عباس قربانعلی بیک:

سامانه ملی قوانین و مقررات وابسته به معاونت حقوقی ریاست جمهوری: وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ 30 / 3/ 1389 بنا به پیشنهاد شماره 8741 /200 مورخ 4/ 3/ 1389 معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و به استناد اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با هدف افزایش بهره وری، انعطاف کاری و کاهش حجم رفت و آمد کارمندان دولت و اثرات جانبی آن، آیین نامه دورکاری (کار در خانه) را موافقت نمود.

به گزارش خبرگزاری میزان (990214): دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «انطباق آیین نامه دورکاری کارکنان با شرایط بحران کرونا» آورده است: وقوع بحران کرونا، در نظام اداری نیز همانند سایر نظام ها موجب بروز مشکلاتی شده و اتخاذ تصمیماتی را در این حوزه اجتناب ناپذیر ساخته است.

دورکاری (Remote Work) به عنوان یک شیوه کاری مدرن در چند دهه اخیر مطرح و با همه گیری کرونا گسترش چشمگیری یافت. این شیوه کاری پیش از کرونا با اهداف مختلفی از جمله کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری، حفظ محیط زیست و ایجاد تعادل کار زندگی اجرا می شد. در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، حدود ۱۵-۲۰ درصد نیروی کار امکان دورکاری داشتند. کشورهای اسکاندیناوی با حدود ۲۰ درصد دورکاری پیشرو بودند و در آسیا، این میزان کمتر و حدود ۱۰-۱۵ درصد بود.

کشورها قوانین متفاوتی برای دورکاری وضع کرده اند. فرانسه با "قانون حق قطع ارتباط" و پرتغال با حمایت از والدین دورکار پیشرو هستند. اتحادیه اروپا چارچوب کلی برای دورکاری تعیین کرده که شامل حقوق اساسی، شرایط کار و الزامات ایمنی است. شرکت های فناوری مانند Gitlab و Automattic پیشگامان دورکاری هستند. این شرکت ها با ایجاد فرهنگ شفافیت، استفاده از ابزارهای مناسب و مستندسازی قوی موفق شده اند و شرکت های Twitter  و Microsoft هم در دورکاری موفق بودند.

راه آهن به دلیل ماهیت عملیاتی خود، محدودیت های خاصی در دورکاری دارد. بخش های قابل دورکاری شامل برنامه ریزی و مدیریت، امور مالی و اداری، مطالعات، خدمات مشتریان، بازاریابی و فروش، مدیریت منابع انسانی و تحلیل داده ها است. 

در مقابل، بخش های غیرقابل دورکاری شامل عملیات قطار، تعمیر و نگهداری، کنترل ترافیک، خدمات ایستگاهی، بازرسی فنی و امنیت و ایمنی می باشد. تجربه راه آهن های اروپایی مانند DB و SNCF نشان می دهد که دورکاری در بخش های اداری و پشتیبانی امکان پذیر است، اما بخش های عملیاتی نیازمند حضور فیزیکی هستند. چالش های اصلی دورکاری در راه آهن شامل نیاز به حضور فیزیکی در بخش های عملیاتی، پیچیدگی سیستم های کنترل، مسائل امنیتی، ارتباطات اضطراری و هماهنگی بین بخش ها است. برای رفع این چالش ها، راهکارهایی مانند استفاده از سیستم های کنترل از راه دور، نرم افزارهای مدیریت ناوگان، پلتفرم های ارتباطی یکپارچه، سیستم های مانیتورینگ آنلاین و آموزش مجازی به کار گرفته شده است.

دستاوردهای دورکاری شامل کاهش هزینه های اداری، افزایش بهره وری در بخش های ستادی، بهبود تعادل کار زندگی کارکنان، چابکی بیشتر در تصمیم گیری و صرفه جویی در منابع است. عوامل موفقیت در اجرای دورکاری شامل فرهنگ سازمانی مناسب، زیرساخت های فنی قوی، مدیریت شفاف و حمایتگر، فرآیندهای استاندارد، آموزش مستمر و پشتیبانی فنی مناسب می باشد.

به طور کلی، دورکاری در راه آهن و سازمان های مشابه به صورت ترکیبی و محدود به بخش های خاص قابل اجراست و موفقیت در این زمینه نیازمند برنامه ریزی دقیق، زیرساخت مناسب و مدیریت اثربخش است و البته اجرای سریعتر طرح به صورت پایلوت.

با توجه به مشکلات اشتغال در استان های دور از تهران به ویژه استان های ساحلی جنوب و مرزهای شرقی و غربی و از سوی دیگر ظرفیت های قانونی برنامه هفتم و تجربیات سازمان ها در دوران کرونا، نمایندگان محترم مجلس می توانند کلیه سازمان های دولتی بالای 1000 نفر را مکلف به استخدام 1 از کارشناسان مورد نیاز به صورت موقت 2 تا 3 ساله در نقاط محروم و کم اشتغال بنماید و همچنین دولت به ویژه دو سازمان مدیریت و سازمان برنامه و بودجه مامور به حمایت از سازمان های پیشرو گردند، شروع منطقی این حرکت شرکت های خصوصی بزرگ را هم برای مشارکت در این طرح از منظر رسالت اجتماعی ترغیب خواهد نمود.