صادق غفوریان در روزنامه خراسان نوشت: در حالی که مطالبه عمومی تعیین تکلیف فیلترینگ به اوج خود رسیده بود، شورای عالی فضای مجازی، با حذف محدودیت واتساپ و گوگل پلی، گام اول را در این زمینه برداشت، اگرچه جامعه منتظر تصمیم اصلی و بزرگ این شورا است.
اگر چالش ملاحظات فنی و اقدام پلکانی در رفع فیلترینگ در میان نباشد، به نظر می‌رسد نخستین گام شورای عالی فضای مجازی با تصمیم درخصوص حذف محدودیت پیام رسان واتس اپ و گوگل پلی، کام کاربران را چندان شیرین نکرد.
دلخوش باشیم که...
باید دلخوش بود که این مرحله از تصمیم شورای عالی فضای مجازی، گام نخست از فرایند رفع محدودیت‌های اینترنتی است که عملا تا امروز بی نتیجه بوده است. استفاده ۸۵ درصدی کاربران از فیلترشکنها و گردش مالی حدود ۵۰ هزارمیلیاردی بازار فیلترشکن ها، نشان می‌دهد تصمیم پیشینی مبنی بر تداوم فیلترینگ، تصمیمی نادقیق است. در عین حال، روز گذشته سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم به ریاست دکتر پزشکیان رئیس‌جمهور و با حضور سران قوای مقننه و قضاییه و همچنین اعضای حقوقی و حقیقی شورای عالی فضای مجازی برگزار و موضوع بازنگری در سیاست‌های مسدودسازی، مجدد طرح و پس از ارائه نظرات دستگاه‌ها، که پیشتر مورد بررسی قرار گرفته بود، در جلسه مطرح شد.
آن طور که شب گذشته خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش داد، پس از بحث و بررسی، اعضا ضمن تاکید بر اهمیت حکمرانی قانونمند در فضای مجازی رفع محدودیت‌های دسترسی به برخی سکو‌های پرکاربرد خارجی شامل واتس اپ و گوگل‌پلی، با رای مثبت اکثریت اعضا تصویب شد. همچنین در این جلسه، اعضا بر حمایت از سکو‌های داخلی تاکید کردند.
وزیر ارتباطات چه گفت؟
پس از پایان جلسه شورای عالی فضای مجازی که به نظر از مهم‌ترین جلسات دولت چهاردهم نام گرفت، ستار هاشمی وزیر ارتباطات در صفحه شخصی خود نوشت: «امروز گام اول رفع محدودیت از اینترنت را با همدلی و وفاق برداشتیم؛ از پیگیری رئیس جمهور و همراهی رسانه‌ها و فعالان ممنونم و بیش از پیش به این همراهی و همدلی نیازمندیم. این مسیر ادامه دارد...»
کمپین رسانه‌ای دولت: گشایش‌ها ادامه دارد
امروز این واقعیت روشن است که دولت پزشکیان در طول این چند ماه عمر کوتاه خود به دلیل وعده‌های ضد فیلترینگی خود، در معرض بیشترین مطالبه درخصوص رفع فیلترینگ، روزگار سپری کرده است. اگرچه وضعیت بازار ارز و سکه و تورم نیز اکنون به سامان نیست و در یکی از وخیم‌ترین زمان‌های آشفتگی خود به سر می‌برد، اما ظاهرا جامعه پذیرفته که نوسانات ارز و دلار، تورم و گرانی‌های افسارگسیخته به این سادگی‌ها حل شدنی نیست و چاره‌ای جز تحمل آن را ندارد. اما این جامعه معتقد است، آن سیاست‌های بی فایده همچون فیلترینگ فضای مجازی که اتفاقا قابل تغییر است، چرا نظام حکمرانی درباره آن به یک تصمیم درست نمی‌رسد؟
در همین حال، روز گذشته کمپین رسانه‌ای دولت تلاش کرد، این فضا را به جامعه القا کند که این گشایش‌ها ادامه دارد. ایرنا نوشت: «مجموع عملکرد، اظهارنظر‌ها و اقدامات انجام شده در ماه‌های گذشته از عمر دولت چهاردهم بر این گزاره مُهر تایید گذاشت که رئیس جمهور و دولتمردانش در این مدت به جد به دنبال رفع فیلتر بودند و برای رسیدن به این هدف، همه بازیگران حوزه فضای مجازی را در نشست‌های تخصصی و کارشناسی به این نقطه اشتراک و مفاهمه رساندند که وضعیت موجود برای هیچ مسئولی قابل قبول نیست و هیچ کس مدافع فیلترینگ نیست... اکنون اولین مصوبه کارساز از دل شورای عالی فضای مجازی بیرون آمده است و انتظار می‌رود با تحقق اولین وعده انتخاباتی رئیس جمهور، گشایش‌های بیشتری در کار باشد.»
رسانه‌ای‌ها قانع نشدند
همچنین با انتشار خبر رفع محدودیت‌های محدود در شورای عالی فضای مجازی، باشگاه روزنامه نگاران ایران مجموعه‌ای از دیدگاه‌های ۱۵ نفر از فعالان رسانه، روزنامه نگاران و خبرنگاران را منتشر کرد که اغلب آنان، مصوبات عصر سه شنبه (۴دی) شورای عالی فضای مجازی را کوچک و کم اثر دانستند.
چرا رفع فیلتر شده‌ها جذاب نبودند
آن چه از فضای رسانه‌ای عصر روز گذشته پس از انتشار خبر رفع محدودیت واتس اپ و گوگل پلی برآمد، هر چه بود، حس و حال اقناع کننده و راضی کننده نبود. پیام رسان واتس اپ، در میان فیلترشده‌ها تقریبا کم اقبال‌ترین مورد بود و گوگل پلی نیز، برای عموم کاربران حسی از رضایت ایجاد نکرد.
شنیده‌های نگران کننده.
اما در لابه لای تمامی واکنش‌ها به تصمیمات ناکافی روز گذشته شورای عالی فضای مجازی، یک رسانه متمایل به دولت، شنیده‌های خود از جلسه روز گذشته شورای عالی فضای مجازی را منتشر کرد که برخی بخش‌های آن به ویژه بلاتکلیف ماندن اینستاگرام کمی نگران کننده به نظر می‌رسد. این رسانه نوشت:
- قرار است برای جلب نظر تمامی اعضای شورای عالی فضای مجازی، وعده رئیس جمهور برای رفع فیلترینگ به صورت مرحله به مرحله انجام شود.
- شورا در شرایطی به رفع فیلتر از دو پلتفرم اجازه داده که برای نمونه بسته حمایتی تبلیغاتی به مبلغ ۵۰ میلیارد تومان به پیام‌رسان‌های داخلی اعطا شود، اینترنت اقشار سامان دهی شود یا با فیلترشکنها مقابله جدی صورت بگیرد. همچنین پلتفرم‌هایی مانند تلگرام بعد از مذاکره مشروط یا ارائه تلگرام از طریق سکو‌های داخلی در صورت عدم توافق در دسترس قرار می‌گیرند. از سوی دیگر در طرح گام به گام رفع فیلترینگ هیچ اشاره‌ای به رفع فیلتر اینستاگرام نشده است.
جای خالی یک شوک مثبت و امیدبخش
در شرایطی که جامعه دچار تنگنا‌های اقتصادی و شوک‌های مداوم معیشتی در پی نوسانات بازار ارز و سکه و کالا‌های اساسی است، ایجاد امید و وعده پراکنی مبنی بر این که «عصر سه شنبه» قرار است اتفاق بزرگی در شورای عالی فضای مجازی رخ دهد، ولی این اتفاق رخ نمی‌دهد، به نظر نوعی سرخوردگی و احساس غریبگی در جامعه پدید می‌آورد. اگر قرار است رفع فیلترینگ در چند مرحله و به صورت پلکانی صورت گیرد، این شورا می‌توانست پالس‌های مثبت درباره رفع فیلترینگ را نسبت به سکو‌های پرکاربرد به جامعه تزریق کند که این اتفاق، پس از جلسه شورای فضای مجازی مشاهده نشد.
به هر روی، در لحظاتی که این شورا در حال تصمیم سازی درباره فیلترینگ بود، ۸۵ درصد کاربران با انواع و اقسام فیلترشکنها به محتوا و سکو‌های مدنظر خود دسترسی پیدا کردند و می‌کنند. پس آقایان شورای عالی فضای مجازی و دیگر نهادها، این واقعیت را باید بپذیریم که تداوم سیاست فیلترینگ، یک سیاست درست، منطقی و سودرسان نبوده و نخواهد بود.