به گزارش راهبرد معاصر، در دنیای امروز به واسطه پیشرفت‌های چشمگیر فناوری، تغییرات اجتماعی و فرهنگی و تحولات اقتصادی، زندگی انسان‌ها بسیار متفاوت از گذشته است. این تغییرات سبک زندگی، ارتباطات و معیشت افراد را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده است. هر چند که این تغییرات از جنبه‌هایی باعث افزایش رفاه زندگی انسان‌ها شده اما از سوی دیگر مشغله‌ها و استرس بالای افراد در زندگی روزمره باعث شیوع انواع بیماری‌های جسمی و روانی در بین عموم مردم شده است، به گونه‌ای که شاهد انواع اختلالات مختلف در جامعه هستیم که شاید در بسیاری از مواقع متوجه آن نشویم و آن را امری عادی در نظر بگیریم. یکی از این اختلالات اضطراب اجتماعی است. این که این اختلال چیست؟ چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟ چگونه می‌توانیم آن را درمان کنیم؟ موضوع گفتگوی امروز است. به این بهانه با سحر حیاتلو روانشناس و مدرس دانشگاه به گفت‌وگو نشستیم تا خانواده‌ها بیشتر با نشانه‌های این اختلال و چگونگی مواجهه با آن آشنا شوند که در ادامه می‌خوانید:

اضطراب اجتماعی چیست؟
نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس شدید و مداوم از موقعیت‌های اجتماعی همراه است. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی از این که در جمع مورد قضاوت قرار بگیرند، تحقیر و شرمنده شوند، به شدت واهمه دارند. ویژگی‌های اصلی این اختلال، ترس و نگرانی از ارزیابی منفی و قضاوت دیگران است.

این افراد از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنند، آن‌ها ممکن است از صحبت در جمع، ملاقات با افراد جدید یا حتی از غذا خوردن در حضور دیگران اجتناب کنند. علائم جسمانی این اضطراب شامل؛ تپش قلب، لرزش، تعریق، سرخ شدن یا حالت تهوع در موقعیت‌های اجتماعی است. اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر زندگی روزمره داشته باشد و عملکرد شغلی، تحصیلی و روابط فردی را به شدت مختل کند.

اختلال اضطراب اجتماعی بیشتر در چه گروه‌هایی وجود دارد؟
این اختلال معمولاً در گروه‌های نوجوانان و جوانان، افراد با سابقه خانوادگی اضطراب، کودکان با تجارب منفی، افراد با اعتماد به نفس پایین و افراد با اختلالات همزمان رایج‌تر است. در نوجوانان و جوانان این اختلال اغلب در سنین حدود ۱۳ تا ۱۸ سالگی شروع می‌شود، زیرا در این دوره حساسیت بیشتری نسبت به قضاوت دیگران و تغییرات اجتماعی وجود دارد. فشارهای اجتماعی، تحصیلی و تغییرات هورمونی وهویتی نیز ممکن است این اضطراب را تشدید کند. افرادی که در محیط‌هایی با تعاملات اجتماعی کم یا محدود بزرگ شده‌اند ممکن است بیشتر دچار اضطراب اجتماعی شوند، زیرا مهارت‌های اجتماعی کمتری دارند. کودکانی که تجربه‌هایی مانند قلدری، طرد شدن یا مورد انتقاد شدید قرار گرفتن، داشته‌اند، بیشتر به اضطراب اجتماعی مبتلا می‌شوند. همچنین، کسانی که تصویر ذهنی ضعیفی از خود دارند یا به شدت نگران تایید اجتماعی هستند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.

چه عواملی در ایجاد آن موثرند؟
به عوامل متعددی بستگی دارد که می‌توان آن‌ها را در دسته‌های زیستی، روان شناختی و محیطی تقسیم بندی کرد.

علل احتمالی زیستی شامل، عوامل ژنتیکی یا سابقه خانوادگی اضطراب، عدم تعادل شیمیایی در مغز و ناهنجاری در عملکرد سیستم‌های مغزی مرتبط با اضطراب است. گرایش به اضطراب اجتماعی ممکن است ارثی باشد. اگر یکی از اعضای خانواده دچار اضطراب اجتماعی باشد، احتمال بروز آن در سایر افراد افزایش می‌یابد. سطوح نامتعادل مواد شیمیایی مانند سروتونین نیز می‌تواند به افزایش اضطراب اجتماعی منجر شود.

عوامل روان شناختی شامل اعتماد به نفس پایین، الگوهای تفکر منفی و تجربیات منفی آسیب‌زا و خجالت آور در کودکی مانند تمسخر و طرد شدن، می‌تواند باعث شکل‌گیری اضطراب اجتماعی شود.

چگونه می‌توان این اختلال را کاهش داد یا درمان کرد؟
این اختلال ممکن است تاثیر منفی بر کیفیت زندگی داشته باشد اما می‌توان با روش‌های مناسب آن را مدیریت و کاهش داد. راهکارهایی که برای کاهش اضطراب اجتماعی می‌توانند موثر باشند.این موارد شامل شناخت اضطراب خود و علل و نشانه‌های آن، تکنیک‌های آرام سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و تمرکز ذهن و آرام کردن عضلات بدن برای کاهش استرس هستند.

تغییر افکار منفی و افزایش اعتماد به نفس اجتماعی به صورتی که مهارت اجتماعی شامل گوش دادن فعال، برقراری تماس چشمی و شروع مکالمات ساده را تمرین کنند. همچنین داشتن سبک زندگی سالم و خواب کافی، ورزش کردن و فعالیت‌های بدنی، دوری از مصرف کافئین و الکل اضطراب را کاهش می‌دهد.

درمان‌های رایج شامل؛ روان درمانی، دارودرمانی (داروهای ضد اضطراب و افسردگی) و تکنیک‌های مدیریت استرس است. روان درمانی شامل درمان‌های شناختی _ رفتاری، برای کمک به الگوهای فکری منفی و تمرین مهارت‌های اجتماعی است. همچنین درمان مواجه‌ای شامل قرار دادن تدریجی فرد در معرض موقعیت‌های اجتماعی است.

شیوه برخورد با این افراد چگونه باید باشد؟
برخورد با افرادی که اضطراب اجتماعی دارند باید با دقت، همدلی و احترام به احساسات آن‌ها صورت گیرد. ایجای فضای امن یعنی فضایی که فرد احساس امنیت کند و از قضاوت شدن نترسد. احترام به مرزها به صورتی که مرزهای فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را بپذیریم و به نیازشان برای داشتن زمان و فضای شخصی احترام بگذاریم و آن‌ها را به انجام کاری که باعث اضطراب می‌شود، مجبور نکنیم. در مواجهه با این افراد، صبور و حمایت کننده باشیم، آن‌ها را تشویق کنیم، اما فشار و اجبار وارد نکنیم، به صحبت‌هایشان با دقت گوش دهیم و احساسات آن‌ها را تصدیق کنیم./ ایسنا