رامین پرتو
هرچه جلوتر می‌رویم، وقایع جدیدی در سوریه رخ می‌دهد که هر تحلیلگر و کارشناسی را در مورد آینده این کشور با نگرانی و ابهام روبرو می‌کند. اینکه جماعتی که تا دیروز دستار سفید و سیاه به تن می‌کردند و با ریش‌‌های بلند، سلاح به دست می‌گرفتند و عکس سلفی بر روی جنازه مرد و زن می گرفتند، حالا به حمام رفته‌اند و با حمایت کشوری مانند ترکیه و قطر، لباس نظامی خود را کنار گذاشته‌اند و کت و شلوار و کروات فرانسوی و ایتالیایی بر تن می‌کنند دقیقاً مصداق القای ی شوک آنی نه تنها به منطقه، بلکه به بشریت است. همین نمونه را در افغانستان شاهد بودیم. جماعتی که تحت لوای طالبان و القاعده فعالیت می‌کردند و سپس سر از گوانتانامو درآوردند و حال با آموزش‌های جدید سیاسی- امنیتی که هم رسانه را یاد گرفته‌اند و هم اقتصاد می‌فهمند، وارد کاهبل می‌شوند و امارتت اسلامی برپا می‌کنند، دقیقاً نشان می‌دهد که 20 سال حضور ایالات متحده در این کشور ظررف چند هفته دود شد و به آسمان رفت.
اگرچه اردوغان به دنبال ضربه زدن به جریان‌های کردی است، اما باید توجه شود واحدهای کُرد فعال در سوریه، علیرغم اینکه از سوی آنکارا به عنوان تروریست تلقی می‌شوند، سال‌ها از کمک واشنگتن برخوردار شدند و حالا همین موضوع نگرانی‌هایی را در ایالات متحده به وجود آورده است
در سوریه هم دقیقاً همین مساله دوباره با سرعتی بیشتر در حال پیش رفتن است و هر روز ابومحمد الجولانی با شکل و شمایل جدیدتری ظاهر می‌شود و حالا دیگر از سخنان تند ایدئولوژیک سال‌های قبل او خبری نیست؛ بلکه او حالا به زعم پیمانکاران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای‌اش، دچار دگرگونی شده و تغییر کرده است. اما در سوی دیگر به نظر می‌رسد که هر چه جولانی سعی دارد تا خود را آرام و خوب جلوه دهد، اردوغان به عنوان گرداننده این وضعیت و حمایت‌کننده اصلی جولانی و تحریرالشام به دنبال آن است تا در نهایت از این فرصت و غنیمتی که به دست آورده، در بالاترین حد استفاده کند.
اردوغان اخیراً در اظهاراتی با اشاره به سقوط بشار اسد و حزب بعث تاکید کرد که این پیروزی بزرگ و رهایی از سرکشی‌ها را به ملت سوریه تبریک می‌گویم و به برادران سوری که بعد از ۱۳ سال مبارزه پیروزی بزرگی محقق کردند درود می‌فرستم. وی اضافه کرد: تمام تهدیدهای تروریستی علیه کشور خود را نابود خواهیم کرد. علیرغم تمام نصیحت‌هایی که کردیم، نظام بشار اسد و بعث به طور خشونت‌آمیز تمام تظاهرات مسالمت‌آمیز را سرکوب کردند.
به گفته اردوغان، به دلیل خشونت‌های نظام بشار اسد ۱۲ میلیون سوری مجبور به ترک کشور خود شدند و بیش از سه میلیون در ترکیه پناهنده شدند. وی با بیان اینکه جنایت‌هایی که نظام اسد علیه مردم خود مرتکب شد را فراموش نمی کنیم، ادامه داد: زندان‌هایی مانند زندان «صیدنایا» که نظام بشار اسد به کشتارگاه بشری تبدیل کرده است را فراموش نمی‌کنیم.
اردوغان اضافه کرد: ما تجاوز به زنان و کودکان و کشتارهای شیمایی شهر «غوطه» که نظام بشار اسد مرتکب شد را فراموش نمی‌کنیم. از زمانی که اتفاقات سوریه آغاز شد، سیاست ایستادگی در کنار مظلوم را در پیش گرفتیم و از کسانی که به کشور ما پناه آوردند استقبال کردیم. رئیس جمهوری ترکیه تاکید کرد که کسانی که به بهانه مبارزه با داعش با هزاران کامیون به گروهک‌های تروریستی کمک کردند را فراموش نخواهیم کرد. ظلم را در سوریه دیدیم اما ملت سوریه بعد از ۶۱ سال زندگی در مظلومیت، دمشق را آزاد کردند و بشار اسد از آن فرار کرد. اردوغان در بخش دیگری از سخنانش به این موضوع اشاره کرد سوریه‌ای که از جنگ خسته شده است نمی‌تواند به تنهایی به پا خیزد و نیاز به حمایت های جهان اسلام دارد. با تمام قدرت در کنار ملت سوریه می ایستیم تا کشور خود را بسازد.
رئیس جمهور ترکیه صراحتاً اعلام کرده که داعش نه تنها تهدیدی برای سوریه است بلکه تهدیدی برای همه ما است و هدف ما ایجاد ثبات در منطقه خواهد بود اما کردها یا سلاحشان را زمین بگذارند یا به همراه سلاح خود در خاک سوریه دفن خواهند شد
آنچه در این خصوص سخنان اردوغان باید موردنظر قرار بگیرد این است که او به صورت مستقیم کردهای سوریه را تهدید کرد و در نهایت گزینه یا مرگ یا زندگی را پیش‌روی آنها قرار داد. او اعلام کرد که «با تمام گروهک‌های تروریستی که تلاش می‌کنند از اوضاع به وجود آمده در سوریه سو استفاده کنند مقابله می‌کنیم. داعش نه تنها تهدیدی برای سوریه است بلکه تهدیدی برای همه ما است و هدف ما ایجاد ثبات در منطقه است. کردها یا سلاحشان را زمین بگذارند یا به همراه سلاح خود در خاک سوریه دفن خواهند شد».
وی همچنین افزود: به زودی کنسولگری خود در حلب را افتتاح خواهیم کرد و از احمد الشرع (الجولانی) به خاطر رهبری خوبش در این مرحله تشکر می‌کنم. مصمم هستیم که سر تمام گروهک‌های تروریستی را قطع کنیم. اردوغان در بخشی دیگر از سخنانش با اشاره به وضعیت آوارگان سوری گفت: «هدف ما کمک به کسانی است که خواهان بازگشت به کشور خود یعنی سوریه هستند اما کسی را مجبور به این کار نمی‌کنیم. ویرانی‌های نظام بشار اسد ۵۰۰ میلیارد دلار هزینه برای این کشور به جا گذاشت و جهان عربی و اسلامی باید از سوریه حمایت کند».
اردوغان و خلق بحران در شمال سوریه
اظهارات اردوغان اگرچه سراسر انتقاد از بشار اسد و حکومت او بود اما اینکه او در لابه‌لای سخنانش سعی می‌کند داعش و سایر گروه‌های تروریستی را در کنار کردهای سوریه قرار دهد، به نوعی نشان می‌دهد که آنکارا اساساً همین حالا نه تنها در حالی هدف قرار دادن کردهای سوریه است، بلکه قصد دارد به زودی یک عملیات گسترده را علیه آنها و حتی کردهای شمال عراق تدارک ببیند. در این راستا، وزارت دفاع ترکیه دیروز (چهارشنبه) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که طی عملیات نیروهای ارتش این کشور، ۲۱ شبه‌نظامیِ عضوِ حزب کارگران کردستان (PKK) و شبه‌نظامی کرد سوری (YPG) در شمال سوریه و عراق کشته شدند. بر پایه این بیانیه ۲۰ نفر از این شبه‌نظامیان در مناطق عملیاتی سپر فرات و چشمه صلح در شمال سوریه و یک عضو پ‌ک.ک در منطقه عملیاتی پنجه قفل در شمال عراق کشته شدند. وزارت دفاع ترکیه مدعی شد که این نیروها در تدارک انجام عملیاتی علیه مواضع و منافع ترکیه بودند. همچنین نیروهای دموکراتیک سوریه روز سه‌شنبه اعلام کردند که ۱۶ تن از عناصر خود را حین دفع پیشروی‌های شورشیان تحت حمایت ترکیه در استان‌های حلب و دیرالزور از دست داده‌اند.
به موازات این عملیات،
روزنامه حریت چاپ آنکارا گزارش داد که ترکیه و رهبری جدید در دمشق می‌توانند حمله‌ای را علیه نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا آغاز کنند، مگر اینکه این نیروها با میل خود با ارتش سوریه ادغام شوند. واحدهای کُرد فعال در سوریه، علیرغم اینکه از سوی آنکارا به عنوان تروریست تلقی می‌شدند، سال ها از کمک ایالات متحده برخوردار شدند و حالا همین موضوع نگرانی‌هایی را در ایالات متحده به وجود آورده است. روزنامه حریت می‌گوید اگر شبه‌نظامیان از این قانون پیروی نکنند، ارتش سوریه و نیروهای مسلح ترکیه عملیات مشترکی را برای خارج کردن پ‌ک‌ک و ی‌پ‌گ از سرزمین‌های تحت کنترل خود انجام خواهند داد. این روزنامه همچنین به نقل از احمد الشرع، رهبر جدید سوریه که با نام ابومحمد الجولانی نیز شناخته می‌شود، نوشت: «ممکن نیست ما هیچ گروهی را بپذیریم که سلاح در دست داشته باشد، حتی در مناطقی که پ.ک.ک. و یگان‌های مدافع خلق حضور دارند».
در همین راستا دیروز (چهارشنبه) وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه و لوید آستین، رئیس پنتاگون، در یک گفت‌وگوی تلفنی درباره تعدادی از مسائل امنیتی در منطقه به ویژه وضعیت سوریه گفت‌وگو کردند که گفته می‌شود بخشی از آن به کردهای سوریه مربوط بوده است.