امسال نیز دهم بهمن طبق سنت هرساله منوچهر شاهسواری، دبیر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر به همراه مسعود‌نجفی، مدیر روابط‌عمومی جشنواره فجر میزبان سؤالات اصحاب رسانه بودند. منوچهر شاهسواری در رابطه با شفافیت و صیانت از آرای مردمی گفت: این‌که بتوانیم به شفافیت بگوییم که چگونه می‌توانیم صیانت کنیم، یک حرف بیشتر نیست و آن این است تا لحظه‌ای که حداقل در تمام دوران اینجا ما جایزه سیمرغ و مردمی را اهدا کردیم، هیچ‌کس در ایران اشکالی از زمان آغاز آن نگرفته است.
صیانت از آرا
منوچهر شاهسواری، دبیر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر در رابطه با شفافیت و صیانت از آرای مردمی گفت: این‌که بتوانیم به شفافیت بگوییم که چگونه می‌توانیم صیانت کنیم، یک حرف بیشتر نیست و آن این است تا لحظه‌ای که حداقل در تمام دوران اینجا ما جایزه سیمرغ و مردمی را اهدا کردیم، هیچ‌کس در ایران اشکالی از زمان آغاز آن نگرفته است. به نظر می‌رسد اهمیت این جایزه برای ما تهیه‌کننده‌ها کمی مهم است. بعضی ازسرمایه‌گذاران برای بعضی ازسازمان‌ها ونهادهای سازنده اثر هماهنگ شدند. بنابراین مثل هر امر دیگری، ما دنبال تولید یک کالا بوده و دنبال جذب مخاطب خود هستیم. فکر می‌کنیم این هم یک فاکتور مهم برای جذب مخاطب است که در تمام دوره‌ها نظام صیانت از رأی موجود بوده است. گاهی اوقات به‌دلایل حاشیه‌ای از آن صرف‌نظر کردیم. حفاظت از رأی مردم در واقع شرافت ذاتی ستاد جشنواره و دوستان برگزارکننده است.در واقع شیوه‌های فنی و فکری محافظت از آرا به‌درستی انجام شده است. یک مرحله رأی‌ای که داده می‌شود این نیست که در یک فرآیند علمی نظام آماری دوباره مورد بررسی قرار بگیرد که یکسان‌سازی صندلی، سانس، ساعت نمایش،سالن سینما، جغرافیا،ریاضی و الکترونیکی برنامه‌نویسی شده است. درواقع با استفاده ازدانش‌هایی که موجود است،به‌خصوص در حوزه علم وآمار وبرنامه‌نویسی،همه روش‌ها دیده شده و صیانت دیده شده است.
فشارهای بیرونی
در رابطه با موضوعی که مطرح می‌شود درباره فشارهایی که گفته می‌شود برای ورود فیلم به جشنواره فشار می‌آورند. باید بگویم که سن و سال من از فشار گذشته و تا حالا کسی به خاطر حرمت یا به خاطر ریش سفیدمان از این درخواست‌ها نداشته و هیچ نشانی هم از آن در اسناد جشنواره موجود نیست.یک نکته در حاشیه بگویم؛ گاهی اوقات ما خوش‌مان می‌آید بگوییم ما زورمان رسید و فیلم را در جشنواره گذاشتیم. نه، چنین چیزی وجود ندارد. تک‌تک این فیلم‌ها امضای هیأت انتخاب دارد بدون این که هیچ‌کسی در آن دخالت کرده باشد. نکته بعدی این است که بیشتر از ۳۳ فیلم را طبق مقررات نپذیرفتیم.
شاهسواری در پاسخ به پرسشی مبنی بر منتشر کردن نمرات هیأت داوران به فیلم‌ها در داوری گفت: حتما این پیشنهاد را همین امروز یا فردا به داوران منتقل می‌کنم چون داوران از دیشب تماشای فیلم‌ها را آغاز کرده‌اند و اگر بخواهیم بگوییم که آقای داور یا سرکار خانم داور می‌خواهیم رأی شما را منتشر کنیم با امضا، یک شرط ماقبل دارد که باید روشن شود. این هم از آن چیزهایی است که به‌دلیل عدم وجود ساختار و اسناد درست و نگهداشت‌های سندی برای تاریخ آینده سینمای ایران دچار اشکال هستیم. امیدواریم که آن هم به خودی خود حل شود.
استقبال هنرمندان
شاهسواری همچنین در رابطه با استقبال هنرمندان از این دوره از جشنواره فجر گفت: حقیقتش این است وقتی که آمدیم به ستاد جشنواره، یکی از نگرانی‌ها این بود که ما مورد استقبال قرار می‌گیریم یا نه. به نظر مجموعه شرایط اجتماعی و نحوه گفت‌وگوی دوستان در ستاد با هنرمندان و اساسا میل هنرمندان برای کنار همدیگر قرار گرفتن را در این حد انتظار نداشتیم.من این را به‌عنوان یک بخت‌یاری اجتماعی فرض می‌کنم. این بخت‌یاری اجتماعی ماست که یک بار دیگر احساس می‌کنیم باید کنارهمدیگر باشیم، فاصله‌ها را کم کنیم، تضادها را کاهش دهیم، جلوی التهاب‌ها را بگیریم و تن به استکبار و جدل‌های بیهوده ندهیم و به امروز و فردای این سرزمین فکر کنیم. حتما همه کسانی که فضای شوق‌آمیز ایجاد کردند، درک‌شان، احساس‌شان و عاطفه‌شان از یک همچین ایده‌هایی سرچشمه می‌گیرد. من هم واقعا به‌عنوان نماینده ستاد شرمنده همه آنهایی هستم که ممکن است دل‌شان می‌خواست پیش ما باشند و به هر دلیلی نیستند.واقعا دست و روی همه آنها را می‌بوسم برای این‌که فکر می‌کنم آنها گوشه‌ای از پیکره سینمای ایران و هنرمندان ایران هستند و در این لحظه جای‌شان خالی است. البته باید گفت جای‌شان به معنای شخص خالی است زیرا در هنر هیچ‌کس جای هیچ‌کس را نمی‌گیرد.
فیلم‌های بخش ویژه و اکران دانش‌آموزی
شاهسواری درباره بخش ویژه فجر چهلوسوم که به بنا به دلایل مختلف یکی پرسش‌برانگیزترین بخش‌های جشنواره نیز به‌حساب می‌آید، گفت: بخش ویژه، همان‌طور که در مراسم اعلام ۳۳ فیلم بخش مسابقه سینمای ایران خدمت دوستان اطلاع دادیم، فیلم‌هایی هستند که که به‌دلایل گوناگون در قالب جشنواره نمی‌گنجند. این آثار به لحاظ مقررات، جنس فیلم، ساختار و چه بسا بعضی از آنها در سال گذشته در جشنواره شرکت کرده بودند و هیأت انتخاب دیده بود ولی به دلایل نقص فنی یا کامل نبودن و گاهی اوقات ممیزی فرصت حضور در جشنواره را نیافته بودند و بخش ویژه می‌تواند یاریگر این آثار باشد. ما فکر می‌کنیم که نمایش این دسته از فیلم‌ها که یک تنوع موضوعی و ساختاری دارد (یعنی هم فیلم مستند در آن هست، هم فیلم روایی، هم فیلم داستانی و هم فیلم تجربه‌ای) می‌تواند یک آیینه تمام‌نما از سینمای ایران را در مقابل شما اهل رسانه قرار دهد تا بتوانیم یک تحلیلی پانورامیک از سینمای ایران داشته باشیم.به هر صورت، وقتی که شما فیلم‌های حاضر در جشنواره را می‌بینید، نمایندگان یکصد‌و‌خرده‌ای فیلم را می‌بینید. اما وقتی که آن آثار را هم می‌بینید، در واقع تقریبا نمونه‌ای از همه موجودی‌های ما را در ویترین جشنواره فجر مشاهده می‌کنید. این به‌خاطر شرایط جشنواره است که بخشی از فیلم‌ها در بخش مسابقه، بخشی خارج از آن و برخی از آنها هم در بخش ویژه جشنواره امسال حضور دارند.در مورد دانش‌آموزان نیز هماهنگی زیادی انجام شده است. بخشی از جشنواره مسئولیت پیدا کرده تا با همکاری آموزش‌و‌پرورش سانس‌هایی برای دانش‌آموزان در صبح تدارک ببیند.همچنین سینماهای زیادی در تهران داریم که برای توان‌خواهان نمایش فیلم خواهند داشت. در این زمینه هنرمند عزیز و دوست خوب من، گلاره عباسی زحمت بسیار زیادی کشیده است، همچنین آقای مصطفی کیایی نیز همراهی خیلی خوبی را به لحاظ پشتیبانی‌های فنی و اجرایی انجام داده‌اند.
حواشی جشنواره
دبیر جشنواره فیلم فجر همچنین درباره حاشیه‌هایی که هنرمندان در دوره‌های قبلی بابت جایزه گرفتن ایجاد کرده بودند، گفت: انصافا این یکی دیگر دست شماست. یعنی شما دوستان رسانه‌ای با تن دادن به حاشیه‌ای که من به نوعی ایجاد می‌کنم و شما گسترشش می‌دهید، این فرصت‌ها را ایجاد می‌کنید. مراقب باشید خودمان بانی توسعه یا گسترش حواشی که هیچ ربطی به هنر و هنرمند و اظهارنظر و نقد ندارد، نباشیم و این دیگر واقعا دست شماست.
جوایز فجر چهلوسوم
منوچهر شاهسواری در پاسخ به سؤالی در رابطه با جوایز نقدی دوره‌های مختلف جشنواره و تمایز فجر چهلوسوم با ادوار قبل گفت: به‌نظر من جشنواره با جایزه نقدی بخشی از اعتبارات تاریخی خودش را به چالش کشید. ما وارد یک جریانی شدیم و فکر کردیم باید اهدای سیمرغ‌مان را با یک جایزه نقدی همراه کنیم. در صورتی‌که ارزش سیمرغ ما که یک نقش اساطیری دارد (اهل فلسفه می‌دانند از ذات بزرگ فلسفه ایران، شیخ اشراق و حکمت خسروانی که می‌آید، نشأت می‌گیرد) و به نظر من نباید این کار را می‌کردیم.در دوره‌های قبل با اعداد و ارقام متنوع جوایزی اهدا می‌شد و ماشین داده شد. می‌دانم دوستانی که این کار را کردند، با شوق و ذوق انجام دادند. فکر می‌کردند به دوستان و همکاران و برندگان دارند لطف می‌کنند، ولی به این‌که در آینده چه اتفاقی بیفتد، احتمالا دقت نکرده‌اند. جایزه نقدی امسال بین فیلم‌های بلند داستانی، کوتاه و مستند، جوایز بخش تبلیغات از یک تناسب کافی برخوردار است و فکر می‌کنم اعداد و ارقام به نسبت مجموعه امکانات مالی جشنواره نسبت به سال‌های گذشته تغییر جدی هم خواهد داشت. قطعا من را معذور بدارید از این که عدد و رقم خدمت‌تان عرض کنم.
یادی از بزرگان
منوچهر شاهسواری، دبیر جشنواره در ابتدای نشست گفت: برای همه ما اهمیت تصویر مادر روی پوستر جشنواره مسجل است. این تصویر خاطره‌ای از فیلم «مادر» است که به یاد همه مادران طراحی شده است. امیدوارم جشنواره با همین مفهوم و حس و حال مراسم افتتاحیه و نمایش فیلم‌هایش آغاز شود. وی ادامه داد: امسال توفیق پیدا کردیم تا از سه هنرمند سینمای ایران و جشنواره فیلم فجر تقدیر کنیم هرچند تقدیر از آنها سال‌های سال است که در جریان است. امسال از منوچهر والی‌زاده، سیروس الوند و رضا بابک تکریم و تجلیل خواهیم کرد. در ادامه از پوستر بخش تجلی اراده ملی و پوستر جایزه فیلم برگزیده رونمایی شد. طراحی پوسترها توسط حمید اقدسی صورت گرفته است. شاهسواری در پاسخ به سؤالی درباره تغییر دبیر جشنواره گفت: جشنواره فجر نیازمند دبیرخانه و سازمان ثابت، منابع مالی روشن و پیش‌بینی‌های لازم است. این به نفع سینمای ایران نیست و از نظر مدیریتی نیز درست نیست و باید ایده‌ای متفاوت متکی بر دریافت‌های زمان حال برای جشنواره طراحی شود. تغییر ماهیتی در بخشی از ماجرا با روش‌های سابق قابل پاسخ نیست. ما طی دو ماه نمی‌توانستیم اگر ایده‌ای هم داشتیم وارد عمل شویم. این گفت‌وگوها نیازمند مشورت‌ها و عمل است. سعی کردم با حداقل تغییرات دبیری جشنواره را به احترام سینما بپذیرم.
امیرحسین حیدری - گروه فرهنگ و هنر
صیانت از آرا
منوچهر شاهسواری، دبیر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر در رابطه با شفافیت و صیانت از آرای مردمی گفت: این‌که بتوانیم به شفافیت بگوییم که چگونه می‌توانیم صیانت کنیم، یک حرف بیشتر نیست و آن این است تا لحظه‌ای که حداقل در تمام دوران اینجا ما جایزه سیمرغ و مردمی را اهدا کردیم، هیچ‌کس در ایران اشکالی از زمان آغاز آن نگرفته است. به نظر می‌رسد اهمیت این جایزه برای ما تهیه‌کننده‌ها کمی مهم است. بعضی ازسرمایه‌گذاران برای بعضی ازسازمان‌ها ونهادهای سازنده اثر هماهنگ شدند. بنابراین مثل هر امر دیگری، ما دنبال تولید یک کالا بوده و دنبال جذب مخاطب خود هستیم. فکر می‌کنیم این هم یک فاکتور مهم برای جذب مخاطب است که در تمام دوره‌ها نظام صیانت از رأی موجود بوده است. گاهی اوقات به‌دلایل حاشیه‌ای از آن صرف‌نظر کردیم. حفاظت از رأی مردم در واقع شرافت ذاتی ستاد جشنواره و دوستان برگزارکننده است.در واقع شیوه‌های فنی و فکری محافظت از آرا به‌درستی انجام شده است. یک مرحله رأی‌ای که داده می‌شود این نیست که در یک فرآیند علمی نظام آماری دوباره مورد بررسی قرار بگیرد که یکسان‌سازی صندلی، سانس، ساعت نمایش،سالن سینما، جغرافیا،ریاضی و الکترونیکی برنامه‌نویسی شده است. درواقع با استفاده ازدانش‌هایی که موجود است،به‌خصوص در حوزه علم وآمار وبرنامه‌نویسی،همه روش‌ها دیده شده و صیانت دیده شده است.
فشارهای بیرونی
در رابطه با موضوعی که مطرح می‌شود درباره فشارهایی که گفته می‌شود برای ورود فیلم به جشنواره فشار می‌آورند. باید بگویم که سن و سال من از فشار گذشته و تا حالا کسی به خاطر حرمت یا به خاطر ریش سفیدمان از این درخواست‌ها نداشته و هیچ نشانی هم از آن در اسناد جشنواره موجود نیست.یک نکته در حاشیه بگویم؛ گاهی اوقات ما خوش‌مان می‌آید بگوییم ما زورمان رسید و فیلم را در جشنواره گذاشتیم. نه، چنین چیزی وجود ندارد. تک‌تک این فیلم‌ها امضای هیأت انتخاب دارد بدون این که هیچ‌کسی در آن دخالت کرده باشد. نکته بعدی این است که بیشتر از ۳۳ فیلم را طبق مقررات نپذیرفتیم.
شاهسواری در پاسخ به پرسشی مبنی بر منتشر کردن نمرات هیأت داوران به فیلم‌ها در داوری گفت: حتما این پیشنهاد را همین امروز یا فردا به داوران منتقل می‌کنم چون داوران از دیشب تماشای فیلم‌ها را آغاز کرده‌اند و اگر بخواهیم بگوییم که آقای داور یا سرکار خانم داور می‌خواهیم رأی شما را منتشر کنیم با امضا، یک شرط ماقبل دارد که باید روشن شود. این هم از آن چیزهایی است که به‌دلیل عدم وجود ساختار و اسناد درست و نگهداشت‌های سندی برای تاریخ آینده سینمای ایران دچار اشکال هستیم. امیدواریم که آن هم به خودی خود حل شود.
استقبال هنرمندان
شاهسواری همچنین در رابطه با استقبال هنرمندان از این دوره از جشنواره فجر گفت: حقیقتش این است وقتی که آمدیم به ستاد جشنواره، یکی از نگرانی‌ها این بود که ما مورد استقبال قرار می‌گیریم یا نه. به نظر مجموعه شرایط اجتماعی و نحوه گفت‌وگوی دوستان در ستاد با هنرمندان و اساسا میل هنرمندان برای کنار همدیگر قرار گرفتن را در این حد انتظار نداشتیم.من این را به‌عنوان یک بخت‌یاری اجتماعی فرض می‌کنم. این بخت‌یاری اجتماعی ماست که یک بار دیگر احساس می‌کنیم باید کنارهمدیگر باشیم، فاصله‌ها را کم کنیم، تضادها را کاهش دهیم، جلوی التهاب‌ها را بگیریم و تن به استکبار و جدل‌های بیهوده ندهیم و به امروز و فردای این سرزمین فکر کنیم. حتما همه کسانی که فضای شوق‌آمیز ایجاد کردند، درک‌شان، احساس‌شان و عاطفه‌شان از یک همچین ایده‌هایی سرچشمه می‌گیرد. من هم واقعا به‌عنوان نماینده ستاد شرمنده همه آنهایی هستم که ممکن است دل‌شان می‌خواست پیش ما باشند و به هر دلیلی نیستند.واقعا دست و روی همه آنها را می‌بوسم برای این‌که فکر می‌کنم آنها گوشه‌ای از پیکره سینمای ایران و هنرمندان ایران هستند و در این لحظه جای‌شان خالی است. البته باید گفت جای‌شان به معنای شخص خالی است زیرا در هنر هیچ‌کس جای هیچ‌کس را نمی‌گیرد.
فیلم‌های بخش ویژه و اکران دانش‌آموزی
شاهسواری درباره بخش ویژه فجر چهلوسوم که به بنا به دلایل مختلف یکی پرسش‌برانگیزترین بخش‌های جشنواره نیز به‌حساب می‌آید، گفت: بخش ویژه، همان‌طور که در مراسم اعلام ۳۳ فیلم بخش مسابقه سینمای ایران خدمت دوستان اطلاع دادیم، فیلم‌هایی هستند که که به‌دلایل گوناگون در قالب جشنواره نمی‌گنجند. این آثار به لحاظ مقررات، جنس فیلم، ساختار و چه بسا بعضی از آنها در سال گذشته در جشنواره شرکت کرده بودند و هیأت انتخاب دیده بود ولی به دلایل نقص فنی یا کامل نبودن و گاهی اوقات ممیزی فرصت حضور در جشنواره را نیافته بودند و بخش ویژه می‌تواند یاریگر این آثار باشد. ما فکر می‌کنیم که نمایش این دسته از فیلم‌ها که یک تنوع موضوعی و ساختاری دارد (یعنی هم فیلم مستند در آن هست، هم فیلم روایی، هم فیلم داستانی و هم فیلم تجربه‌ای) می‌تواند یک آیینه تمام‌نما از سینمای ایران را در مقابل شما اهل رسانه قرار دهد تا بتوانیم یک تحلیلی پانورامیک از سینمای ایران داشته باشیم.به هر صورت، وقتی که شما فیلم‌های حاضر در جشنواره را می‌بینید، نمایندگان یکصد‌و‌خرده‌ای فیلم را می‌بینید. اما وقتی که آن آثار را هم می‌بینید، در واقع تقریبا نمونه‌ای از همه موجودی‌های ما را در ویترین جشنواره فجر مشاهده می‌کنید. این به‌خاطر شرایط جشنواره است که بخشی از فیلم‌ها در بخش مسابقه، بخشی خارج از آن و برخی از آنها هم در بخش ویژه جشنواره امسال حضور دارند.در مورد دانش‌آموزان نیز هماهنگی زیادی انجام شده است. بخشی از جشنواره مسئولیت پیدا کرده تا با همکاری آموزش‌و‌پرورش سانس‌هایی برای دانش‌آموزان در صبح تدارک ببیند.همچنین سینماهای زیادی در تهران داریم که برای توان‌خواهان نمایش فیلم خواهند داشت. در این زمینه هنرمند عزیز و دوست خوب من، گلاره عباسی زحمت بسیار زیادی کشیده است، همچنین آقای مصطفی کیایی نیز همراهی خیلی خوبی را به لحاظ پشتیبانی‌های فنی و اجرایی انجام داده‌اند.
حواشی جشنواره
دبیر جشنواره فیلم فجر همچنین درباره حاشیه‌هایی که هنرمندان در دوره‌های قبلی بابت جایزه گرفتن ایجاد کرده بودند، گفت: انصافا این یکی دیگر دست شماست. یعنی شما دوستان رسانه‌ای با تن دادن به حاشیه‌ای که من به نوعی ایجاد می‌کنم و شما گسترشش می‌دهید، این فرصت‌ها را ایجاد می‌کنید. مراقب باشید خودمان بانی توسعه یا گسترش حواشی که هیچ ربطی به هنر و هنرمند و اظهارنظر و نقد ندارد، نباشیم و این دیگر واقعا دست شماست.
جوایز فجر چهلوسوم
منوچهر شاهسواری در پاسخ به سؤالی در رابطه با جوایز نقدی دوره‌های مختلف جشنواره و تمایز فجر چهلوسوم با ادوار قبل گفت: به‌نظر من جشنواره با جایزه نقدی بخشی از اعتبارات تاریخی خودش را به چالش کشید. ما وارد یک جریانی شدیم و فکر کردیم باید اهدای سیمرغ‌مان را با یک جایزه نقدی همراه کنیم. در صورتی‌که ارزش سیمرغ ما که یک نقش اساطیری دارد (اهل فلسفه می‌دانند از ذات بزرگ فلسفه ایران، شیخ اشراق و حکمت خسروانی که می‌آید، نشأت می‌گیرد) و به نظر من نباید این کار را می‌کردیم.در دوره‌های قبل با اعداد و ارقام متنوع جوایزی اهدا می‌شد و ماشین داده شد. می‌دانم دوستانی که این کار را کردند، با شوق و ذوق انجام دادند. فکر می‌کردند به دوستان و همکاران و برندگان دارند لطف می‌کنند، ولی به این‌که در آینده چه اتفاقی بیفتد، احتمالا دقت نکرده‌اند. جایزه نقدی امسال بین فیلم‌های بلند داستانی، کوتاه و مستند، جوایز بخش تبلیغات از یک تناسب کافی برخوردار است و فکر می‌کنم اعداد و ارقام به نسبت مجموعه امکانات مالی جشنواره نسبت به سال‌های گذشته تغییر جدی هم خواهد داشت. قطعا من را معذور بدارید از این که عدد و رقم خدمت‌تان عرض کنم.
یادی از بزرگان
منوچهر شاهسواری، دبیر جشنواره در ابتدای نشست گفت: برای همه ما اهمیت تصویر مادر روی پوستر جشنواره مسجل است. این تصویر خاطره‌ای از فیلم «مادر» است که به یاد همه مادران طراحی شده است. امیدوارم جشنواره با همین مفهوم و حس و حال مراسم افتتاحیه و نمایش فیلم‌هایش آغاز شود. وی ادامه داد: امسال توفیق پیدا کردیم تا از سه هنرمند سینمای ایران و جشنواره فیلم فجر تقدیر کنیم هرچند تقدیر از آنها سال‌های سال است که در جریان است. امسال از منوچهر والی‌زاده، سیروس الوند و رضا بابک تکریم و تجلیل خواهیم کرد. در ادامه از پوستر بخش تجلی اراده ملی و پوستر جایزه فیلم برگزیده رونمایی شد. طراحی پوسترها توسط حمید اقدسی صورت گرفته است. شاهسواری در پاسخ به سؤالی درباره تغییر دبیر جشنواره گفت: جشنواره فجر نیازمند دبیرخانه و سازمان ثابت، منابع مالی روشن و پیش‌بینی‌های لازم است. این به نفع سینمای ایران نیست و از نظر مدیریتی نیز درست نیست و باید ایده‌ای متفاوت متکی بر دریافت‌های زمان حال برای جشنواره طراحی شود. تغییر ماهیتی در بخشی از ماجرا با روش‌های سابق قابل پاسخ نیست. ما طی دو ماه نمی‌توانستیم اگر ایده‌ای هم داشتیم وارد عمل شویم. این گفت‌وگوها نیازمند مشورت‌ها و عمل است. سعی کردم با حداقل تغییرات دبیری جشنواره را به احترام سینما بپذیرم.