بعد از کلی وعده و وعید، رفع فیلترینگ در ایران با دسترسی کاربران به واتساپ و گوگل پلی آغاز شد؛ اما رفع فیلتر ناقص و نصفه و نیمه با واکنش‌های تندی مواجه شده است.
همانطور که در اخبار داخلی خوانده‌اید، سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، با جلسه‌ای که روز گذشته در شورای عالی فضای مجازی برگزار شد، فرایند رفع فیلترینگ در ایران آغاز شد. در مرحله اول، فعلا فروشگاه اپلیکیشن گوگل پلی استور و پیام رسان واتساپ رفع فیلتر شده‌اند و هنوز مشخص نیست سرنوشت پلتفرم‌های دیگر مثل تلگرام، اینستاگرام، یوتیوب، توییتر (ایکس) و… چه می‌شود. از همین امروز صبح نیز دسترسی کاربران ایرانی به واتساپ و گوگل پلی استور بعد از حدود 27 ماه از سر گرفته شد و کاربران اینترنت همراه اول، ایرانسل، مخابرات و… می‌توانند بدون فیلترشکن از این پلتفرم‌ها استفاده کنند.
رفع فیلتر ناقص دردی از ما دوا نمی‌کند
با این که برخی از کاربران و کارشناسان، رفع فیلتر شدن واتساپ و گوگل پلی استور را یک قدم مثبت و شروعی خوب برای دسترسی آزاد به تمام پلتفرم‌ها می‌دانند، اما بسیاری از افراد نیز این روش رفع فیلترینگ را مضحک و ناکارآمد دانسته‌اند. تمام این پلتفرم‌ها در چشم بر هم زدنی فیلتر شدند؛ اما حالا چند ماه است که هر روز شاهد وعده‌دهی‌های مسئولان دولت هستیم و بعد از این همه کش و قوس و انتظار، فعلا فقط واتساپ و گوگل پلی استور رفع فیلتر شده‌اند. قطعا پلتفرم‌هایی مانند تلگرام و اینستاگرام برای کاربران از اهمیت بیشتری برخوردار هستند؛ اما در مرحله اول، پیام رسان واتساپ برای رفع فیلتر شدن انتخاب شده که محبوبیت و استفاده کمتری در بین کاربران ایرانی دارد.
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که برای لزوم رفع فیلترینگ برشمرده می‌شود، برچیده شدن بساط فیلترشکن‌ها است؛ اما با این رفع فیلتر ناقص و نصفه نیمه، نباید منتظر چنین اتفاقی باشیم. فیلترشکن‌ها هم هزینه‌های زیادی روی دست کاربران گذاشته‌اند و هم باعث ایجاد مشکل‌های امنیتی شده‌اند؛ ولی ظاهرا همچنان بازار فیلترشکن‌فروشی داغ خواهد بود و قرار نیست به این زودی با این ابزارها خداحافظی کنیم.
در همین راستا، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی اظهار کرده با روش فعلی، فقط بازار دلالی و فیلترشکن‌فروشی داغ است و هزینه‌های مردم بیشتر می‌شود. رضا علیزاده افزود فیلترینگ در حاکمیت و حکمرانی فضای مجازی کارایی ندارد و آن چیزی که قصد و نظر حاکمیت است با فیلترینگ برآورده نمی‌شود. اما سوال اینجاست که آیا با این روشی که در پیش گرفته شده، قرار است بازار دلالی و فیلترشکن‌فروشی تعطیل شود؟ قطعا این‌طور نیست و مافیای قدرتمند فروش وی پی ان، همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش با جلسه روز گذشته شورای عالی فضای مجازی گفت امروز گام اول رفع محدودیت از اینترنت را با همدلی و وفاق برداشتیم؛ اما مشخص نیست برای برداشته شدن گام دوم باید تا چه زمانی منتظر باشیم و آیا اصلا این اتفاق رخ می‌دهد یا خیر.
پس از رفع فیلتر شدن واتساپ و گوگل پلی استور، بسیاری از کاربران، مسئولان و فعالان این حوزه، واکنش‌های تندی به این رفع فیلترینگ نصفه و نیمه و ناقص داشته‌اند که در ادامه قصد داریم برخی از این اظهار نظرها را مرور کنیم.
محمود واعظی: امیدواریم مراحل بعدی رفع فیلتر در کمترین زمان انجام شود
محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم (دولت اول حسن روحانی) در واکنش به خبر آغاز رفع فیلترینگ و مصوبه شورای عالی فضای مجازی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
توفیق آقای رئیس جمهور در محقق نمودن گام اول وعده انتخاباتی «رفع فیلترینگ غیر ضرور» از رهگذر «تعامل داخلی» موجبات تقویت امید اجتماعی را فراهم کرده و جای تقدیر دارد.
محمود واعظی در ادامه افزود امیدوارم مراحل بعدی رفع فیلتر در کمترین زمان ممکن انجام و محدودیت، صرفا سایت‌های دارای محتوای مستهجن و مجرمانه را شامل شود و کلیه سکوها و شبکه‌های داخلی و خارجی اینترنت، بالاخص آنان که مرتبط با حوزه‌های علم، تجارت، خدمات و فرهنگ هستند، بدون هیچ محدودیتی در دسترس هموطنان قرار بگیرد.
محمد مهاجری: باز هم مجبوریم از فیلترشکن استفاده کنیم
محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا در واکنش به این موضوع در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
قابل فهم است که دولت برای رفع فیلتر گوگل پلی و واتساپ چه زحمتی کشیده. اما بسنده کردن به این دو، یعنی کم‌فروشی. مطالبه مردم این نبود. باز هم مجبوریم از فیلترشکن استفاده کنیم. چه واتساپ و گوگل پلی فیلتر باشد چه نباشد. حکمرانی فضای مجازی هنوز در دست فروشندگان فیلترشکن است.
سکینه سادات پاد: نتیجه تغییری نکرده است
سکینه سادات پاد، دستیار رئیس جمهور در پیگیری حقوق و آزادی‌های اجتماعی در دولت سیزدهم و وکیل پایه یک دادگستری در این رابطه اظهار کرد:
فیلترشکن‌ها کماکان در گوشی‌های مردم، مهمان است. هزینه گزافی به سبد معیشت مردم افزوده شده است. به‌عنوان قدم اول، رفع فیلتر از دو سکو، ارزشمند است؛ اما اتفاق جدیدی را در نتیجه رقم نزد و هزینه کماکان تحمیل است. قانون‌مندی و قاعده‌مندی اقتضائات متنوعی دارد.
آذری جهرمی: انتظارات مردم بیشتر از این است
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم (دولت دوم حسن روحانی) و یکی از حامیان مسعود پزشکیان در زمان انتخابات ریاست جمهوری، به رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی استور واکنش نشان داد و در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
گام‌های اول همیشه سخت است، اما می‌تواند آغازگر تغییرات بزرگ باشند. رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی اقدامی مثبت و ضروری بود که جای تقدیر از رئیس جمهور محترم و وزیر محترم ارتباطات و سایر کسانی که در این امر دخیل بودند، دارد. این گام، نشانه‌ای از درک اهمیت ارتباطات آزاد در عصر دیجیتال و همچنین درک اهمیت سرمایه اجتماعی حاکمیت است.
آذری جهرمی در ادامه افزود از سویی انتظارات مردم فراتر از این است. جامعه‌ای که به ابزارهای ارتباطی بدون محدودیت دسترسی داشته باشد، می‌تواند با سرعت بیشتری در مسیر رشد و توسعه حرکت کند. رفع فیلتر سایر پلتفرم‌ها، خواسته‌ای به‌حق است که همچنان چشم‌انتظار تحقق آن هستند.
رشیدی کوچی: بساط فیلترشکن‌فروشی جمع نمی‌شود
جلال رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی نیز به انتقاد از رفع فیلتر ناقص پرداخته و معتقد است تا زمان رفع فیلتر شدن تلگرام، اینستاگرام، توییتر و یوتیوب، هدف اصلی که همان رضایتمندی مردم و جمع‌آوری بساط فیلترشکن‌فروشی است، محقق نخواهد شد. او در جدیدترین مصاحبه خود بیان کرد:
اکثریت مردم خواستار رفع فیلترینگ تلگرام، اینستاگرام، توییتر و یوتیوب هستند و تا زمانی که این پلتفرم‌ها رفع فیلتر نشوند، این اقدامات آنطور که باید جوابگو نیست و ممکن است فضای فروش فیلترشکن‌ها همچنان با قدرت ادامه داشته باشد.
رشیدی کوچی البته از اقدام شورای عالی فضای مجازی و دولت چهاردهم تقدیر کرد و گفت برخی می‌گویند چند دولت تلاش کردند که رفع فیلتر کنند اما نتوانستند؛ ولی من می‌گویم که چند دولت تلاش کردند فیلترینگ استمرار داشته باشد. با این حال با وجود تمام مخالفت‌های آشکار و پنهان، گام اول رفع فیلترینگ برداشته باشد و امیدوارم در مرحله بعد، رفع فیلتر تلگرام، اینستاگرام، توییتر و یوتیوب انجام شود تا شاهد رضایتمندی اجتماعی باشیم و بساط فیلترشکن‌فروش‌ها نیز جمع شود. چرا که در غیر این صورت، آنچه که باید به صورت کامل محقق نخواهد شد.
انصاری لاری: رفع فیلترینگ گام به گام بی معنی است
محمد ابراهیم انصاری لاری، استاندار فارس در دولت خاتمی در واکنش به رفع فیلترینگ پلکانی و گام به گام، یادداشتی را در روزنامه هم‌میهن منتشر کرده که در آن نوشته است:
سیاست گام به گام در جایی موضوعیت دارد که اولا پروژه‌ای رو به کمال مد نظر باشد و این تکامل به صورت دفعی و یک‌جا قابل تحصیل نباشد و ثانیا در پایان هر گام نیاز به ارزیابی نتایج مثبت و منفی کار باشد که بتوان بر مبنای آن برای برداشتن گام بعدی، تصمیم درست را گرفت. گویا الان شورای عالی فضای مجازی به رفع فیلترینگ تن داده است؛ اما به‌صورت گام به گام.
استاندار سابق فارس در ادامه اضافه کرد یک نفر باید توضیح دهد کجای پروژه رفع فیلترینگ به روش گام به گام نیاز دارد؟ این پروژه با پیشوند «رفع» همراه است؛ یعنی قرار نیست چیزی ساخته شود، بلکه قرار است چیزی از بین برود. در نتیجه مانعی برای رفع فیلتر به‌صورت دفعی و یک‌جا وجود نخواهد داشت و نه هر گام آن نیاز به ارزیابی نتایج دارد.
وی همچنین افزود، گام اول شامل کم‌فایده‌ترین پلتفرم‌ها شده است و معلوم نیست در محتوا و متن این توافق یا مصوبه چند مرحله‌ای شورای عالی فضای مجازی، چه شروطی برای سایر پلتفرم‌ها تعیین شده است. بنابراین تا همه پلتفرم‌ها و به‌خصوص پراستفاده‌ترین آنها مانند یوتیوب، اینستاگرام و تلگرام که با زندگی و کسب‌وکار و حتی علوم و فنون جامعه سر و کار دارند، رفع فیلتر نشده‌اند، خسارت‌ها برای عموم مردم همچنان پابرجا و برای خواص فیلترشکن‌فروش نیز منافع همچنان بر دوام خواهد بود. انصاری لاری در انتهای یادداشت خود تاکید کرد که وعده رئیس‌جمهور به‌قدری نیم‌بند عملیاتی شده که هر چند تا حدودی قابل قبول بوده، اما نمی‌توان آن را قابل تحسین دانست.
به آینده خوش‌بین باشیم؟
در هر صورت چه موافق باشیم و چه مخالف، قرار است رفع فیلترینگ به‌صورت گام به گام و پلکانی انجام شود. اما سوال این است که در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا به‌زودی شاهد رفع فیلتر شدن پلتفرم‌های مهم‌تری مثل اینستاگرام، تلگرام، توییتر و یوتیوب خواهیم بود یا باید مدت زیادی را در انتظار بنشینیم؟ یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس شورای اسلامی در همین رابطه اظهار کرد رفع فیلتر کامل حدود 14 ماه طول می‌کشد. شاید این اظهارنظرها نشانه‌ای برای سر کار گذاشتن مردم و دادن وعده‌های سر خرمن باشد.
از سوی دیگر، متاسفانه برخی اخبار ناامیدکننده به گوش می‌رسد. بر اساس این اخبار که البته هنوز به‌صورت رسمی تایید نشده‌اند، محدودیت‌های اینترنتی به قوت خود باقی می‌مانند و شاید حتی در عمل، شدیدتر هم بشوند.
بر اساس گزارشی که برخی رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، اهدافی مانند ارائه یوتیوب از طریق درگاه‌های حکمرانی‌پذیر، ممنوعیت استفاده رسمی دستگاه‌ها از سکوهای خارجی، ارائه برخی خدمات انحصاری در پیام رسان‌های داخلی (مانند نسخه‌نویسی الکترونیکی، پیامک تراکنش بانکی، خدمات مربوط به یارانه، کارت سوخت، پلیس و قوه قضاییه)، برخورد قضایی با تخلفات در سکوهای خارجی غیر مجاز، مقابله شدیدتر با ابزارهای پالایش‌شکن و تشدید برخورد با پالایش‌شکن‌های غیر مجاز، جلوگیری از فرار مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت در سکوهای خارجی، ارائه پالایش‌شکن قانونی و ساماندهی اینترنت اقشار (اینترنت طبقاتی) در شورای عالی فضای مجازی مد نظر قرار گرفته‌اند.
نظر شما کاربران محترم گجت نیوز در این رابطه چیست؟ آیا رفع فیلتر ناقص و گام به گام را اقدام کافی و مثبتی می‌دانید؟ آیا به آینده امیدوار هستید و فکر می‌کنید محدودیت‌های اینترنتی به‌کلی برداشته می‌شوند؟
در گجت نیوز بخوانید: فاجعه در شبکه ایران؛ بیش از 50 درصد دیتای اینترنت کشور از VPN رد و بدل می‌شود وزیر ارتباطات: در حال مذاکره با متا و ایکس برای رفع فیلتر در ایران هستیم اظهارت جنجالی دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی درباره فیلترینگ و پیام رسان های داخلی مومن نسب: رفع فیلترینگ کنید، تلویزیون ملی سقوط می‌کند ∎