به گزارش ایکنا؛ محفل ادبی «سلطان شاعران» به مناسبت گرامیداشت مقام ادبی پدر شعر فارسی؛ «رودکی سمرقندی»؛ شامگاه دوشنبه، ۳ دی؛ با حضور جمعی از اهالی شعر و ادب کشورهای حوزه ایران فرهنگی با اجرای سیدمسعود علوی‌تبار و به میزبانی گروه بین‌‍المللی «هندیران» برگزار شد.

سیدسلمان صفوی؛ رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در ابتدای این مراسم با اشاره به اهمیت رودکی، «پدر شعر فارسی» در تاریخ ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی تصریح کرد: رودکی پیشگام پایه‌گذاری سنت شعری کلاسیک فارسی، از دو بُعد شکلی و محتوایی است. او در وزن‌ها و قافیه‌های شعر بهبودهایی ایجاد کرد و آن را جذاب‌تر و ساده‌تر کرد.

وی با بیان آنکه قبل از رودکی، ادبیات فارسی اغلب بر پایه سنت شفاهی استوار بود خاطرنشان کرد: آثار رودکی به تبدیل ادبیات به فرم مکتوب و سازمان‌یافته کمک و آن را به مرجعی برای نسل‌های بعدی تبدیل کرد. رودکی همچنین در اشعارش به مضامین متنوع گوناگونی پرداخته است که به گسترش دامنه شعر فارسی کمک شایانی کرده است.

صفوی در ادامه به توصیف ویژگی‌های شعر رودکی پرداخت و یادآور شد: اشعار او با سبکی ساده و روان شناخته می‌شود و همین ویژگی سبب شده آن اشعار بین مردم قابل درک و دوست‌داشتنی شود. رودکی در استفاده از وزن‌های شاعرانه و موسیقی درونی در شعرهایش مهارت بالایی داشت که به آنها زیبایی‌شناسی خاص، سهولت حفظ و خواندن می‌بخشد. همچنین رودکی در توصیف دقیق و زیبای طبیعت و مظاهر آن سرآمد شاعران و ادیبان بود و با این ویژگی به شعر خود حس تصویری قوی می‌بخشد.

وی ادامه داد: رودکی در اشعارش به احساسات انسانی و تجربیات زندگی مانند عشق، خوشبختی و خرد علاقه‌مند بود و این توجه باعث دل‌نشینی و اُنس عموم مردم به اشعارش می‌شد. شعر رودکی با خرد و تمایل او به گنجاندن ضرب‌المثل‌ها و تجربیات زندگی متمایز است که شعر او را سرشار از درس و ارزش‌های متعالی می‌کند.

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در رابطه با تأثیر رودکی بر ادبیات فارسی گفت: میراث رودکی مبنایی است که شعر فارسی بر آن بنا شد. او بر شاعران بزرگی مانند فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ شیرازی تأثیر گذاشت. شعر رودکی الهام‌بخش توسعه ادبیات فارسی به ادبیات جهانی بود که امروزه مورد تجلیل قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: به طور خلاصه، رودکی معمار ادبیات کلاسیک فارسی و شاعری بود که از زمان خود فراتر رفت و سنت‌هایی را بنیان گذاشت که تا امروز بر شعر و ادب فارسی تأثیر گذاشته است.

رودکی معمار کاخ باشکوه ادب فارسی است

«شاه‌ منصور شاه‌میرزا»؛ شاعر پارسی زبان و ادب‌پژوه تاجیکستانی دیگر سخنران این محفل در بخشی از سخنان خود در رابطه با مقام ادبی رودکی گفت: رودکی، معماری را می‌ماند که کاخ مجلل، بی‌گزند و باشکوه ادب فارسی را بنیاد نهاد. رباعی، غزل، قطعه، مثنوی، قصیده و... را بر اوج شکوه و بالندگی رساند. اینقدر حافظه قوی داشت که نوشته‌اند در هفت‎سالگی قرآن حافظ قرآن بود. معانی قرآنی و مضامین این کتاب آسمانی را در اشعار او به وضوح و فراوان می‌بینیم. از آرایه‌‌های ادبی آنچنان بهره می‌بُرد که خواننده در شگفت می‌ماند. اشعار سهل و ممتنع رودکی آنچنان ساده، بی‌پیرایه، روان و سلیس هستند که گویا متعلق به روزگار امروز ما است.

وی در رابطه با القاب رودکی بیان داشت: رودکی در ادب فارسی که تعداد ادبا و فضلایش آسمان پرستاره را می‌ماند، تنها شاعری است که با کثرت عنوان و تخلص پیشگام است؛ آدم‌الشعرا، سلطان شاعران، پدر شعر فارسی، تیره‌چشم روشن‌بین و حکیم. تنها بخشی از القاب رودکی به شمار می‌آیند.

این شاعر پارسی زبان تاجیک در پایان خاطرنشان کرد: دریغ و صد حیف که طوفان روزگار آن همه اشعار ناب او را تلف داد و تا به روزگار ما بیش از هزار مصرع از او باقی نمانده است. او دستی در قلم داشت و دستی در ساز که ماجرای «نصر سامانی» و اقامتش در «هری» یا «بادغیس» و قصیده غرای «بوی جوی مولیان» را همه اهل فضل به خوبی در یاد دارند. این غزل بیشترین استقبال و پیروی را در ادب فارسی داشته که مولانا و حافظ در تتبع به آن بهترین غزل‌ها را سروده‌اند.

استادی چون رودکی

«مهدی باقرخان»؛ شاعر پارسی زبان و دبیر انجمن پارسی‌سرایان معاصر هند در دهلی نو نیز در این محفل ادبی مزین به گرامیداشت رودکی، پدر شعر فارسی گفت: بی شک شعر و ادب از اصلی‌ترین دریچه‌ها به سمت شناخت و معرفی تاریخ، تمدن و هنر ایران‌زمین است. شعر از دیرباز، بیانگر ماهیت واقعی مردم هنردوست ایران بوده است؛ اما وقتی تاریخ شعر فارسی را به صورت رسمی به چهار دوره تقسیم می‌کنیم، رودکی به عنوان نخستین شاعر اولین دوره تاریخ شعر و ادبیات فارسی نگاه‌ها را به سمت خود معطوف می‌سازد.

این استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ملی اسلامی دهلی نو ادامه داد: رودکی کسی است که شیفتگان عرصه ادب از او با عناوینی چون «پدر شعر فارسی»، «استاد شاعران» یا «سلطان الشعرا» یاد می‌کنند. در بزرگی او همین بس که هنگامی که به ساختار و محتوای سرودهای به جای مانده او نظر می‌اندازیم می‌بینیم که شعر شاعران بزرگی همچون حافظ، مولانا و بسیاری دیگر از قله‌های شعر و ادب فارسی متأثر از سرودهای او هستند.

روایت قزوه از دفتر شعر شاعر تاجیک

همچنین در این برنامه از مجموعه غزلیات «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه منصور شاه‌میرزا شاعر پارسی‌زبان تاجیکستان رونمایی شد و شاعران و اهالی ادب به نقد، بررسی و تشریح غزلیات این کتاب پرداختند.

در همین راستا علیرضا قزوه، شاه منصور شاه‌میرزا را شاعری با همت والا دانست و زلالی، عشق و صمیمیت او به فرهنگ ایرانی را ستود و گفت: «شاه منصور» از جمله شاعران تاجیک است که سال‌های فراوانی را در ایران زیسته؛ با شاعران، ادیبان و استادان این سامان به فراوانی حشر و نشر داشته، تجربه‌های بسیار خوبی اندوخته و به اعتقاد من اینک یکی از شاعران قابل اعتنا در عرصه غزل امروز تاجیکستان است.

وی خاطرنشان کرد: شاه منصور شاه‌میرزا همچنین در عرصه پژوهش، مردم‌شناسی و ترجمه نیز کارهای ارجمندی انجام داده است. آشنایی او با نثر امروز فارسی بسیار عمیق و قابل اعتناست. او حتی در عرصه داستان، نقد و نظر نیز به اندازه غزل توانست و دارای دغدغه‌های نیکِ فرهنگی است. دغدغه‌هایی که می‌تواند با تجربه‌های اندوخته خود برای شعر امروز تاجیکستان معلمی خبره و کارکشته باشد.

معرفی دفتر غزلیات «نغمه‌های تاجیکی»

مجموعه غزلیات «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه منصور شاه‌میرزا شاعر تاجیک دارای ۳۹ غزل است که در قطع رقعی و در ۷۸ صفحه توسط نشر شاعران پارسی زبان منتشر شده است.

امیر عاملی؛ خوشنویس و شاعر پیشکسوت که خوشنویسی برخی کتیبه‌های مقبره رودکی را نیز در کارنامه هنری خود دارد و همچنین خوشنویسی‌های سنگ مزار و مقبره زنده‌نام قیصر امین‌پور نیز از آثار هنری او به شمار می‌رود در این محفل ادبی به بداهه‌نویسی پرداخت.

در این نشست شاعران و هنرمندانی مانند علیرضا قزوه، امیر عاملی، رسول شریفی، سیدمسعود علوی‌تبار، علی مزمل، ناصر دوستی، مهدی بنی‌هاشمی لنگرودی، محمد عشرت صغیر، سید تصور مهدی، نغمه مستشارنظامی، میترا ملک‌محمدی، نیره جهانشاهی، فرزانه قربانی، سیده‌کبری حسینی‌بلخی، سولماز نصرآبادی، خدیجه دیلمی، فاطمه ناظری، نگین نقیبی، زیبا جواهریان و سارا عبداللهی‌فر حضور داشتند.

در ادامه برخی اشعار قرائت شده در این محفل را با هم مرور می‌کنیم.

سلطان شاعران نه، که سلطان عالم است

از او هر آنچه قصه کنم، باز هم کم است

بذر سخن به دیده خونبار پرورید

حرف و هجای او به همه درد مرحم است

روشن ضمیر و آییه کردار و نغزگو

آن شاعر شریف که بسیار اعظم است

آسیب روزگار به روحش نمی‌رسد

از بس که کاخ محتشم و بس معظم است

فخر و غرور و تاج خراسان ارجمند

یعنی که پیش چشم زمانه مکرم است

زور غزل به وصف شکوهش نمی‌رسد

آری، هر آنچه گویم از او، باز هم کم ست!

سروده: شاه منصور شاه میرزا(تاجیکستان)

 

این لفظ دری، لفظ خردمندان است

صد گنج نهفته در دلش پنهان است

از آفت روزگار ایمن مانده

ایران به زبان فارسی، ایران است

سروده: رسول شریفی

 

چون رودکی آزاد شو و شاد بزی

آسوده دمی ز داد و بیداد بزی

در به ز خودی منگر و در کم ز خودی

فارغ ز بِه و هم ز مَه آزاد بزی

سروده: سیدمسعود علوی‌تبار

ناب‌تر از قند و شیرینی، زبان فارسی

می‌درخشد در جهان نام و نشان فارسی

زنده می‌ماند به یمن مردم فرهنگ دوست

تا همیشه نغمه‌های جاودان فارسی

سبز و آبادان و پرمهر و پر از عشق و غرور

باغ گل‌هامان به دست باغبان فارسی

گرچه می‌گوییم فرهنگ و هنر پاینده باد

 بین این فرهنگ‌ها اما دوچندان فارسی

تازه و سرمست، روح و قلب و هر اندیشه از

خوانش نغز غزل‌های روان فارسی

محفل شعر و ادب، فرهنگ پر مغز و هنر

گرم باد از مردمان مهربان فارسی

رودکی سلطان شعر و چون پدر روشنگرست

روشن است از اخترانش آسمان فارسی

سروده: میترا ملک‌محمدی

 

رودکی شاعر سمرقندی

«شاعر تیره چشم روشن‌بین»

پدر شعر فارسی، که تو را

در غزل خواجه می‌کند تحسین

زاده رودک سمرقندی

زان سبب رودکی شده نسبت

پیشوایی به پارسی‌گویان

شده استاد شاعران لقبت

ای که سبزینه‌های آوازت

رویش نوبهار موسیقی‌ست

شعر تو شاهکار مُلک ادب

شور تو شاهکار موسیقی‌ست

نیکبخت آنکه در جوار تو شد

هم نشین با کلام و آوازت

شوربخت آنکه بهره‌مند نشد

از غزل‌های ناب و از سازت

بی بصر بودی ای یگانه ولی

تار و پودت پُر از بصیرت بود

عالم از طبع پُر تراوش تو

لحظه در لحظه غرق حیرت بود

پدر شعر فارسی، شده‌ای

شُهره شاعران ایرانی

از تو نظم کلیله و دمنه

شیخ دربار شاه سامانی

بلعمی آن وزیر دانشمند

به تو چون اعتقاد وافر داشت

او تو را بی‌نظیر می‌دانست

گر جهان بی‌شمار شاعر داشت

رودکی‌وار این ترانه به چنگ

«بویی از جوی مولیان» آورد

بوی طیبش بهار خُرم را

همره خویش ارمغان آورد

تو چراغی، خدا تو را افروخت

که نبینی تو رنگ خاموشی

یاد تو تا همیشه پابرجاست

ای بَری یادت از فراموشی

سروده: ناصر دوستی

انتهای پیام