جایزه ســــــــــیمرغ مردمی را خیلی‌ها مهم‌ترین سیمرغ جشـــــــنواره فجر می‌دانند- که از دوره شانـــــــــــــــــــــزدهم جشنواره که با هدف ارزش‌گذاری بر نظر و سلیقه مخاطب عام سینما به جشنواره اضافه شده؛ همواره مردم را به صورت مستقیم در فرآیند داوری آثار دخیل کرده و بدیلی برای نگاه دولتی و حکومتی مدیران و داوران جشنواره ارائه داده است. این راز اهمیت سیمرغ مردمی جشنواره است و راز مخالفت‌ها و حذف‌های گاه به‌گاه این سیمرغ در این سال‌ها نیز جز این نمی‌تواند باشد- که به عنوان مثال از دوره 40 تا 42 جشنواره به دلیل مهیا نبودن شرایط رأی‌گیری عادلانه متوقف شده بود و امسال با شرط برطرف شدن مشکلات زیرساخت‌های این حوزه بازگشته است. با این حال حتی مهم‌تر از این؛ ارزش و اهمیت فیلم‌هایی است که تاکنون این سیمرغ را برده‌اند؛ و به عنوان مثال تقریبا در تمام سال‌هایی که برنده این سیمرغ و برنده سیمرغ بهترین فیلم جشنواره یکی نبوده، فیلم‌هایی که جایزه سیمرغ مردمی جشنواره را برنده شده‌اند، با گذر سال‌ها بیشتر و بهتر در خاطره مخاطبان باقی مانده‌اند- و به قول معروف از آزمون زمان سربلندتر بیرون آمده‌اند.

اولین برنده جایزه سیمرغ مردمی جشنواره فیلم «آژانس شیشه‌ای» ابراهیم حاتمی‌کیا بود- که البته در بخش رسمی جشنواره نیز با نه سیمرغ مورد توجه قرار گرفت. این موفقیت را این فیلم در گیشه فروش و البته در بین منتقدین نیز به دست آورد و در نهایت از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی به عنوان یکی از پنج فیلم برتر تاریخ سینمای پس از انقلاب انتخاب شد. جایزه سیمرغ مردمی در دوره هفدهم جشنواره به فیلم «رنگ خدا»ی مجید مجیدی رسید و در دوره هجدهم نیز «عروس آتش» خسرو سینایی و «متولد ماه مهر» احمدرضا درویش به‌طور مشترک آن را دریافت کردند. در دوره نوزدهم جشنواره نیز «سگ‌کشی» بهرام بیضایی این جایزه را دریافت کرد. اتفاقی که در دوره بیستم جشنواره نیز برای فیلم «ارتفاع پست» ابراهیم حاتمی‌کیا روی داد- تا نه‌تنها حاتمی‌کیا دومین سیمرغ مردمی جشنواره‌اش را به کارنامه خود افزوده باشد، بلکه سنت انتخاب بهترین فیلم‌های واقعی جشنواره در این بخش ادامه یافته باشد. این سنت اما در دوره بیست و یکم جشنواره از بین رفت و در حضور فیلم‌هایی مانند «شهر زیبا»، «شب‌های روشن» و «نفس عمیق» سیمرغ مردمی به «فرش باد» کمال تبریزی رسید که حتی در کارنامه خود فیلمسازش نیز جزو نقاط قابل قبول به شمار نمی‌آید. این فیلمساز البته این جایزه را سال بعد، در دوره بیست و دوم نیز با فیلم «مارمولک» در خانه حفظ کرد تا تبریزی نیز مانند حاتمی‌کیا دو بار این جایزه را دریافت کرده باشد.  در دوره بیست و سوم «بید مجنون» مجید مجیدی او را نیز تبدیل به کارگردان دوسیمرغه مردمی کرد. در دوره بیست و چهارم نیز اصغر فرهادی با فیلم «چهارشنبه‌سوری» این سیمرغ را به دست آورد تا به‌طور رسمی وارد پانتئون بزرگان سینمای ایران شده باشد. این جایزه در دوره بیست و پنجم نیز مشترکا به «سنتوری» داریوش مهرجویی و «اخراجی‌ها»ی مسعود ده‌نمکی رسید تا برای اولین بار یک فیلم توقیفی در کنار یک فیلم بازاری کامل این سیمرغ معتبر را به خانه برده باشد. سیمرغ فیلم «همیشه پای یک زن در میان است» کمال تبریزی در دوره بیست و ششم تا حدودی ادامه سنت توجه به فیلم‌های نه‌چندان سطح بالا در آن دوره‌های جشنواره بود. با این حال  سال بعد این سیمرغ مشترکا به «بی‌پولی» حمید نعمت‌الله و «درباره الی» اصغر فرهادی رسید. اتفاق که در دوره بیست و هشتم نیز برای «به رنگ ارغوان» حاتمی‌کیا روی داد. بعد از آن «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی، «برف روی کاج‌ها»ی پیمان معادی، «حوض نقاشی» مازیار میری و « هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» پوران درخشنده، «شیار 143» نرگس آبیار، «رخ دیوانه» ابوالحسن داودی، «ابد و یک روز» سعید روستایی، «ماجرای نیمروز» محمدحسین مهدویان، «مغزهای کوچک زنگ‌زده» هومن سیدی، «متری شیش و نیم» سعید روستایی، «شنای پروانه» محمد کارت و «ابلق» نرگس آبیار این جایزه را به دست آورده‌اند.