بگیرند، اما با تحقیقاتی که ستاد دیه انجام داد مشخص شد این توافقها «صوری» و برای کلاهبرداری است. بنابراین در قانون مقرر شده برای زندانیان مهریه پس از تحقیقات و صحتسنجی، وام تعلق گیرد.
جولایی در پاسخ به اینکه آیا نوسانهای ارز بر تعداد زندانیان مالی تأثیر دارد، میگوید: بله حتماً این موضوع تأثیرگذار است، چراکه برخی افرادی که در زندان هستند بابت خرید کالایی از ارز استفاده میکردند، بنابراین با نوسان بازار ارز، با مشکلات بسیاری مواجه شدند و ضررهای مالی زیادی کردند.
چنانچه میزان مهریه بالا باشد و فردی نتواند مهریه را پرداخت کند به زندان میرود، اما برای بیشتر از ۱۱۰سکه ضمانت اجرایی کیفری وجود ندارد و فرد به دلیل پرداخت نکردن آن به زندان نمیرود، اما موظف است مهریه را پرداخت کند.
جولایی در اشاره به پیشینهای از افزایش تعداد محکومان مهریه گفت: در بهمن و اسفند ۹۶ با توجه به افزایش قیمت سکه، به یکباره تعداد زندانیان مهریه افزایش پیدا کرد و بسیاری از زوجهها که از ناتوانی همسر برای پرداخت مهریه مطلع بودند، با هدف بدست آوردن مبالغی از طریق به اجرا گذاشتن مهریهشان، دادخواست مهریه مطرح میکردند، از همین رو ستاد دیه تلاش کرد با سختگیری در ارائه تسهیلات به زندانیان مهریه و ابلاغ این موضوع از طریق بخشنامههای استانی و کشوری مبنی بر حذف کمک ویژه و بلاعوض به زندانیان مهریه، تعداد این درخواستها کاهش پیدا کند، چراکه ستاد دیه در قبال کمک افراد خیر، متعهد به هزینهکرد کمکها برای زندانیان نیازمند است. از همین رو ستاد دیه درخصوص کمک به زندانیان مهریه سختگیری دارد و البته در حال فرهنگسازی در این باره نیز هستیم.
جولایی با بیان اینکه آمار زندانیان مهریه در سالهای اخیر کمتر شده، ادامه میدهد: اما آن سوی ماجرا، هنوز مهریههای غیرمعقول به عنوان عاملی برای مجرد ماندن و البته مجرد شدن شناخته میشود.
به گفته او، رئیس قوه قضائیه بارها درباره زندانیان مهریه و معسر به دادگاههای خانواده توصیههایی کرده است؛ اینکه مردان معسر در زندان نمانند. همچنین مجلس مصوب کرده مهریه تنها تا ۱۱۰ سکه زندان دارد نه بیش از آن.
جولایی تأکید میکند: این اقدامات از سوی قوه قضائیه مناسب بوده است، اما اصل ماجرای مهریه موضوعی فرهنگی است نه حقوقی.
در حقیقت فردی که تمکن مالی دارد و مهریه نمیدهد باید به زندان برود، اما اگر ندارد مگر زندان پول میشود؟ خانوادهها توجه کنند مهریه سنگین خوشبختی نمیآورد. بسیار کم است مواردی که فرد تمکن مالی دارد و نمیخواهد مهریه بپردازد.
ممکن است فردی بگوید دارم و مهریه نمیدهم و میرود زندان. چنانچه دادگاه به این نتیجه برسد که فرد تمکن مالی دارد و مهریه را نمیپردازد، باید به زندان برود. اما باید به مردم آموزش داده شود «جوان عزیز چیزی که در دفترخانه امضا میکنی، بدهی تو است! بنابراین عددی را قبول کن که بتوانی بپردازی!» این مهریههای نامعقول که داماد یک سکه هم ندارد ولی ۲هزار سکه مهریه را قبول میکند، سرانجامش زندان است.
باید فقها و مراجع مشخص کنند تعهدی که داماد یک سکهاش را هم ندارد بپردازد آیا مشروع است؟ آیا این روش زندگی درست است و کلاهبرداری نیست؟
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور میگوید: مدتی پیش خبری برای من آوردند که خانمی در دادگاه برای دریافت مهریهاش به میزان «هزار و۳۷۱ سکه بهار آزادی به اضافه ۱۰کیلو طلا و فرش ابریشم» شکایت کرده است! بنابراین همه دستگاههای مسئول در شورای فرهنگی کشور باید به وظیفه خود درباره فرهنگسازی مهریه عمل کنند.
جوان عاشق، این چیزها را نمیبیند!
دخترها و پسرها باید یاد بگیرند به دنبال همکفو خودشان باشند. وقتی جوانان به صورت خیابانی و اینترنتی همسر انتخاب میکنند غیر از این نمیتوان انتظار داشت. بنابراین باید اعضای شورای فرهنگی کشور را به چالش کشید. مدارس، دانشگاهها، ائمه جماعات و... برای آموزش نسل جوان بکوشند تا این همه خانواده از هم پاشیده نشود.
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور یادآور میشود: از سال ۱۳۶۹ که ستاد دیه توسط شهید لاجوردی، رئیس وقت سازمان تأسیس شد، بیش از ۶۵هزار نفر از هموطنان ما از همه اقشار و ادیان الهی از زندانها آزاد شدهاند. برنامه ستاد دیه تنها برای آزادی مسلمانان شیعه نیست بلکه تلاش میکند برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد و غیر کلاهبرداری از همه ادیان و مذاهب ازجمله مسیحی، کلیمی، سنی، زرتشتی و... با اخلاص و عشق از محل کمکهای مردمی و گلریزان کمک برساند.
مهریه سنگین تضمینکننده دوام زندگی نیست
وی در پاسخ به این پرسش که مهریه فرزندان خودتان چقدر است، میگوید: هنگام عقد دخترم قسمت مربوط به مهریه را در سند خالی گذاشتم و به یک جلد کلامالله مجید و آینه و شمعدان اکتفا کردم، اما پدر داماد مبلغی را برای مهریه در سند قید کرد. علت این بود که به خانوادهها یادآوری کنیم مهریه موجب خوشبختی نمیشود.
همچنین دو فرزند برادر شهیدم را در محضر رهبر معظم انقلاب با مهریه ۱۴ سکه بهار آزادی عروس و داماد کردم و حالا زندگی آرامی دارند. مهریه سنگین تضمینکننده دوام زندگی نیست.
چراغی که هر سال به دست رهبر معظم انقلاب روشن میشود
چراغ گلریزان هر سال را رهبر معظم انقلاب با هدیه خودشان منور میکنند. همچنین رؤسای قوای سهگانه به این موضوع کمک میکنند. در سفرهای رهبر معظم انقلاب به شهرستانها بسیار کمک میشود، مقداری هم ستاد به آن اضافه میکند که تعدادی از زندانیان غیرعمد آزاد شوند تا به هدف مقدسی که آقای لاجوردی پایهگذاری کرد، برسیم.
خوشبختانه در حال حاضر با کمک مجلس، دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، اعضای هیئت امنا و هیئت مدیره و نیز کمکهای مردم خیر، تعداد زندانیان غیرعمد به حداقل رسیده است.
جولایی در این باره میگوید: اگر به آمار ۱۰سال پیش رجوع کنید میبینید آمار بدهکاران مالی ما مرتب کاهش پیدا کرده است. اکنون حدود ۸هزار نفر در جرایم غیرعمد و غیرکلاهبرداری مانند تصادفات یا حوادث کارگاهی که منجر به پرداخت دیه میشود، داریم.
سال ۱۳۸۲ حدود ۳۰هزار و۲۰۰ راننده وارد زندان شده بودند، اما با تلاشی که از ۱۰سال پیش برای تصویب و اجرای بیمه اجباری شخص ثالث، وظایف و تکالیف شرکتهای بیمه انجام گرفت امروز حداکثر هزار نفر راننده در زندانها داریم.
چگونه میشود تعداد زندانیان جرایم غیرعمد را کاهش داد؟
رئیس هیئت امنای ستاد دیه توضیح میدهد: امیدواریم با اطلاعرسانی از طریق رسانهها، مردم درست رانندگی کنند، تخلف نکرده و بدون گواهینامه و بیمه رانندگی نکنند، در این صورت بخشی از مشکلات حل میشود و بخشی که مربوط به بیمه، صندوقهای پرداخت خسارات بیمهها و ستاد دیه است نیز حل شده است.
اما آنچه در حال حاضر رنجآور است و همه خاطرها را آزرده میکند، تصادفات منجر به فوت و مصدومیت انسانهاست. بارها گفتهام حتی یک کشته برای این جامعه زیاد است و زیبنده جمهوری اسلامی نیست.
بنابراین مردم باید آموزش ببینند و در همه زمینهها فرهنگسازی شود. برای مثال در میدانهای ورزشی مطالب ستاد دیه نوشته شود تا مردم بخوانند و بدانند مهریه نامعقول، چک بلامحل، نداشتن گواهینامه و رانندگی بدون رعایت قوانین، بنیان خانواده را از هم میپاشد.