سازمان همکاری اقتصادی (اکو) که شامل کشورهای ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی و چندین کشور دیگر است، از ظرفیت‌های زیادی برای همکاری اقتصادی با کشورمان برخوردار است. باتوجه‌به اجلاسیه وزرای کشورهای عضو این پیمان در مشهد مقدس، به نظر می‌رسد حوزه زیارت و گردشگری که یکی از ارکان اصلی این پیمان بین‌المللی است، راهکاری عملیاتی و قابل‌دفاع برای شکوفایی ظرفیت اقتصادی آن باشد. زیارت و گردشگری فرهنگی، به‌عنوان دو حوزه مکمل، می‌توانند نقشی اساسی در افزایش مراودات اقتصادی و فرهنگی میان این کشورها ایفا کنند.
کشورهای عضو اکو از مقاصد گردشگری و زیارتی متنوعی برخوردارند. از حرم امام رضا (ع) در مشهد گرفته تا شهر قونیه در ترکیه که میزبان مقبره مولاناست، همه این مقاصد ظرفیت جذب میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی را دارند. بر اساس آمارهای منتشرشده، ایران سالانه بیش از ۴ میلیون زائر خارجی به مشهد و قم جذب می‌کند که درآمدی افزون بر ۵ میلیارد دلار برای اقتصاد محلی ایجاد می‌کند. ترکیه، به‌ویژه با تمرکز بر گردشگری مولانا، توانسته سالانه حدود ۲ میلیون گردشگر فرهنگی را فقط به قونیه جذب کند و بیش از ۲ میلیارد دلار از این مسیر کسب درآمد کند. کشورهای آسیای مرکزی نظیر ازبکستان و تاجیکستان نیز با بهره‌گیری از مقاصدی مانند سمرقند و بخارا، توانایی جذب صدها هزار گردشگر از ایران و سایر کشورهای عضو اکو را دارند.
اما یکی از مهم‌ترین موانع توسعه زیارت و گردشگری میان کشورهای اکو، مشکلات حمل‌ونقل مشترک است. عدم هماهنگی در صدور ویزا، زیرساخت‌های ناکافی حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای و نبود خطوط هوایی مستقیم میان بسیاری از این کشورها از جمله موانع جدی محسوب می‌شود و باید در رأس رایزنی‌های اقتصادی ایران با کشورهای همسایه شرقی باشد.
ظرفیت‌های اقتصادی زیارت و گردشگری در مشهدالرضا (ع)
مزیت‌های زیارت و گردشگری مشهد بسیار زیاد و قابل اعتناست، در این مجال اندک علاوه بر زیارت حضرت رضا (ع) که بزرگ‌ترین ظرفیت معنوی و اقتصادی مشهد و حتی ایران است، صرفاً به ذکر چند نمونه دیگر از این ظرفیت‌ها که مستقیم و غیرمستقیم متأثر از زیارت است، اشاره می‌شود:
پارک‌های موضوعی: جاذبه حرم مطهر امام رضا (ع) در جهان اسلام بسیار زیاد است؛ اما در حال حاضر کمتر از 10درصد از این ظرفیت استفاده می‌شود. یکی از راهکارهای استفاده از ظرفیت معنوی زیارتگاه‌ها، ایجاد تم پارک‌های موضوعی حول زندگی و شخصیت زیارت شونده است. در ایالت کنتاکی آمریکا که هیچ نشانه تاریخی وجود ندارد بخش خصوصی آن کشور با همکاری دولت، کشتی نوح را در ابعاد بسیار بزرگ بازسازی کرده و سالانه میلیون‌ها دلار از طریق آن درآمدزایی می‌کنند. درحالی‌که در مشهد باوجود میلیون‌ها زائر مشتاق حتی یک تم پارک موضوعی با محوریت شخصیت حضرت رضا (ع) هم وجود ندارد!
تنوع اقوام و ملل: مشهد شهر قومیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت است. جریان فرهنگی قومیت‌ها می‌توانند در حوزه‌های زیارت و اقتصاد تأثیر مثبت ایجاد کنند. اگر شما به سمت گلشهر بروید حتماً «قابلی» غذای محبوب افغانستانی‌ها را می‌خورید. اما ما این‌ها را مقصد گردشگری نمی‌دانیم. شاید به‌جرئت بتوان گفت ۹۵ درصد مردم اصلاً نمی‌دانند فضا و مکانی با چنین دامنه خدمات و امکاناتی در مشهد وجود دارد که می‌شود از آن استفاده کنند. اگر گردشگران خارجی این فضا را تجربه کنند مشهد برایشان جذاب‌تر هم می‌شود.
برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و مذهبی مشترک: تجربه موفق نشان رضوی می‌تواند در سایر زمینه‌های غذایی و خوراکی نیز برای اقتصاد شهر و کشور کمک‌کننده باشد. ایران می‌تواند با همکاری کشورهای اکو رویدادهایی مشترک مانند «غذای طیب» برگزار کند و از این رهگذر حجم مبادلات اقتصادی خود را افزایش دهد.
ایجاد کریدورهای تجاری و اقتصادی: به‌کارگیری خطوط هوایی و ریلی اختصاصی برای فعالان اقتصادی، می‌تواند هزینه‌ها را کاهش و انگیزه سفر تجار را افزایش دهد. یک مثلث بین مشهد، سرخس و دوغارون وجود دارد و این منطقه از حیث خصلت ترانزیت و لجستیک و حمل‌ونقلی می‌تواند اتفاق ویژه‌ای رقم بزند. جبهه جغرافیایی استان ما اساساً در آستانه یک تغییروتحول اساسی است. از طرفی علاوه بر معدن سنگ‌آهن خواف مجوز بزرگ‌ترین نیروگاه بادی کشور با ظرفیت ۲۰۰ مگابایت نیز در آن منطقه گرفته شده است که می‌تواند مبدأ مبادلات اقتصاد انرژی با منطقه باشد.
با برطرف‌کردن موانع، ظرفیت واقعی درآمد از زیارت و گردشگری میان کشورهای عضو اکو می‌تواند تا ۱۰ میلیارد دلار در سال افزایش یابد. این امر نه‌تنها اقتصاد محلی را تقویت می‌کند، بلکه به همبستگی فرهنگی و سیاسی میان این کشورها نیز کمک می‌کند. البته یادمان باشد اقتصاد زیارت با هر شیوه‌ای پسندیده و خردمندانه نیست. مالزی کشوری توریست‌خیز است، اما لزوماً روی گردشگری خود تمرکز نکرده است. آنچه مالزی برای خود هدف قرار داده این است که قصد داشته هاب حلال و سبک زندگی اسلامی جهان اسلام شود. چیزی که حدود ۶ تا ۸ میلیارد دلار برایش گردش مالی دارد. درواقع مالزی می‌توانست بدون نشان حلال از تمامی کشورها گردشگر جذب کند و آورده مالی داشته باشد؛ اما نشان حلال را ایجاد کرد، زیرا می‌خواست در بازار کشورهای اسلامی برجسته شود؛ بنابراین ما نوعی از اقتصاد زیارت را توصیه می‌کنیم که مقوم هویت و فرهنگ زیارت و به‌طورکلی نشان خاص آن شهر باشد نه مخرب آن.