بهزاد ‌رنجبر- روزنامه‌نگار

از روز گذشته برای نخستین‌بار مبادلات بازار ارز توافقی آغاز شد. قرار است از اول بهمن‌ماه، معاملات سامانه نیما به‌طور کامل متوقف شود و همه مبادلات به این بازار منتقل شوند. به‌گفته وزیر اقتصاد ، سامانه ارز توافقی منجر به حذف رانت خواهد شد. به‌ گزارش همشهری، قیمت ارز در ایران همواره چالش‌برانگیز بوده است. در طول چند سال گذشته افزایش شکاف نرخ ارز نیمایی با بازار آزاد ضربات زیادی به صادرات وارد و حجم عرضه ارز را در بازار داخلی محدود کرد. این موضوع در عین حال به نفع واردکننده‌ها تمام ‌ و منجر شد رانت زیادی بین عده‌ای خاص توزیع شود. عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد روز گذشته در همین باره گفت: قیمت‌گذاری دستوری در بازارها ازجمله بازار ارز، جز توزیع رانت، ایجاد فساد و تشدید سفته‌بازی و التهاب در بازار ارز نتیجه‌ای به ‌بار نمی‌آورد. او افزود: براساس یافته‌های علم اقتصاد و تجربه‌ خود در این سال‌ها می‌گویم که بدون مهار تورم، دفاع از نرخ‌های ارز غیرواقعی، اگر هم در کوتاه‌مدت فایده اندکی برای آن متصور شویم، پایدار نیست؛ بلکه با از بین بردن ذخایر ارزی، امنیت اقتصادی کشور را دچار آسیب جدی می‌کند.

تاسیس بازار ارز توافقی
به‌ دنبال چالش‌های بزرگی که قیمت ارز نیمایی برای اقتصاد به ‌وجود آورده بود، دولت تصمیم گرفت که نظام مبادلات ارزی را توافقی کند تا قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا تعیین شود.بر همین اساس از روز گذشته سامانه ارز تجاری که معاملات در آن به‌صورت توافقی انجام می‌شود، آغاز به‌ کار کرد و قرار است از اول بهمن‌ماه نیز شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، صنایع فلزات رنگین و فرآورده‌های نفتی، ارز حاصل از صادرات خود را در بازار ارز تجاری به ‌صورت توافقی عرضه کنند؛‌ بنابراین از اول بهمن‌ماه دیگر سامانه معاملاتی نیمایی در کار نخواهد بود.پیش از این در مرحله نخست، سوم آذر‌ماه امسال معاملات برخی صنایع مانند صنایع سیمان، کاشی، سرامیک و روانکارها در این سامانه آغاز شده و قرار است از اول بهمن ‌ماه مبادلات همه صنایع در این سامانه انجام شود.تاکنون 22بانک به سامانه معاملات ارز تجاری متصل شده و 19بانک نیز تاکنون اقدام به ثبت سفارش و معامله کرده‌اند.دیروز ‌در نخستین روز مبادلات ‌‌قیمت هر دلار آمریکا سامانه 59 هزار و 647 تومان کشف شد. محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی دراین‌باره گفت: قیمت در سامانه ارز تجاری می‌تواند در دامنه 3درصد حرکت رو به بالا یا رو به پایین داشته باشد و محدودیتی برای آن وجود ندارد؛ این یک استاندارد معاملاتی است که در معاملات بین‌المللی وجود دارد.او افزود: هدف سیاستگذار این است که دامنه نوسان، گسترده و حد نوسان در یک دایره منطقی نگه داشته شود؛ چراکه در غیر این صورت بازار دچار بی‌ثباتی خواهد شد. وقتی بازار متعادل خواهد بود که حد نوسان آن منطقی باشد؛ یعنی نوسانات روزانه وجود داشته باشد که در همه بازارها می‌تواند اتفاق بیفتد.

موافقان
  حسن معتمدی، کارشناس پولی بانکی:
 حرکت به سمت تک‌نرخی شدن ارز اقدامی صحیح است؛ زیرا می‌تواند به تولیدات صادرات‌محور کمک کند، این سیستم‌ همچنین می تواند در بخش واردات ‌ منجر به ‌اولویت‌بندی براساس نیاز‌های بازار ‌‌شود و در زمینه مبارزه با قاچاق‌ نقش مثبتی ایفا کند. اقتصاددانان و فعالان اقتصادی، در موارد متعددی توصیه به ‌تک‌نرخی شدن ارز کرده‌اند. طی دهه‌های گذشته نیز چندین بار تلاش شده است این سیاست اجرا شود؛ ‌ اما به دلایل مختلف این تلاش‌ها به نتیجه نرسیده‌اند.‌ ‌

  حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازارهای مالی:
راه اندازی بازار توافقی ارز در شرایطی که با آغاز سال نوی میلادی ‌ تقاضا برای تسویه ارزی بالا می‌رود، باعث ‌مدیریت بازار خواهد شد. خوشبختانه راه‌اندازی سامانه ارز تجاری، مورد وثوق تمام تجار نیز قرار گرفته و ‌‌ شرایط برای تحقق ارز تک‌نرخی ‌ فراهم شده است. البته با‌ توجه به ‌شرایط تحریمی، حرکت به سمت ارز تک‌نرخی باید ‌ با ملاحظه سبد معیشتی مردم صورت بگیرد.

مخالفان
 محمدرضا منجذب ، کارشناس اقتصادی:
 تلاطم‌های بین‌المللی، جنگ‌های منطقه‌ای‌، سرکار آمدن ترامپ، موقعیت اوکراین، به اتمام رسیدن دوره برجام و ... همگی موجب می‌شوند با احتیاط بیشتری دست به سیاست‌های جدید بزنیم. مضاف بر اینکه نرخ ارز ترجیحی را به نرخ آزاد نزدیک می‌کنیم که تورمی بر کالاهای تحت حمایت آن تحمیل می‌کند. ‌هم‌اکنون اقتصاد ایران دوره‌ای با تورم‌های بالا را تجربه می‌کند. چنانچه فشار حداکثری ترامپی احیا شود،‌ موج تورمی شدیدتری تجربه خواهد شد. ‌
  حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس:
از ابتدای سال نرخ ارز نیما از 40هزار تومان به 54هزار تومان افزایش یافته و حالا می‌خواهید این نرخ را به 62هزار تومان برسانید؟
همچنین این سوال را ‌‌ از وزیر اقتصاد مطرح می‌کنم، آیا می‌خواهید با گران‌کردن ارز و ایجاد تورم، بورس را سبز کنید؟