در راستای آگاهی‌بخشی به دامداران و علاقه‌مندان به صنعت دامپروری، با محمد علی بخشی، مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی به گفت‌وگو نشسته‌ایم. در این مصاحبه، به بررسی بیماری تب برفکی، علائم، راه‌های انتقال، پیشگیری و تأثیرات اقتصادی آن بر صنعت دامپروری می‌پردازیم.

تب برفکی چیست و چه نوع ویروسی آن را ایجاد می‌کند؟

تب برفکی یکی از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی واگیر دامی است و ویروس عامل آن از خانواده رابدو ویروس‌ها می‌باشد. این بیماری ویروسی، عفونی و گاهی کشنده معمولاً در حیوانات سم دار مانند گوسفند، گاو، گاومیش، خوک و بز دیده می‌شود. عوامل بیماری تب برفکی و آنفولانزای فوق‌حاد پرندگان ویروسی بوده که بیشتر در فصول سرد سال بروز می‌کنند.

علائم بالینی تب برفکی در دام‌ها چیست؟

علائم بیماری شامل تب بالا، بروز تاول و وزیکول در نواحی لثه، زبان و دهان دام و همچنین لنگش در دام است. تاول‌ها می‌توانند در نواحی سر پستانک‌ها و تاج سم نیز بروز کنند و بعد از پارگی، تبدیل به زخم‌های دردناک می‌شوند که باعث می‌شود دام نتواند علوفه بخورد. این بیماری اواسط آذر در خراسان جنوبی تشخیص داده و سویه‌های آن مشخص شد، اما ویروس درمان ندارد و تمام درمان‌ها حمایتی است.

چگونه تب برفکی منتقل می‌شود؟

تب برفکی به دو روش مستقیم از طریق تماس دام‌ها با یکدیگر و همچنین از طریق وسایل آلوده به دامداری‌های دیگر منتقل می‌شود. این بیماری در دام سبک علائم زیادی ندارد و نهایتاً دچار لنگش می‌شود و می‌تواند این بیماری را به گاو و گوساله‌ها انتقال دهد، به واسطه این بیماری در مجتمع دامداری اسلامیه ۱۷ رأس گوساله یا گاو جوان تلف شدند.از دلایل مهم این بیماری می‌توان به کوچ دام‌ها و مهاجرت پرندگان اشاره کرد.

دام‌های حساس به تب برفکی کدامند؟

دام‌های حساس شامل گاو، گوساله، بز، گوسفند و شتر هستند و دام‌های وحشی مانند قوچ و آهو نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.این حیوانات از آن جایی که در صنعت دامداری اهمیتی زیادی دارند؛ آسیب دیدن آن ها می تواند سبب خسارت های بسیار زیادی شود. به همین دلیل مراقبت کردن از دام ها در مقابل چنین اتفاقاتی که می تواند سبب بروز مشکلات فراوانی شود؛ اهمیت بسیار زیادی دارد

آیا تب برفکی می‌تواند به انسان‌ها منتقل شود؟

تب برفکی بیماری مشترک نیست و حتی با خوردن گوشت آلوده، انسان به این بیماری مبتلا نمی‌شود. اگرچه بیماری تب برفکی می‌تواند از حیوان‌ها به انسان منتقل شود، اما این مورد بسیار نادر است.

اقدامات پیشگیری از شیوع تب برفکی چیست؟

فعال بودن چاله ضدعفونی درب ورودی دامداری و واکسیناسیون منظم از جمله اقدامات مهم برای پیشگیری از شیوع این بیماری است.یکی از راه های مهم کنترل بیماری فوق العاده مسری و پر خسارت تب برفکی، علاوه بر لزوم رعایت مقررات بهداشتی قرنطینه ای؛ واکسیناسیون منظم و دوره ای جمعیت حساس دامهای شهرستان است.رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی در دامداری مانند فعال بودن چاله ضد عفونی درب ورودی دامداری از مهم ترین اقدامات می باشد و در مرحله بعد واکسیناسیون طبق برنامه منظم چهار تا شش ماه بسته به نوع واکسن می تواند در پیشگیری از بیماری موثر باشد.از مهم ترین اقدامات اولیه توسط دامدار ممنوعیت ورود و خروج افراد یا وسایل به دامداری و قرنطینه کردن دامداری، جداسازی دام بیمار از بقیه دام های سالم واعلام گزارش به نزدیکترین مرکز دامپزشکی می باشد.

چگونه می‌توان به کنترل و مدیریت شیوع تب برفکی در یک منطقه کمک کرد؟

رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه ای حمل و نقل دام و فرآورده های خام دامی، رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی دامداری توسط خود دامدار، عدم حمل و نقل دام بدون مجوز دامپزشکی، انجام واکسیناسیون طبق برنامه منظم و اعلامی توسط دامپزشکی. فعال کردن چاله ضدعفونی درب دامداری،شستشو و تعویض لباس افرادی که به دامداری رفت و آمد دارند، رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه ای وسایل نقلیه به دامداری، عدم نگهداری گوسفند و بز در مجاورت گاو و گوساله و نهایتا از راه های پیشگیری است.

روش‌های تشخیص تب برفکی چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص اولیه با توجه به علائم بالینی انجام می‌شود و تأیید نهایی با نمونه‌برداری و آزمایش در آزمایشگاه صورت می‌گیرد.وجود ویروس FMD را فقط می‌توان از طریق آزمایش نمونه‌های آلوده، تأیید یا رد کرد. بیماری تب برفکی داروی مخصوصی نداشته و می‌توان آن را با درمان‌های حمایتی کنترل و متوقف کرد.

تأثیرات اقتصادی تب برفکی بر صنعت دامپروری چیست؟

تب برفکی یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها است که بالاترین ضرر اقتصادی را به دامداران وارد می‌کند و نیاز به توجه ویژه دارد.مهم ترین بیماری که مسبب بالاترین ضرر اقتصادی به دامدار بعد از ریشه کنی طاعون گاوی بوده است؛ تب برفکی می باشد.

آیا واکسنی برای پیشگیری از تب برفکی وجود دارد؟

چندین نوع واکسن ساخت داخل و وارداتی در ایران وجود دارد که در صورت تزریق طبق توصیه کارخانه سازنده می تواند ایمنی 80 درصدی را در دام ایجاد نماید ولی تزریق واکسن ناقص یا نامنظم ایمنی مطلوبی را در دام ایجاد نمی کند.

چه نوع درمان‌هایی برای دام‌های مبتلا به تب برفکی وجود دارد؟

ورود ویروس به بدن تمام علائم بیماری در بدن دام بسته به وضعیت ایمنی دام و مقدار ویروس وارد شده به بدن دام ظاهر خواهد شد و هیچ دارویی قابلیت درمان قطعی برای دام نخواهد داشت ولی انجام درمان های علامتی و حمایتی دام به منظور کاهش جرم ویروس با هدف کاهش جراحات، افزایش مقاومت دام، جلوگیری از بروز عفونت های ثانویه در دوام دام و بهبودی سریع تر دام توصیه می شود.

آیا ویروس تب برفکی می‌تواند به طور طبیعی از بین برود؟

ویروس تب برفکی از مقاوم ترین ویروس های جهان می باشد طوری که در دمای 5 درجه سانتیگراد تا یکسال قابلیت بیماری زایی خود را حفظ می کند ولی ویروس به خشکی هوا و دمای بالا حساس است و می تواند در دمای 56 درجه در عرض نیم ساعت از بین برود. 

چه عواملی می‌توانند خطر ابتلا به تب برفکی را افزایش دهند؟

ورود افراد، وسایل، وسایط نقلیه یا هرگونه دام و فرآورده خام دامی آلوده به ویروس به داخل دامداری سبب بروز حتمی بیماری در دامداری خواهد شد.

آیا تب برفکی در تمام کشورها وجود دارد یا فقط در مناطق خاصی شیوع دارد؟

در برخی کشورها ریشه کن شده ولی در بیشتر کشورها خصوصا کشورهای خاورمیانه جزو بیماری های بومی می باشد.

آیا تب برفکی می‌تواند به سایر بیماری‌های دام‌ها منجر شود؟

تب برفکی منجر به بروز بیماری دیگر نخواهد شد ولی عوارضی مانند سقط جنین، غیرفعال کردن تخمدان دام ماده، کاهش وزن چشمگیر دام، کاهش تولید شیر می تواند تا پایان عمر در دام بماند طوریکه دامدار را مجبور به حذف دام از گله بکند.

چه نوع اطلاعاتی باید در مورد تب برفکی به دامداران آموزش داده شود؟

از مهم ترین اطلاعاتی که باید به دامدار آموزش داده شود آشنایی کامل دامدار با بیماری و عامل بیماری، راه های انتقال، راهکارهای پیش گیری از ورود بیماری یه دامداری، آشنایی با مواد ضدعفونی موثر بر ویروس، آشنایی با واکسن و برنامه واکسیناسیون، راهکارهای کنترل و درمان حمایتی در مواقع بروز بیماری است.

 آیا تحقیقات جدیدی در زمینه درمان یا پیشگیری از تب برفکی در حال انجام است؟

تحقیقات جدید در زمینه درمان و پیش گیری از تب برفکی نه تنها در خصوص تب برفکی بلکه در خصوص تمامی بیماری های انسانی و دامی وجود دارد ولی مهم ترین تحقیقات در جهت شناسایی تحت سویه های این ویروس مقاوم در مناطق مختلف جهان وجود دارد تا بتوان موثرترین واکسن ها را جهت پیش گیری از سویه های جدید به روز کرد.

چه منابع و سازمان‌هایی می‌توانند به دامداران در مدیریت تب برفکی کمک کنند؟

واحدهای آموزشی دامپزشکی در پست‌ها، شبکه‌ها و ادارات دامپزشکی با همکاری ادارات مرتبط مانند اداره عشایری و جهاد کشاورزی می توانند به دامداران کمک کنند ضمنا استفاده از موتورهای جستجوی فضای مجازی و سایت های دامپزشکی مرتبط نیز در بستر اینترنت جهت همه علاقه مندان قابل استفاده است.

این گفت‌وگو به دامداران و علاقه‌مندان به صنعت دامپروری کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری به مدیریت دام‌های خود بپردازند و از شیوع بیماری‌های خطرناک جلوگیری کنند.

انتهای پیام