[مریم رضاخواه]در دنیای امروز، شبکه‌های اجتماعی به یکی از ابزارهای اصلی ارتباطی و سرگرمی تبدیل شده‌اند. یکی از پدیده‌های نوظهور در این فضا، تولید ویدیوهای دوربین مخفی است که با هدف جلب توجه و جذب فالوور بیشتر، در این شبکه‌ها منتشر می‌شود. این ویدیوها به‌طور عمده به‌صورت غیرمنتظره و بدون اطلاع قبلی از افراد در شرایط خاص ضبط می‌شوند و معمولاً به‌دنبال نمایش واکنش‌های طبیعی و بدیع انسان‌ها هستند. اگرچه هدف از این نوع تولید محتوا، سرگرم‌کردن مخاطبان و افزایش تعامل در شبکه‌های اجتماعی است، اما در بسیاری از موارد، این ویدیوها می‌توانند به ایجاد مزاحمت‌های خیابانی و آزار مردم منجر شوند. خلق این ویدیوها نه‌تنها بر روابط اجتماعی تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه به نقض حریم خصوصی افراد و ایجاد احساسات منفی در آنان نیز دامن می‌زند. سردار گودرزی، رئیس پلیس فتا پایتخت هم به سازندگان دوربین مخفی که اقدام به مزاحمت برای مردم می کنند، هشدار جدی داده است و می گوید: «در این زمینه به پرونده‌ها خارج از نوبت و به سرعت رسیدگی می‌کنیم.»
نقض حقوق فردی
در سال‌های اخیر، با گسترش شبکه‌های اجتماعی و افزایش رقابت برای جلب توجه مخاطبان، ساخت ویدیوهای دوربین مخفی به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. بسیاری از افراد برای کسب فالوور، لایک و بازدید بیشتر، بدون در نظر گرفتن پیامدهای اخلاقی و قانونی، اقدام به تولید محتواهایی می‌کنند که نه‌تنها خلاقانه یا سرگرم‌کننده نیست، بلکه به مزاحمت خیابانی و آزار مردم منجر می‌شود. سرگرد مختار رضایی، معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتای فراجا در گفت و گو با «شهروند» از اینکه چگونه ساخت ویدیوهای دوربین مخفی می‌تواند به مزاحمت‌های خیابانی منجر شود و حقوق فردی افراد را نقض کند، می گوید:«ساخت ویدیوهای دوربین مخفی به بهانه جذب فالوور، وقتی از حد شوخی‌های بی‌ضرر فراتر می‌رود، می‌تواند به مزاحمت خیابانی و حتی آزار مردم ختم شود. این نوع محتوا که بیشتر برای وایرال شدن ساخته می‌شود، اغلب بدون رضایت افراد انجام شده و باعث ناراحتی، استرس و حتی ترس آن‌ها می‌شود.در برخی موارد سازندگان ویدئو با ایجاد مزاحمت‌های خیابانی، توهین، تحقیر و حتی آزار نوامیس، سعی در جلب توجه مخاطبان دارند. این رفتارها که گاه با خنده و سرگرمی ظاهری همراه است، در واقع به نوعی نقض حقوق شهروندی محسوب شده و در برخی موارد از منظر قانونی جرم تلقی می‌شوند.»
او در ادامه به افزایش ساخت این نوع مویدئوها اشاره می کند: «در ماه‌های اخیر، شاهد افزایش این گونه اقدامات غیرقانونی در فضای مجازی هستیم، جایی که برخی افراد صرفاً برای افزایش بازدید و جذب فالوور، امنیت و آرامش عمومی را مختل کرده و به حقوق دیگران تجاوز می‌کنند. باید تأکید کرد که رفتارهای غیرقانونی به هیچ عنوان قابل قبول نیستند و پلیس فتا ضمن هماهنگی با مقام قضایی با جدیت تمام با موارد غیرقانونی برخورد می‌کند. ما اجازه نداریم به خاطر دیده شدن، هر اقدام غیرقانونی‌ای را انجام دهیم. بسیاری از این رفتارها در قانون جرم‌انگاری شده‌اند و افرادی که به این اقدامات دست می‌زنند، باید بدانند که پلیس فتا تمامی این موارد را رصد کرده و پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد. از تمام فعالان فضای مجازی انتظار می‌رود که در چارچوب اخلاق و قانون فعالیت کنند و از اقدامات خلافکارانه برای جلب توجه خودداری نمایند.
مختار رضایی در رابطه با این جرم نیز می گوید: «اگر این رفتارها شامل جرایمی همچون تشویش اذهان عمومی یا سایر جرایم مشهود باشند، شناسایی و ارجاع آن‌ها به مقام قضایی صورت می‌گیرد. اما در مواردی که مربوط به حریم خصوصی افراد است، خود شخص آسیب‌دیده با مراجعه به دفاتر قضایی می تواند شکایت رسمی ثبت کند. پس از صدور دستور مقام قضایی، پلیس پیگیری‌های لازم را انجام خواهد داد.میزان آزاردهنده بودن این ویدیوها به نوع و شدت رفتارهای انجام‌شده در آن‌ها بستگی دارد. برخی از این ویدیوها ممکن است فقط در حد یک شوخی ساده باشند، اما بسیاری از آن‌ها از مرز شوخی عبور کرده و شامل رفتارهای توهین‌آمیز، تحقیرکننده، ترساندن افراد و حتی آزار نوامیس می‌شوند. این گونه اقدامات می‌توانند باعث ایجاد استرس، اضطراب و ترس در افراد شوند، به‌خصوص اگر بدون اطلاع و رضایت آن‌ها ضبط و منتشر شوند.»
برخورد پلیس فتا با متخلفان
در مواردی، این ویدیوها به برخوردهای فیزیکی و درگیری بین سازندگان و افراد حاضر در خیابان منجر شده‌اند. همچنین، برخی افراد پس از انتشار این ویدیوها در فضای مجازی، مورد تمسخر یا قضاوت عمومی قرار می‌گیرند، که این مسئله می‌تواند تبعات روانی جدی برای آن‌ها به همراه داشته باشد.
معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتای فراجا از جدیت پلیس در رابطه با برخورد اینگونه تولید محتوا می گوید: «از آنجا که این روند در حال گسترش است، پلیس فتا با هماهنگی مراجع قضایی با جدیت بیشتری این موارد را رصد کرده و با افراد متخلف برخورد می‌کنند. با این حال، برای کاهش این پدیده، علاوه بر نظارت قانونی، لازم است که کاربران فضای مجازی نیز نسبت به محتوای منتشرشده آگاه باشند و از حمایت و بازنشر ویدیوهایی که حریم شخصی و حقوق دیگران را نقض می‌کنند، خودداری کنند. تنها از این طریق می‌توان از عادی‌سازی این رفتارهای ناپسند جلوگیری و فضای مجازی را به محیطی سالم‌تر تبدیل کرد.»
کاهش اعتماد عمومی
امان الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس در گفت و گو با «شهروند» تأثیرات اجتماعی و فرهنگی ویدیوهای دوربین مخفی را برسی می کند:« در بحث ویدیوهای دوربین مخفی، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که به‌طور مستقیم بر ساختار اجتماعی اثر می‌گذارد، کاهش اعتماد عمومی است. زمانی که افراد مشاهده می‌کنند که در مکان‌های عمومی بدون اطلاع و رضایتشان فیلم‌برداری می‌شود، احساس ناامنی پیدا می‌کنند. این ترس از اینکه ممکن است در هر لحظه تحت نظارت ویدیوها قرار گیرند، تأثیر منفی بر رفتارهای اجتماعی آن‌ها می‌گذارد. در این صورت، ممکن است افراد از حضور در مکان‌های عمومی اجتناب کنند و این پدیده به نوعی انزوا را در جامعه تشویق می‌کند.»
این جامعه شناس، تاثیرات فرهنگی را یکی دیگر از پیامدهای منفی ویدیوهای دوربین مخفی می داند: « این ویدیوها اغلب لحظاتی غیرمنتظره و بعضاً خنده‌دار را به نمایش می‌گذارند که در ظاهر بی‌ضرر به نظر می‌رسند. اما در عمق این محتواها، می‌بینیم که رفتارهای تحقیرآمیز و حتی تخریب‌کننده برای شخصی که در ویدیو حضور دارد، به‌طور ناخواسته ترویج می‌شوند. این رفتارها می‌توانند فرهنگ پذیرش تجاوز به حریم خصوصی دیگران را در میان مردم ترویج کنند و این امر به طور تدریجی باعث تغییر در رفتارهای اجتماعی و نادیده گرفتن حقوق فردی می‌شود. در حقیقت، ویدیوهای دوربین مخفی می‌توانند به یک نوع فرهنگ تبدیل شوند که در آن افراد به‌جای احترام به یکدیگر، تنها به‌دنبال خلق لحظات شوکه‌کننده یا خنده‌دار هستند. این به معنای کاهش سطح احترام متقابل در جامعه است. بر اساس پژوهش‌ها، این نوع محتوا می‌تواند انگیزه‌های نادرستی را در افراد ایجاد کند که تنها به فکر جلب توجه هستند، بدون اینکه به عواقب منفی آن فکر کنند.»
قرایی مقدم راهکارهایی برای مقابله با این پدیده پیشنهاد می دهد: «در ابتدا، باید قوانین و دستورالعمل‌های اجتماعی و فرهنگی بیشتری برای تولید محتوا در فضای عمومی وضع شود. همچنین باید آموزش‌های بیشتری در خصوص احترام به حریم خصوصی و حقوق دیگران در جامعه منتشر شود. این آموزش‌ها می‌تواند از مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها آغاز شود و به تمام اقشار جامعه برسد تا به فرهنگی احترام‌آمیز نسبت به حقوق فردی دیگران منجر شود.»
به حقوق افراد احترام بگذارید
در حالی که ویدیوهای دوربین مخفی می‌توانند به عنوان یک ابزار برای جلب توجه و افزایش فالوور در شبکه‌های اجتماعی استفاده شوند، اثرات منفی این روند بر افراد و جامعه نباید نادیده گرفته شود. تولیدکنندگان این محتوا باید به حقوق افراد احترام بگذارند و از اقداماتی که ممکن است باعث آزار و اذیت دیگران شود، خودداری کنند.
تاثیرات روانی تولید ویدوهای دوربین مخفی
موضوعی که در مورد ویدیوهای دوربین مخفی معمولاً نادیده گرفته می‌شود، تأثیرات روانی آن‌ها است. افرادی که در این ویدیوها قرار می‌گیرند، معمولاً از شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند، اطلاعی ندارند و این خود می‌تواند برای آن‌ها تجربه‌ای استرس‌زا و دردناک باشد.
زهره احمدی در گفت و گو با «شهروند» از پیامدهای روانی تولید ویدیوهای دوربین مخفی می گوید: « بسیاری ازافراد بعد از مشاهده خود در این ویدیوها ممکن است دچار اضطراب، افسردگی یا احساس شرم شوند. این احساسات به‌ویژه اگر ویدیو تحقیرآمیز یا خنده‌آور باشد، می‌تواند به سلامت روان افراد آسیب بزند.»
او در ادامه می گوید: «در واقع، این نوع ویدیوها می‌توانند در بلندمدت به کاهش اعتماد به نفس و افزایش اضطراب اجتماعی منجر شوند. به‌ویژه برای افرادی که حساس‌تر هستند، این نوع تجربیات می‌تواند به انزوای اجتماعی و حتی بروز اختلالات روانی مانند اضطراب اجتماعی یا افسردگی منتهی شود. افرادی که در این ویدیوها حضور دارند، احساس می‌کنند که در معرض قضاوت عمومی قرار گرفته‌اند، بدون اینکه در آن زمان بخواهند خود را در معرض چنین موقعیتی قرار دهند.در برخی موارد، این ویدیوها باعث می‌شوند که فرد احساس کند که کنترل زندگی خود را از دست داده است و ممکن است برای مدتی از حضور در فضاهای عمومی یا تعامل با دیگران اجتناب کند. به‌ویژه وقتی که ویدیو در موقعیتی حساس یا در جمع منتشر شود، فرد ممکن است احساس شرم یا خجالت شدید کند.»
احمدی به راه حل هایی در این زمینه اشاره می کند: «راه‌حل‌ها در این زمینه می‌تواند شامل آگاه‌سازی افراد و تولیدکنندگان محتوا باشد. تولیدکنندگان این ویدیوها باید آگاه شوند که واکنش‌ها و احساسات افراد ممکن است بعد از مشاهده ویدیوها تغییر کند و ممکن است اثرات روانی منفی داشته باشد. همچنین، باید تلاش کنیم که در جامعه فرهنگ احترام به حریم خصوصی و حقوق فردی تقویت شود تا افراد بتوانند از فضای عمومی بدون نگرانی از نقض حریم خصوصی خود استفاده کنند.»
∎