در دنیای کنونی، ارتباطات دیجیتال به یکی از ارکان اساسی پیشرفت در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است. انتقال داده‌های سریع و مطمئن، یکی از نیازهای روزافزون بشر در عصر دیجیتال است که به طور مستقیم به کیفیت زندگی و بهره‌وری سازمان‌ها و صنایع مختلف مرتبط می‌شود. در این میان، فناوری فیبر نوری به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین ابزارها برای انتقال داده‌ها شناخته می‌شود. این تکنولوژی قادر است با استفاده از امواج نور، اطلاعات را با سرعتی بی‌نظیر منتقل کند و محدودیت‌های فناوری‌های قدیمی مانند کابل‌های مسی را از میان بردارد. در این طلب، به بررسی وضعیت شبکه فیبر نوری در ایران و مقایسه آن با کشورهای پیشرو در این حوزه خواهیم پرداخت.

فیبر نوری و اهمیت آن در زیرساخت‌های ارتباطی

فیبر نوری به‌عنوان یک فناوری انقلابی در انتقال داده‌ها، جایگاه ویژه‌ای در زیرساخت‌های ارتباطی جهان پیدا کرده است. این فناوری، با استفاده از کابل‌ فیبر نوری با متریال شیشه‌ای یا پلاستیکی که به صورت نوارهای نازک و انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند، امکان انتقال داده‌ها را با سرعتی چندین برابر بیشتر از کابل‌های مسی فراهم می‌کند. به‌ویژه در شرایطی که نیاز به انتقال حجم زیادی از اطلاعات در فواصل طولانی وجود دارد، فیبر نوری از مزیت‌های خاصی برخوردار است.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این فناوری می‌توان به سرعت بسیار بالای انتقال داده‌ها اشاره کرد که در مقایسه با دیگر روش‌ها، نظیر کابل‌های مسی، به طور قابل توجهی از آن‌ها پیشی می‌گیرد. علاوه بر این، فیبر نوری قادر است تا بدون افت کیفیت و سرعت، داده‌ها را در مسافت‌های طولانی انتقال دهد و به این ترتیب، از اختلالات ناشی از تداخلات الکترومغناطیسی جلوگیری می‌کند. همچنین این فناوری پاسخگوی نیازهای آینده در دنیای دیجیتال است، چرا که می‌تواند تمامی خدمات اینترنتی، از جمله صدا، تصویر و داده را در بستری با پهنای باند بیش‌تر و با سرعت‌هایی بالغ بر 100Mbps تا 1Gbps در اختیار کاربران قرار دهد. در نتیجه میتوان به این استنباط رسید که زمان ان رسیده است تا تجهیزات قدیمی اینترنت کشور جای خود را به تجهیزاتی مدرن و به روز همچون ماژول فیبر نوی و غیره بدهند.

وضعیت فعلی شبکه فیبر نوری در ایران

در حال حاضر، ایران در مسیر توسعه شبکه فیبر نوری قرار دارد، ولی همچنان با چالش‌هایی مواجه است که روند توسعه را کند کرده‌اند. تا ابتدای آذرماه 1403، حدود 7.5 میلیون خانوار در ایران تحت پوشش خدمات فیبر نوری قرار گرفته‌اند که تنها 38 درصد از پروژه فیبر نوری در کشور به اتمام رسیده است. این میزان نسبت به سایر کشورهای پیشرفته در این زمینه بسیار کم است و نشان‌دهنده فاصله زیاد ایران با کشورهای پیشرفته در این حوزه است. با این حال، اخیراً شرکت‌های خصوصی زیادی همچون شاتل، آسیاتک و مبین نت به جمع اپراتورهای فیبر نوری پیوسته‌اند و در برخی استان‌ها خدمات خود را ارائه می‌دهند. اما همچنان تنها شرکت مخابرات ایران از گسترده‌ترین و بزرگ‌ترین شبکه فیبر نوری برخوردار است.

هدف‌گذاری‌های وزارت ارتباطات برای سال 1404 نیز مشخص شده است. طبق این اهداف، قرار است تا سال 1404 تعداد 20 میلیون خانوار در ایران تحت پوشش شبکه دسترسی مبتنی بر فیبر نوری قرار گیرند. برای رسیدن به این هدف، لازم است که 80 درصد از خانوارهای هر استان تحت پوشش قرار بگیرند که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های عظیم و مدیریت دقیق در تمامی مراحل اجرایی است.

عوامل موثر بر توسعه فیبر نوری در ایران

توسعه شبکه فیبر نوری در ایران با وجود پتانسیل‌های بالای این فناوری، با چالش‌هایی همراه است. یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده، کمبود سرمایه‌گذاری و تأمین منابع مالی است که به‌طور مستقیم بر سرعت پیشرفت پروژه‌های فیبر نوری تأثیرگذار است. همچنین، مسئله زیرساخت‌ها و شرایط جغرافیایی کشور نیز مانع از توسعه سریع این شبکه در مناطق روستایی و دورافتاده می‌شود. در این میان، آگاهی و آموزش عمومی نیز نقش مهمی در پذیرش و استفاده از خدمات فیبر نوری ایفا می‌کند. مردم باید نسبت به مزایای این فناوری آگاه شوند و درک کنند که استفاده از فیبر نوری چه تأثیری در بهبود کیفیت زندگی و کارهای روزمره آنها دارد. از سوی دیگر، هماهنگی میان نهادهای مختلف دولتی و خصوصی و همچنین تسهیل قوانین و مقررات مربوط به این حوزه از دیگر عوامل مؤثر در تسریع روند توسعه شبکه فیبر نوری در کشور است.

مقایسه با کشورهای پیشرو در حوزه فیبر نوری

ایران در مقایسه با کشورهای پیشرو در فناوری فیبر نوری، همچنان فاصله زیادی دارد. طبق بررسی‌های انجام‌شده توسط شورای FTTH اروپا، کشورهای امارات، قطر، سنگاپور و هنگ کنگ به ترتیب بیشترین میزان پوشش شبکه فیبر نوری را نسبت به جمعیت خود دارند. این کشورها با توجه به وسعت جغرافیایی محدود خود، توانسته‌اند شبکه‌های فیبر نوری را در سطوح بسیار وسیع توسعه دهند و بخش عمده‌ای از نیازهای ارتباطی خود را از طریق این فناوری برطرف کنند. در مقابل، کشورهایی مانند روسیه، فرانسه، آلمان و ایتالیا که با چالش‌های مشابهی در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی مواجه هستند، همچنان در حال توسعه و گسترش شبکه فیبر نوری خود می‌باشند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 2026، کشورهای یادشده به میلیون‌ها مشترک فیبر نوری خواهند رسید و این شبکه‌ها به یکی از ارکان اصلی ارتباطات دیجیتال در این کشورها تبدیل خواهد شد.

چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی توسعه فیبر نوری در ایران

چالش‌ها و فرصت‌های فراوانی پیش روی توسعه شبکه فیبر نوری در ایران قرار دارند. یکی از چالش‌های اصلی، نیاز به به‌روزرسانی و بهبود زیرساخت‌ها است. به دلیل آنکه فیبر نوری به‌طور مستقیم با هزینه‌های بالا برای راه‌اندازی و نگهداری مرتبط است، تأمین بودجه‌های مورد نیاز یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه این شبکه در کشور است. این مورد می‌تواند افراد را برای خرید مودم فیبر نوری و مابقی تجهیزات مورد نیاز با چالش‌های فراوانی مواجه کند.

از سوی دیگر، فرصت‌های زیادی برای استفاده از فیبر نوری در ایران وجود دارد. با توجه به اینکه فناوری فیبر نوری می‌تواند نیازهای روزافزون به سرعت‌های بالای اینترنت و خدمات دیجیتال را برطرف کند، توسعه آن می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت خدمات اینترنتی در سراسر کشور ایجاد کند. به علاوه، با افزایش تقاضا برای اینترنت پرسرعت و خدمات مبتنی بر ابر، استفاده از فیبر نوری می‌تواند به‌عنوان یک فرصت بزرگ در راستای تقویت اقتصاد دیجیتال کشور محسوب شود.

نتیجه‌ گیری

فیبر نوری به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و مؤثرترین تکنولوژی‌های ارتباطی، در حال حاضر در بسیاری از کشور‌های جهان به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و ایران نیز به‌عنوان یکی از کشور‌های در حال توسعه در این حوزه، گام‌های مهمی برداشته است. با این حال، برای رسیدن به اهداف بلندمدت و پوشش کامل این شبکه در سراسر کشور، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر، بهبود زیرساخت‌ها و هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف دولت و بخش خصوصی است. در نهایت، توسعه شبکه فیبر نوری می‌تواند به‌عنوان یک فرصت مهم برای ارتقای کیفیت زندگی و بهره‌وری اقتصادی در ایران تلقی شود و راه را برای دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به اینترنت پرسرعت و خدمات مبتنی بر آن هموار کند. در نهایت باید به این مورد اشاره کنیم که اگر از اینترنت فیبر نوری استفاده می‌کنید حتماً از کابل فیبر نوری اصل که سرعت بالایی دارد استفاده کنید، زیرا در غیر این صورت نمی‌توانید از تمام پتانسیل‌های فیبر نوری بهره ببرید.