باتوجه‌به پیامدهای منفی تعلل، شناسایی عوامل خطرساز مؤثر بر این مشکل اهمیت دارد. تحقیقات مختلفی درباره علل و عوامل مرتبط با تعلل انجام شده است که یکی از این عوامل، اعتیاد به گوشی‌های همراه است. این اعتیاد گاهی با اصطلاحاتی مانند استفاده مشکل‌زا از گوشی یا استفاده بیش از حد از آن نیز توصیف می‌شود. گروه‌های دانش‌آموزی، به‌ویژه نوجوانان و جوانان، در مرحله حساسی از رشد شخصیتی قرار دارند و هنوز به تکامل کامل روانی و مغزی نرسیده‌اند. این گروه معمولاً خودکنترلی ضعیف‌تری دارند و مستعد رفتارهای اعتیادآور هستند. علاوه بر این، نسل امروزی که به‌عنوان "بومیان دیجیتال" یا همان "نسل زد" شناخته می‌شوند، با گوشی‌های هوشمند بزرگ شده‌اند و این ابزار را بخشی از سبک زندگی و هویت خود می‌دانند.
مطالعات نشان داده‌اند که شیوع استفاده مشکل‌زا از گوشی همراه بسیار متغیر است. به طور متوسط، حدود 23.3 درصد از افراد با این مشکل مواجه‌اند.
مکانیزم‌های احتمالی ارتباط بین اعتیاد به گوشی و تعلل
ارتباط بین اعتیاد به گوشی همراه و تعلل هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما چند توضیح احتمالی وجود دارد.مدیریت زمان: عدم توانایی در مدیریت زمان می‌تواند مهم‌ترین عامل ارتباط بین این دو باشد. افرادی که اعتیاد بالایی به گوشی همراه دارند، معمولاً در برنامه‌ریزی یا اجرای برنامه‌های خود ناکام هستند.
خودکنترلی: ضعف در خودکنترلی نیز توضیح مهمی است. تحقیقات نشان داده‌اند که افراد معتاد به گوشی همراه سطوح پایین‌تری از خودکنترلی دارند. گوشی‌های هوشمند به دلیل دسترسی آسان، قابلیت سرگرمی و امکانات گسترده، باعث می‌شوند دانش‌آموزان بیشتر درگیر فعالیت‌های آنلاین شوند و انجام کارها را به تأخیر بیندازند.
آسیب‌های مغزی: تحقیقات تصویربرداری نشان داده‌اند که رفتارهای اعتیادآور می‌توانند به قشر جلوی مغز آسیب برسانند و عملکردهای شناختی پیشرفته مانند خودتنظیمی را مختل کنند. ازآنجایی‌که تعلل نوعی شکست در خودتنظیمی است، این آسیب می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.
ویژگی‌های مؤثر بر ارتباط بین اعتیاد به گوشی همراه و تعلل
تفاوت‌های جنسیتی:
تحقیقات نشان داده‌اند که جنسیت نقش مهمی در بررسی اعتیاد به گوشی همراه و تعلل ایفا می‌کند. در برخی مطالعات، زنان بیشتر از مردان مستعد اعتیاد به گوشی همراه شناخته شده‌اند، درحالی‌که در برخی دیگر، عکس این موضوع گزارش شده است. در زمینه تعلل، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مردان بیشتر از زنان دچار تعلل می‌شوند، اما مطالعات دیگر به نتیجه‌ای معکوس رسیده‌اند. این تفاوت‌ها ممکن است به نحوه واکنش دانش‌آموزان به فشارها (مانند استرس تحصیلی) و شیوه‌های تنظیم توجه آن‌ها مرتبط باشد؛ بنابراین، می‌توان فرض کرد که جنسیت شرکت‌کنندگان بر ارتباط میان اعتیاد به گوشی همراه و تعلل تأثیرگذار است.
سطح تحصیلات:
مطالعات مختلفی تفاوت‌هایی را در میزان تعلل میان دانش‌آموزان با سطوح تحصیلی مختلف نشان داده‌اند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که با افزایش مقطع تحصیلی، میزان تعلل نیز افزایش می‌یابد، زیرا دانش‌آموزان با محیط آموزشی آشناتر شده و تعهد آن‌ها به وظایف مدرسه کاهش می‌یابد. در مقابل، پژوهش‌هایی وجود دارند که ادعا می‌کنند دانش‌آموزان دبیرستانی بیشتر از دانشجویان دانشگاه دچار تعلل می‌شوند. همچنین، تفاوت‌های قابل‌توجهی در میزان تعلل میان دانش‌آموزان مقاطع راهنمایی، دبیرستان، و دانشگاه گزارش شده است. ازاین‌رو، بررسی نقش سطح تحصیلات در تعدیل ارتباط میان اعتیاد به گوشی همراه و تعلل ضروری به نظر می‌رسد.
فرهنگ:
مطالعات پیشین نشان داده‌اند که فرهنگ نیز نقش مهمی دراین‌رابطه ایفا می‌کند. به‌عنوان‌مثال، افراد در فرهنگ‌های شرقی عمدتاً از روش‌های غیرمستقیم و غیرکلامی برای ارتباط استفاده می‌کنند، درحالی‌که افراد در فرهنگ‌های غربی بیشتر از روش‌های مستقیم و کلامی بهره می‌برند. این تفاوت‌ها می‌تواند بر نحوه استفاده از گوشی همراه به‌عنوان یک واسطه ارتباطی و نیز احتمال اعتیاد به آن تأثیر بگذارد. علاوه بر این، ارزش‌های فرهنگی و نگرش‌های مرتبط با آن می‌توانند بر میزان تعلل نیز تأثیرگذار باشند.
اختلاف در شدت ارتباط:
مطالعات اخیر نتایج مختلفی در مورد شدت رابطه میان این دو متغیر نشان داده‌اند. برای مثال، درحالی‌که برخی مطالعات همبستگی قوی‌تری بین این دو متغیر گزارش کرده‌اند، در برخی دیگر، شدت این رابطه کمتر بوده است. یکی از عوامل ممکن، تفاوت در زمینه‌های حرفه‌ای و تحصیلی شرکت‌کنندگان است؛ برای مثال، دانشجویان پرستاری به دلیل وظایف تحصیلی سنگین‌تر و نیاز به مهارت‌های بالینی، کمتر در فعالیت‌های آنلاین مشارکت می‌کنند.
همان‌طور که گفتیم ارتباط میان اعتیاد به گوشی همراه و تعلل پیچیده است و تحت‌تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. برای درک بهتر این رابطه، پژوهش‌های جامع‌تر و به‌روزتری موردنیاز است تا بتوان به راهکارهای مؤثری برای کاهش این چالش‌ها دست‌یافت.
اما باتوجه‌به پیامدهای منفی اعتیاد به گوشی‌های هوشمند و تأثیر آن بر تعلل و کاهش بهره‌وری، توصیه می‌شود که والدین در سنین پایین از خرید گوشی یا تبلت برای کودکان خودداری کنند. اگر استفاده از این ابزارها ضروری است، بهتر است اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نصب برنامه‌های کنترل والدین برای محدودکردن دسترسی به محتوای نامناسب یا زمان‌بندی استفاده از گوشی انجام شود. تنظیم زمان‌های مشخص برای استفاده از دستگاه‌ها و آموزش مدیریت زمان به کودکان می‌تواند به حفظ تعادل در فعالیت‌های روزمره آن‌ها کمک کند. علاوه بر این، تشویق کودکان به انجام فعالیت‌های جایگزین مانند ورزش، بازی‌های گروهی یا مطالعه، می‌تواند از وابستگی آن‌ها به فناوری بکاهد. این اقدامات نه‌تنها به پیشگیری از مشکلات احتمالی در آینده کمک می‌کند، بلکه مهارت‌های خودکنترلی و مدیریت زمان را نیز در آن‌ها تقویت می‌کند.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0165032723013794?via%3Dihub