ایام فاطمیه، فرصتی است طلایی برای بازخوانی ویژگی‌های الهی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)؛ بانویی که در مسیر زندگی، صبر و ایمان بی‌پایان خود را در سخت‌ترین لحظات تاریخ به نمایش گذاشت. صبری که نه تنها در برابر مصائب شخصی، بلکه در مقابل ظلم‌های بی‌رحمانه‌ای که بر اهل بیت(ع) وارد شد، به اوج رسید.
این ویژگی‌های عظیم، همزمان با مفهوم «فاطر» در قرآن ارتباطی عمیق دارند؛ صفتی که به خداوند اختصاص دارد و به معنای آفرینش آسمان‌ها و زمین است. در حقیقت، صبر حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) تجلی‌ای از ارتباط انسان با این صفت الهی است که در زندگی‌اش به‌وضوح نمایان شد. در این ایام، با تأمل در زندگی آن حضرت(س) درمی‌یابیم که صبر ایشان همچون پلی است که دل‌های مؤمنان را به سوی رحمت و مغفرت الهی می‌رساند به‌ویژه در روز قیامت، هنگامی که شفاعت حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) از عذاب الهی رهایی می‌بخشد.
در یادداشت زیر قصد داریم مفهوم «فاطر» را در بستر تاریخ بررسی کنیم و ارتباط آن با انبیاء(علیهم‌السلام)، امامان معصوم (علیهم‌السلام)، و به‌ویژه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را روشن سازیم.
صبر فاطمی و ارتباط آن با امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه)
صبر یکی از ویژگی‌های اصلی است که انبیاء و امامان را به امام مهدی(عجّل‌الله‌فرجه) مرتبط می‌کند. حضرت فاطمه زهرا(س) نه‌تنها منبع الهام آنان بود، بلکه شناخت او بخشی از کمال نبوت آنان به شمار می‌رفت.
در این راستا، مفهوم "فاطر السماوات والأرض" از زمان حضرت نوح (ع) به‌صورت جدی مطرح بوده است. در قرآن کریم، خداوند متعال در آیه 10 سوره ابراهیم می‌فرماید: «قَالَتْ رُسُلُهُمْ أَفِی اللَّهِ شَکٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ...»
توجه کنید که این دعوت، با صفت "فاطر" بیان شده است؛ صفتی که نشان‌دهندۀ خداوندی است که آسمان‌ها و زمین را آفریده و بندگانش را به سوی خود می‌خواند.
در ادامه آیه آمده است: «یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَیُؤَخِّرَکُمْ إِلَی أَجَلٍ مُسَمًّی...»
این آیه نشان می‌دهد که خداوند با صفت "فاطر" بندگانش را به سوی ایمان و رهایی از عذاب دعوت می‌کند. این رهایی، همان چیزی است که در قیامت، با شفاعت حضرت زهرا (علیهاالسلام) برای مؤمنان و دوستداران او تحقق می‌یابد.
نقش «فاطر» در میان انبیاء(ع)
در آیه 51 سوره هود و در داستان حضرت هود(ع) می‌خوانیم: «یَا قَوْمِ لا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی الَّذِی فَطَرَنِی أَفَلَا تَعْقِلُونَ». این آیه، نوعی رابطۀ خاص میان پیامبران و صفت «فاطر» را نشان می‌دهد. پیامبران، خود را در تعامل دائمی با این صفت الهی می‌دیدند و به آن تکیه می‌کردند.
در مورد حضرت ابراهیم(ع) این صفت نخستین و آخرین رکن دعوت توحیدی او بود. ایشان در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ...» (انعام: 79). حضرت ابراهیم(ع)، «حنیف» بود و در مسیر خالصانۀ توحید، هیچ‌گاه از این اصل منحرف نشد.
ارتباط «فاطر» با انوار سه‌گانه
انوار سه‌گانه، یعنی نور محمد، نور علی، و نور فاطمه (علیهم‌السلام)؛ در وجود حضرت مهدی (عج) به کمال رسیده‌اند و در نظامی طولی از بالا به پایین تجلی یافته‌اند:
ملک محمدی:
هر آنچه به ملک خداوند مربوط است، در وجود رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) متجلی شده است. آیاتی مانند:
«وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» (آل‌عمران: 189)
بیانگر این حقیقت هستند.
وسعت علوی
این نام تحت اسم «ولی» قرار می‌گیرد که نظارت و اشراف الهی بر جهان را نشان می‌دهد:
«وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَیْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ...» (بقره: 115).
امام خمینی (قدس‌سره) در "شرح دعای سحر" می‌فرماید: «در برخی از خطب امیرالمؤمنین علی(ع): من لوح، من قلم، من عرش، من کرسی‌ام.»
فاطریه فاطمه
مفهوم «فاطر» در قرآن به دو موضوع اصلی آفرینش آسمان‌ها و زمین اشاره دارد.
آفرینش انسان‌ها، همان‌گونه که در آیه 30 سوره روم آمده است: «فَطَرَ النّاسَ عَلَیها».
«فاطمه» شاخه‌ای از نام «فاطر» است، اما تأثیر او محدودتر است. در آخرت، این نام با مؤمنان پیوند دارد و آنان را از آتش حفظ می‌کند. در دنیا نیز آن‌ها را از گناه بازمی‌دارد.
نتیجه‌گیری و دعوت به تأمل
نام «فاطمه» با مفهوم نجات و جدا ساختن مؤمنان از عذاب الهی گره خورده است. در روز قیامت، حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) شیعیان و محبان خود را همچون پرنده‌ای که دانه‌های خوب را جدا می‌کند، برمی‌گزیند و آنان را به بهشت می‌رساند.
پس مفهوم «فاطر» را در زندگی خود جدی بگیریم. به رابطه خود با این صفت الهی بیندیشیم و از انبیای الهی، ائمه(ع) و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) الگو بگیریم تا در این مسیر، به رحمت و مغفرت الهی دست یابیم.