نورنیوز – گروه اجتماعی: هرچند طبق اعلام مسئولان، میزان مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء، به "وضعیت هشدار" رسیده اما شبکه انتقال گاز در حال حاضر پایدار است و در هیچ نقطه از کشور، با قطعی یا افت فشار مواجه نیستیم. شرکت ملی گاز ایران در اطلاعیه ای که در این زمینه منتشر کرد آورده «با وجود تلاش شبانه‌روزی مجموعه کارکنان صنعت گاز کشور، هم‌اکنون مصرف گاز در شرایط هشدار قرار دارد و تنها راه برون‌رفت از شرایط کنونی همراهی و همدلی مردم از طریق مدیریت صحیح مصرف گاز طبیعی است.»
کاهش محسوس دما از روز جمعه (نهم آذر) و تداوم آن طی هفته جاری، باعث ثبت رکورد ۵۰۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء شده که معادل ۵۹ درصد از مجموع گاز ارسالی به شبکه است. مسئولان پیش‌بینی کرده اند با تداوم روند کاهشی دما، حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد به مصرف این بخش افزوده شود. این وضعیت، ضرورت مدیریت مصرف و صرفه‌جویی را الزامی می‌کند. دولت نیز با اجرای طرح پایش مصرف گاز ادارات دولتی،اماکن عمومی و مراکز تجاری، دمای 51 هزار اداره دولتی را پایش و گاز 215 دستگاه را که در اصلاح الگوی مصرف کوتاهی کرده بودند قطع کرد.
زنگ خطر ناترازی گاز،امسال در اواسط آبان ماه و در دور اول سرمای پاییزی به صدا در آمد. روز 12 آبان ماه، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد که مصرف گاز کشور به رقم هنگفت ۷۹۴ میلیون مترمکعب رسیده است که سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء، ۴۱۷ میلیون مترمکعب است.
میزان مصرف گاز این بخش، در ۲۲ آبان سال گذشته ۳۶۸ میلیون مترمکعب بود، اما امسال با افزایش ۵۰ میلیون مترمکعب، حدود ۱۴ درصد نسبت به سال گذشته گاز بیشتر مصرف شده است. سعید توکلی، معاون وزیر نفت در امور گاز،با بیان اینکه در ماه‌های سرد، روزانه حدود ۳۰۰میلیون مترمکعب ناترازی داریم، گفته است امسال به‌‌‌‌‌طور استثنایی و نخستین‌بار توده هوای سرد اسکاندیناوی وارد کشور شد که اتفاقی بی‌سابقه‌ای در آبان بود. این سرما ۱۱ استان شمالی کشور را دربرگرفت و حدود ۱۲درجه کاهش دما داشتیم. هر یک درجه کاهش دما، به‌‌‌‌‌طور میانگین، ۲۵میلیون مترمکعب افزایش مصرف گاز ایجاد می‌کند که معادل یک فاز پارس جنوبی است.
هشدارهای مسئولان درباره ناترازی گاز، در شرایطی آغاز شده که هنوز تا رسیدن به فصل زمستان و روزهای سرد و برفی، دوسه هفته ای باقی مانده است. پیش بینی های هواشناسی حکایت از آن دارند که زمستان امسال در برخی مناطق کشور، با سرمایی بیشتر از حدّ نرمال مواجه خواهیم بود و به این دلیل، به نظر می رسد تأمین گاز و غلبه بر ناترازی‌های آن، جزو دغدغه های مسئولان خواهد بود.
مصرف، چند برابر متوسط جهان
مقایسه مصرف انرژی در ایران با کشورهای جهان و منطقه اروپا نشان از این واقعیت دارد که مردم ایران چند برابر متوسط جهانی انرژی مصرف می کنند. اگر در مصرف آب و برق بیش از متوسط جهانی مصرف می کنیم، مصرف گاز ما در فصل سرما 3 و نیم برابر متوسط جهانی است.
با بررسی آمار جهانی تولید ومصرف گاز می‌توان گفت که مصرف گاز ایران، تقریباً معادل ۳ کشور آلمان، ایتالیا و انگلستان با مجموع ۲۳۹.۹ میلیاردمترمکعب است که از کشورهای پرمصرف گاز در این قاره محسوب می‌شوند. همچنین اگر غیر از سه کشور یادشده، ترکیه با ۵۷.۳ و فرانسه با ۴۳ میلیارد مترمکعب مصرف گاز را نیز مستثنی کنیم، سایر اروپایی‌ها، جمعا حدود ۲۳۰ میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کنند.
این آمار، به این معناست که ایران حتی از مجموعِ بیش از ۳۰ کشور اروپایی، ۱۰ میلیارد مترمکعب، گاز بیشتری مصرف می‌کند. البته استفاده از برق به عنوان انرژی غالب کشورهای اروپایی، وابسته بودن برق به گاز و وسعت محدود اغلب کشورهای قاره سبز، در این مقایسه، تأثیرگذار است. مجموع تولید گاز ایران در پالایشگاه‌های کشور در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۷۷ میلیارد مترمکعب بود که به بخش‌های شهری و روستایی، صنایع، واحدهای پتروشیمی و نیروگاه‌ها اختصاص یافته است.
مصرف گاز طبیعی کل کشور در نیمه نخست پارسال ۱۱۷ میلیارد و ۵۵ میلیون مترمکعب بود و به این ترتیب حدود ۱۳۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در پاییز و زمستان ۱۴۰۲ و در مجموع ۲۴۹ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در سال ۱۴۰۲ در کشور مصرف شد که این مقدار نسبت به سال پیش از آن (۱۴۰۱) ۷ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است. از مجموع این مقدار گاز مصرف‌شده، ۱۱۹ میلیارد مترمکعب سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء یا غیرعمده، ۵۱ میلیارد مترمکعب سهم صنایع عمده و ۷۹ میلیارد مترمکعب گاز تخصیص‌یافته به نیروگاه‌ها بوده است.
ناترازی گازی
ایران به لحاظ تولید گاز طبیعی با تولید ۲۵۶.۷ میلیارد مترمکعب که معادل ۶.۴ درصد کل تولید گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ است، به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده است. بر این اساس آمریکا با تولید ۹۳۴.۲ میلیارد مترمکعب و سهم ۲۳.۱ درصدی از کل تولید جهانی، بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی، روسیه با تولید ۷۰۱.۷ میلیارد مترمکعب و سهم ۱۷.۴ درصدی از تولید گاز جهان، دومین تولیدکننده گاز طبیعی و چین با تولید ۲۰۹.۲ میلیارد متر مکعب و سهم ۵.۲ درصدی از تولید گاز جهان، چهارمین تولیدکننده گاز طبیعی بوده است.
ایران درحالی سومین تولید کننده بزرگ گاز در دنیا پس از آمریکا و روسیه است که در بین کشورهای مصرف کننده در مقام چهارم قرار دارد . این یعنی اینکه تقریبا هرچه گازتولید می شود به همان میزان نیز مصرف می شود. معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی تحت عنوان «نگاهی به مسئله ناترازی گاز؛ چالش‌ها و پیشنهادات» در 17 آذرماه سال پیش منتشر و اعلام کرد ایران به لحاظ مصرف گاز طبیعی با مصرف ۲۴۱.۱ میلیارد مترمکعب که معادل ۶ درصد کل مصرف گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ است، به عنوان چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز جهان در این سال معرفی شد. تنها سه کشور آمریکا با مصرف ۲۰.۵ درصد کل گاز مصرفی جهان، روسیه با ۱۱.۸ درصد و چین با ۹.۴ درصد، مصرف گاز بیشتری نسبت به ایران در سال ۲۰۲۱ داشته‌اند که وسعت و جمعیت هر کدام از آن‌ها چند برابر ایران است.
بر اساس آمارهای جهانی، سهم گاز طبیعی از سبد انرژی در ایران بیش از ۷۰ درصد است، در حالی که ایالات‌متحده که نخستین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و بیش از ۲۳ درصد از کل تولید گاز جهان را در اختیار دارد، تنها ۲۴ درصد از سبد انرژی آن به گاز اختصاص یافته است. این نسبت برای ترکیه و روسیه نیز به ترتیب ۲۴ و ۳۶ درصد است. از سوی دیگر، امروز بیش از ۸۰ درصد تولید برق کشور وابسته به گاز است. در واقع به غیر از نیروگاه‌های برق‌آبی و تجدیدپذیر، سوخت ۸۶ درصد سایر نیروگاه‌های تولیدکننده برق به گاز وابسته است و بیش از ۱۰۱ نیروگاه که از گاز طبیعی استفاده می‌کنند، برق همه صنایع را تأمین می‌کنند.
گاز در تأمین سوخت صنایع نیز نقش کلیدی دارد، به‌طوری که هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد صنایع و نیروگاه‌ها وابسته به گاز هستند و بیش از ۳۰ هزار واحد صنعتی بزرگ و مهم کشور که ۹۰ درصد محصولات کشور را تولید می‌کنند، از گاز استفاده می‌کنند. نقش کلیدی گاز در تأمین انرژی بخش خانگی نیز در آمارها مشخص است، به‌طوری که بر اساس آمار شرکت ملی گاز ایران ضریب نفوذ گاز در بخش شهری اکنون ۹۸.۹۷ درصد و در بخش روستایی ۸۶.۱ درصد است، ضمن آنکه ۲۷.۵ میلیون مشترک شهری و روستایی در کل کشور از انشعاب گاز برخوردارند.
نکته جالب اینکه 90 درصد گاز کشور در مناطق جنوبی کشور تولید می‌شود، اما 67 درصد مصرف در نواحی شمالی کشور است؛ استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، استان‌های گیلان و مازندران، استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی و تهران استان‌های پرمصرف گاز طبیعی هستند.
درحالی که مصرف گاز، همواره یکی از دغدغه های مسئولان است و در برخی از روزها میزان مصرف آن به تولید نزدیک می شود بررسی های نشان می دهند با یک درجه کاهش دمای محیط در خانه و ادارات می توان روزانه 25 میلیون متر مکعب گاز صرفه جویی کرد. با رعایت برخی نکات ساده اما کاربردی مثل شناسایی منافذ ورود سرما به منزل، تنظیم دمای بخش‌های مختلف منزل بر اساس کاربرد آن، تنظیم دمای وسایل گرمایشی در سطح استاندارد، پوشیدن لباس گرم و استفاده از پرده‌های ضخیم در منازل، می توان تأثیرگذاری چشمگیری در کاهش مقدار هدررفت گاز در بخش خانگی انجام داد.
نورنیوز∎