به گزارش گروه فرهنگی قدس، اعلام اسامی فیلم های حاضر در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر و اطلاعاتی که از این آثار وجود دارد، ما را با یک نمای کلی از فضای این دوره جشنواره آشنا می کند؛ از حضور نه چندان پررنگ نسل قدیمی تر سینما تا اسامی ناآشنایی که با فیلم اولشان به مهمترین رویداد سینمایی سال قدم خواهند گذاشت. سال هایی که جشنواره در خلال شیوع کرونا و البته اتفاقات اجتماعی پس از آن برپا شد سخت ترین شرایط ممکن را سپری کرد و طبیعتاً دوران پرشوری را تجربه نکرد؛ چه بسا طی سال های گذشته به دلیل سیاست های موجود و کناره گیری بسیاری از فیلمسازان و یا حذف آنها، جشنواره از چندصدایی و تنوع نگاه های فیلمسازان مختلف خالی شده بود. به همین جهت جشنواره نسبت به ادوار قبلی خود رونق کمتری داشت و در یکی دو سال گذشته نیز این رویداد مهم سینمایی بیشتر در اختیار فیلم های ارگانی و سازمانی بود اما امسال با مدیریت جدید و حضور منوچهر شاهسواری از خانواده سینما به عنوان دبیر جشنواره شاهد باز شدن فضا و رونق احتمالی جشنواره هستیم. افزایش ثبت نام فیلم های متقاضی و همچنین نمایش ۳۳ فیلم در بخش سودای سیمرغ به علاوه چهار انیمیشن نوید جشنواره ای سرپاتر از چند دوره قبلی را می دهد. با این حال اما هنوز هم چند فیلم مورد انتظار همچون «پیر پسر» ساخته اکتای براهنی، «بی سرو صدا» ساخته مجیدرضا مصطفوی، «رکسانا» ساخته پرویز شهبازی و «غریزه» سیاوش اسعدی پشت درهای بسته جشنواره ماندند و نتوانستند راهی به این دوره از این رویداد پیدا کنند.
از فیلمسازان قدیمی تا نسل جوان
در این دوره از جشنواره تنها نام سه فیلمساز باسابقه به چشم می خورد، ابراهیم حاتمی کیا که آخرین حضورش در جشنواره به نمایش فیلم «خروج» در سی و هشتمین دوره فجر باز می گردد و امسال با «موسی کلیم الله» در جشنواره حاضر است، رسول صدرعاملی نیز با فیلم «زیبا صدایم کن» به جشنواره آمده است، آخرین حضور او به سی و هفتمین دوره فجر با فیلم «سال دوم دانشکده من» باز می گردد و ابوالفضل جلیلی که بعد از نزدیک به دو دهه با فیلم «داد» به جشنواره فجر بازگشته است. همچنین سایر فیلمسازانی که طی دوره های اخیر در جشنواره حاضر بودند همچون مهدی جعفری، دانش اقباشاوی، حسین دارابی، فریدون نجفی، ابراهیم امینی، حمید زرگرنژاد و ... نیز در این دوره جشنواره حضور دارند. این دوره نیز ۱۳ کارگردان فیلم اولی دارد و باید دید آیا همچون برخی دوره های جشنواره، در میان این آثار، کارگردانان شگفتی سازی وجود خواهند داشت یا خیر.
باشگاه کمدی ها در جشنواره فیلم فجر
نگاهی اجمالی به اغلب ادوار جشنواره فیلم فجر نشان می دهد که فیلم های کمدی به ندرت به این رویداد مهم سینمایی که محل رقابت آثار جدی بود، راه پیدا می کردند و اتمسفر حاکم بر جشنواره عموماً فضایی برای نمایش آثار اجتماعی، سیاسی و دفاع مقدسی بود. البته در برخی از دوره ها نیز فیلم های کمدی به نمایش درآمدند که تعدادی از آنها از آثار موفق این ژانر بودند و فروش خوبی هم در گیشه تجربه کردند، از «اجاره نشین ها» و «میهمان مامان» گرفته تا «ورود آقایان ممنوع»، «گشت ارشاد»، «مصادره» و «خوابم میاد» و دو کمدی موفق سال گذشته یعنی «تمساح خونی» و «صبحانه با زرافه ها». اما نهایتاً در دوره های گذشته یکی دو فیلم کمدی به جشنواره فجر راه پیدا می کرد، با این حال امسال در جریان چهل و سومین دوره این رویداد با احتساب فیلم فانتزی «تاکسیدرمی» به کارگردانی محمد پایدار و تهیه‌کنندگی محمدجواد موجد، شاهد نمایش ۵ فیلم کمدی هستیم. فیلم های «آنتیک» به کارگردانی هادی نائیجی و تهیه‌کنندگی محمود بابایی، «کفایت مذاکرات» به کارگردانی سهیل موفق و تهیه‌کنندگی سید ابراهیم عامریان، «صدام» به کارگردانی پدرام پورامیری و تهیه‌کنندگی مجتبی رشوند و «شاه نقش» به کارگردانی شاهد احمدلو و تهیه‌کنندگی سیدعلی قائم مقامی از جمله فیلم های کمدی حاضر در این دوره هستند.
در میان این اسامی احتمالاً نام پدرام پورامیری از همه غافلگیرکننده تر است؛ کارگردانی که برای فیلم‌های «جان‌دار»، «نسبت خونی» و «شنای پروانه» تاکنون سه بار نامزد سیمرغ بلورین (به‌صورت مشترک) شده، ضمن اینکه دو فیلم بلند او و سایر فیلم های کوتاهی که ساخته در فضای اجتماعی و با نگاهی ملتهب و جذاب بوده است و حالا باید دید پورامیری در نخستین تجربه کمدی خود چه اتفاقی را رقم می زند. در این لیست نام هادی نائیجی به عنوان فیلمسازی که دو فیلم قبلی اش یعنی «حق سکوت» و «هیهات» در فضای اجتماعی و دینی است، تماشای «آنتیک« با داستانی از اوایل انقلاب و حضور پژمان جمشیدی و بیژن بنفشه خواه نیز مخاطبان فراوانی خواهد داشت.
نگاهی به سهم زنان فیلمساز در ۵ دوره گذشته
در میان چهار دوره اخیر می توان ردپای پررنگ تری از زنان را به ویژه در سی و نهمین جشنواره فجر با سه اثر دید، دوره سی و نهم نرگس آبیار با «ابلق»، آیدا پناهنده با «تی تی» و فرنوش صمدی با فیلم «خط فرضی» جزو دوره های پرکار فیلمسازان زن بود، پس از آن در دوره های ۴۰ و ۴۱ دو فیلمساز زن به ترتیب منیر قیدی با «دسته دختران» و لیلی عاج با «سرهنگ ثریا»، و دوره چهل و دوم انسیه شاه حسینی با «دست های ناپیدا» در جشنواره حاضر بودند. این دوره از جشنواره هم همچون سه سال گذشته تنها یک فیلمساز زن حضور دارد. بهنوش صادقی با فیلم «مرد آرام» به تهیه کنندگی مهدی هاشمی تنها کارگردان زن حاضر در این دوره است و نیکی کریمی نیز با فیلم «زمانی در ابدیت» به کارگردانی مهدی نوروزیان تنها تهیه کننده حاضر در چهل و و سومین دوره جشنواره است.
کاهش فیلم های ارگانی و یک اتفاق مثبت
یکی از انتقاداتی که طی سال های اخیر به فیلم های حاضر در جشنواره می شد ترافیک سنگین فیلم های ارگانی و دولتی بود که عموم این آثار نیز از کیفیت قابل توجهی در ساخت برخوردار نبودند و اساساً ساخت آنها با این سطح از کیفیت و بودجه های بالا همواره مورد نقد قرار می گرفت، ضمن اینکه حضور پرشمار آثار متعلق به نهادهای دولتی باعث شده بود فضا برای عرض اندام فیلم های مستقل تنگ شود. امسال اما شاهد حضور فیلم های کمتری از ارگان های مختلف هستیم؛ چنان که فارابی امسال با ۳ فیلم تولید مشترک «اسفند»، «زیبا صدایم کن» و «صیاد» به صورت مشترک با نهادهای دیگری همچون سازمان اوج، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد شهید و امور ایثارگران حضور دارد. روایت فتح با دو فیلم «پیش مرگ» به کارگردانی علی غفاری و تهیه کنندگی آرش زینال خیری و «شمال از جنوب غربی» به کارگردانی حمیدزرگرنژاد و تهیه کنندگی مهدی مددکار، همچنین سازمان سینمایی سوره با ۳ فیلم «تاکسیدرمی»، «ناتور دشت» و «اشک هور» و سازمان اوج با دو فیلم «اسفند» به کارگردانی دانش اقباشاوی و «خدای جنگ» به کارگردانی حسین دارابی و تهیه‌کنندگی سعید سعدی در جشنواره حضور دارند.
برهمین اساس، بنیاد سینمایی فارابی و سازمان سینمایی سوره در میان سازمان‌های دولتی و نیمه دولتی حاضر در جشنواره فیلم فجر با بیشترین تعداد فیلم پذیرفته شده در مرحله نهایی به پیشواز جشنواره می‌روند.
نگاهی به فیلم های دفاع مقدسی فجر ۴۳
با کاهش حضور فیلم های ارگانی، فیلم هایی با مضمون دفاع مقدس نیز کمتر از دوره های قبلی است. این دوره ۵ فیلم دفاع مقدسی و براساس زندگی قهرمانان جنگ رونمایی خواهد شد؛ فیلم «اسفند» به نویسندگی و کارگردانی دانش اقباشاوی و تهیه‌کنندگی زنده یاد جلیل شعبانی، روایتگر مقطع مهمی از زندگی شهیدعلی هاشمی از فرماندهان مطرح دفاع مقدس در شناسایی و طرح‌ریزی عملیات خیبر در قرارگاه سری نصرت است. فیلم سینمایی «صیاد» به کارگردانی جواد افشار و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی، با تصویر برشی از زندگی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی در جشنواره فیلم فجر رونمایی می‌شود. فیلم سینمایی «خدای جنگ» سومین فیلم حسین دارابی براساس زندگی شهید حسن طهرانی‌مقدم جلوی ساخته شده و روایتی حساس از یک اتفاق مهم معاصر را به تصویر می‌کشد. «پیشمرگ» به کارگردانی علی غفاری بخشی از زندگی شهید سعید قهاری سعید را روایت می کند که مهدی نصرتی ایفاگر نقش اوست. «اشک هور» به کارگردانی مهدی جعفری نیز با نگهی به زندگی شهید علی هاشمی ساخته شده است.
حذف بخش نگاه نو و بازگشت سیمرغ محبوب مردمی
با حذف بخش نگاه و رقابت فیلم اولی ها در کنار فیلمسازان باسابقه شاهد فضای متفاوت تری خواهیم بود، علاوه بر این رقابت هر دو این بخش ها در قالب سودای سیمرغ ما را با سبد پر و پیمان تری از فیلم های جشنواره روبرو می کند و رقابت عادلانه تری هم میان فیلم ها شکل خواهد گرفت. از سوی دیگر بازگشت دوباره سیمرغ مردمی به میز سیمرغ های جشنواره، قطعاً حال و هوای دیگری به جشنواره خواهد بخشید و باعث پرشورتر شدن آن خواهد شد، ضمن این که فرصتی کوتاه و دوباره دست می دهد تا مخاطبان بتوانند فیلم های محبوب خود را انتخاب کنند و رقابت جذابی میان فیلم ها شکل خواهد گرفت که در نتیجه انتخاب تماشاگران خواهد بود.
بازار داغ فیلم های پویانمایی
امسال در اقدامی کم سابقه چهار فیلم پویانمایی در جشنواره حضور دارند؛ فروش قابل توجه انیمیشن ها در گیشه و استقبال مخاطبان از این گونه سینمایی و از طرفی دیگر افزایش فیلم های متقاضی در جشنواره فیلم فجر باعث شده تا این رویداد مهم هنری نیز به این گونه سینمایی روی خوش نشان دهد. چهار فیلم «افسانه سپهر» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی و تهیه‌کنندگی مهدی جعفری جوزانی، « پسر دلفینی ۲» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدامین همدانی، « زال و رودابه» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدعلی سجادی و «ژولیت و شاه» به کارگردانی اشکان رهگذر و تهیه‌کنندگی آرمان رهگذر از انیمیشن های حاضر در این رویداد هستند.
«زال و رودابه» و «ژولیت و شاه» از انیمیشن های کنجکاوی برانگیز این لیست هستند و با توجه به موفقیت «پسر دلفینی۱» در گیشه های خارجی و داخل به نظر می رسد قسمت دوم آن هم حرف های تازه ای برای گفتن داشته باشد.
آیا رونق به جشنواره فیلم فجر بازخواهد گشت؟
تجربه ناموفق چند دوره گذشته در نتیجه سیاست گذاری های ناکارآمد، برپایی جشنواره در بستر شرایط پیچیده و ملتهب اجتماعی و فاصله گرفتن بسیاری از هنرمندان از مهمترین رویداد سینمایی سال تا حدود زیادی بر عملکرد این جشنواره به عنوان ویترین آثار سینمایی یک سال تاثیر گذاشت و از اعتبار آن کاست. با این حال در دوره جدید و تغییراتی که در شیوه مدیریتی جشنواره دیده می شود، این انتظار می رود که با جشنواره ای به مراتب بهتر و کیفی تر از دو سه سال گذشته روبرو باشیم و فضا برای نمایش فیلم های مهم و جسورانه باز شود تا چهل و سومین دوره جشنواره فجر مقدمه ای برای بازگشت به سال های پررونق و جذاب دهه های گذشته باشد.