همشهری آنلاین - الهام مصدقی راد : « درخت نکارید » جمله توماس کروتر بوم شناس که چند ماه قبل در یک سخنرانی گفته شد و جنجال ایجاد کرد ، حقیقتی انکار ناپذیر است . او در ادامه گفته بود اگر قرار است به شیوه کنونی درختکاری کنید، درخت نکارید چون انتخاب گونه های نامناسب آسیب زاست. موضوعی که مشاور ارشد سازمان ملل به آن اشاره کرده بود مشکلی جهانی است و به همین دلیل مطالعات متعددی در این خصوص انجام شده است. اثرات کاشت گونه های غیربومی ، مهاجم بودن یا نبودن گونه ها ، تاثیر کاشت تک گونه در ابعاد گسترده و .. از جمله این مطالعات است که همگی به اهمیت بررسی انواع درختان در اقلیم های گوناگون مِی‌پردازند .
کاشت درخت در عرصه های طبیعی اقدام ضروری و مفید است اما اگر دقت کافی به خرج داده نشود ، گونه های بومی و طبیعی منطقه آسیب جدی و جبران ناپذیری خواهند دید. کارشناسان تاکید می‌کنند در طرح ها و برنامه های توسعه جنگل کاری ها تنها نباید به ایجاد منظر و توسعه فضای سبز توجه کرد ، گونه های درختان انتخابی برای کاشت باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند . این موضوع برای کاشت در عرصه ها و جنگل های طبیعی ، دقت و حساسیست بسیار بیشتری می‌طلبد تا عرصه طبیعی و جنگلی یک محدوده از بین نروند .
هومن روانبخش ، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و عضو هیئت مدیره انجمن جنگلبانی ایران : برخی گونه های گیاهی غیر بومی ، انواع بومی را خشکانده اند
برخی گونه های کاشته شده که از مناطق دیگر معرفی می‌شوند با طبیعت سازگاری پیدا می‌کنند اما برخی دیگر ،به گونه مهاجم تبدیل شده ، قدرت رقابت پیدا کرده و بر گونه های بومی پیروز می‌شوند . مطالعات نشان داده ، برخی گونه ها پتانسیل تبدیل شدن به گونه مهاجم را دارند مانند درخت عرعر .اینگونه در شمال ایران به عنوان گونه ای مهاجم شناخته می‌شود .
برخی از گونه های غیر بومی ،ریشه های عمیقی دارند و از آب های زیرزمینی استفاده زیادی کرده و می‌توانند سفره های آب زیرزمینی را تخلیه کنند . اینها در کنار گونه های بومی ، مهاجم تلقی شده و موجب خشک شدنشان می‌شوند . این گونه ها را نمی‌توانیم عامل فرونشست بدانیم اما بر شدت فرونشست ها می‌افزایند . کهور پاکستانی یک نمونه از چنین گونه ایست که اجازه دریافت آب را به گونه های کنار خود نمی‌دهد. کهور ایرانی هم داریم که بررسی ها نشان داده هر کجا کهور پاکستانی کاشته شده ، کهور ایرانی در جوارش خشک شده است. کهور پاکستانی در جنوب ایران مانند هرمزگان و بوشهر در گذشته کاشته شده است. کاشت چنین گونه هایی در محدوده های کوچک مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند اما به هیچ عنوان نباید آنها را را وارد فضای طبیعی کرد. برخی گونه ها نیز موادی از خودشان ترشح می‌کنند که موجب خشک شدن دیگر گونه ها می‌شود. کاج از این دست گونه هاست که به هیچ عنوان نباید در وسعت زیاد کاشته شود . کاج های کاشته شده در تهران در سال های گذشته ، هم اکنون دچار مشکلاتی شده اند. در سال های اخیر به دلیل تغییر اقلیم و کمبود منابع آب ، این کاج ها ضعیف شده و دچار آفت پوست خوار کاج شده اند.
هیچ گونه ای را نباید بدون مطالعه و به صرف داشتن زیبایی منظر انتخاب کرد ،در مورد تهاجی بودن یا نبودن گونه ها باید مطالعه کرد. البته گونه ای مانند کاج ، پتانسیل تهاجمی ندارد اما خالص کاشتن آن و عدم کاشت دیگر گونه ها در کنارش ، هم اکنون مشکل زا شده است. کاشت گونه ها به شکل ترکیبی ، هم احتمال طغیان آفت را کاهش می‌دهد، تنوع پایدار ایجاد کرده و گونه های جانوری مختلف ایجاد می‌کند. ایران کشور پهناوری است و 5 نوع ناحیه رویشی دارد که هر کدام شرایط اکولوژیکی خاص خودشان را داشته و اکوسیستم های مختلفی را شامل می‌شوند به همین دلیل در بررسی ها باید مطالعات موردی انجام شود و نمی‌توان یک نسخه واحد تجویز کرد. در سال های اخیر در منابع طبیعی و در شهرداری ها دقت بیشتری در انتخاب گونه ها می‌شود.
بیشتر بدانید :