جوان آنلاین: اثری که هماینک در معرفی آن سخن میرود، همانگونه که از نام آن پیدات، به بازخوانی «ظهور و سقوط خاندان تنگستانی» پرداخته است. این پژوهش از سوی سیدقاسم یاحسینی انجام شده و انتشارات سوره مهر به انتشار آن همت گماشته است. تارنمای ناشر در اشاره به موضوع این کتاب نکته پی آمده را از نظر دور نداشته است: «در کتاب ظهور و سقوط خاندان تنگستانی نوشته سیدقاسم یاحسینی، تاریخ مقاومت تنگستانیها علیه امپریالیسم انگلیس را میخوانید. سیدقاسم یاحسینی در این کتاب با رویکردی پژوهشی و مستند به ریشهشناسی دقیق وقایع تنگستان پرداخته و به طور مبسوط در مورد چهرههای این خاندان سخن گفته و زوایای پنهانی از منش و اقدامات آنها را تشریح کرده است....»
در بخشی از این تحقیق، مؤلف به رویداد دستگیری باقرخان تنگستانی پرداخته و در تشریح پیامدهای آن آورده است: «با زندانیشدن باقرخان تنگستانی در سال ۱۲۷۵ هـ. ق/ ۱۸۵۸ م، یعنی حدود دو سال پس از سپری شد جنگ ایران و انگلیس، شاهزاده حسامالسلطنه به حکمرانی فارس و بنادر جنوب منصوب شد. وی از همان آغاز حکمرانی، با مردم و بزرگان منطقه، بنای بد سلوکی و بد رفتاری گذاشت و به طریق گوناگون، مردم را مورد اذیت و آزار و شکنجه قرار داد. از جمله افرادی که مورد هجوم حسامالسلطنه قرار گرفتند، باقرخان تنگستانی بود. وی با سعایت ملکالتجار بوشهری، باقرخان را از اهرم به بوشهر احضار و آنگاه به بهانه وجود اختلافات مالی و پرداخت نکردن به موقع مالیات، وی را دستگیر و زندانی کرد. از طرفی ناحیه اهرم را نیز عنفا و به زور از او باز ستاند و ضابطی آنجا را به طایفه پولادی سپرد. محمدخان دشتی حکمران خورموج و دشتی از خلأ قدرت در اهرم حداکثر استفاده را کرد و در سال ۱۲۷۵ هـ. ق/ ۱۸۵۸ م. به اهرم لشکر کشید و این نواحی را به تصرف خود در آورد. حکومت او بر اهرم، حدود یک سال به طول انجامید. سدیدالسلطنه در اینباره مینویسد: در حکومت حسنخان در سنه ۱۲۵۷ (هـ. ق)، یک سال اهرم در تصرف محمدخان دشتی ضابط دشتی افتاد و طومار نخلستان اهرم و خائیز را در آن سال زیاد کرده... از گفته سدیدالسلطنه روشن میشود که پس از شهادت احمدخان تنگستانی در سال ۱۲۷۳هـ. ق، باقرخان ضابطی اهرم را به فرزند کوچکترش حسن خان سپرده بود. در ایامی که باقر خان در زندان بوشهر بود، حسامالسلطنه از هرگونه اهانت و فشار به خاندان تنگستانی و باقرخان کوتاهی نکرد. وی همچنین مقرری و مواجب باقرخان و خانوادهاش را نیز قطع و حتی پرداخت حقوق سالانه ورثه شهید احمدخان تنگستانی را نیز متوقف کرد! میرزا جعفرخان حقایق نگار خورموجی در اینباره مینویسد: باقرخان تنگستانی با آن همه خدمات و جانفشانی که از اشتهار حاجت به اظهار نیست، به سعایت ملکالتجار بوشهر در همان بوشهر که محل جانفشانی و مقتل شهدای تنگستانی بود، محبوس فرمود. قریه اهرم که ملک موروثی و ابتیاعی باقرخان و سایر اهالی تنگستان است، از ایشان انتزاع و به طایفه دشتی که بین هما عداوت و بغضاً سالها برقرار است، واگذار کرد... مورخان عصر قاجار از ادامه ماجرا و بازداشت باقرخان تنگستانی و مدت بازداشت او چیزی ننوشتهاند؛ بنابراین ما به درستی و به طور دقیق نمیدانیم که او چه هنگام و به چه طریقی از زندان بوشهر رهایی یافته است. البته این را میدانیم که پس از جنگ ۱۲۷۳ هـ. ق/ ۱۸۵۶ م، باقرخان بسیاری از مسئولیتهای خانی و حکمرانی تنگستان را به فرزندش حسن خان واگذار کرد. باقرخان باید در اواخر سال ۱۲۷۵ هـ. ق / ۱۸۵۹ م، از زندان بوشهر رهایی یافته باشد....»
«ظهور و سقوط خاندان تنگستانی» در آیینه یک پژوهش نوانتشار
کارنامه یک تبار علیه استعمار انگلیس در جنوب
در بخشی از این تحقیق، مؤلف به رویداد دستگیری باقرخان تنگستانی پرداخته و در تشریح پیامدهای آن آورده است: «با زندانیشدن باقرخان تنگستانی در سال ۱۲۷۵ هـ. ق/ ۱۸۵۸ م، یعنی حدود دو سال پس از سپری شد جنگ ایران و انگلیس، شاهزاده حسامالسلطنه به حکمرانی فارس و بنادر جنوب منصوب شد
صاحبخبر -
∎