داروهای کاهش وزن به سرعت در حال تبدیل شدن به پدیده‌ای جهانی هستند، اما مطالعات اخیر نشان داده‌اند که حتی این داروهای معجزه‌آسا یک نقص عمده دارند: افراد اغلب بعد از مصرف این داروها به وزن اولیه خود باز می‌گردند.
به گزارش انتخاب و به نقل از دیلی میل؛ این موضوع شامل افرادی مانند آرتیمیس بیاندور، ۴۱ ساله، مهماندار هواپیمای مقیم ایالت ایلینوی است که از داروی اوزمپیک برای کاهش ۱۵ پوند (حدود ۶.۸ کیلوگرم) استفاده کرد. اما بعد از قطع مصرف این دارو نه تنها وزن خود را دوباره به دست آورد بلکه ۱۶ پوند اضافی هم اضافه کرد.
محققان سوئیسی دریافتند که سلول‌های چربی در بدن حافظه دارند، به این معنا که حتی پس از کاهش وزن، بدن به رشد این سلول‌ها ادامه می‌دهد.
این تیم از سلول‌های چربی افراد چاق و افرادی با وزن سالم استفاده کردند تا بررسی کنند که آیا تفاوتی در ژن‌های آن‌ها وجود دارد که بر افزایش وزن تاثیرگذار باشد یا خیر.
آن‌ها متوجه شدند که افرادی که چاق هستند تغییرات دائمی در دی‌ان‌ای خود دارند که نحوه استفاده و ذخیره انرژی در سلول‌های آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، حتی بعد از کاهش وزن.
این تغییرات ژنی باعث می‌شود که متابولیسم بدن آن‌ها کمتر فعال شود، که باعث می‌شود پردازش غذا بدون افزایش وزن دشوارتر شود.
این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی از افراد پس از رژیم غذایی موفق، در حفظ وزن خود مشکل دارند. پروفسور فردیناند ون میِن، نویسنده اصلی این مطالعه و استاد دانشگاه ETH Zurich، گفت: این فقط به دلیل نبود تمایل یا اراده نیست، بلکه واقعاً یک مکانیزم مولکولی وجود دارد که با کاهش وزن مقابله می‌کند.
طبق گزارش Stanford Medicine، بین ۸۰ تا ۸۵ درصد از افرادی که مقدار زیادی وزن کم می‌کنند، در نهایت آن را دوباره به دست می‌آورند. گاهی اوقات این به دلیل بازگشت به عادات قدیمی است، اما گاهی اوقات، پوندها به نظر می‌رسد بدون هیچ دلیلی دوباره به بدن باز می‌گردند.
این معما باعث شد که محققان سوئیسی به بررسی ژن‌ها بپردازند و نتایج تحقیق آن‌ها در مجله Nature منتشر شد.
ژن‌ها دستورالعمل‌هایی هستند که هر بخش از زیست‌شناسی ما را تعیین می‌کنند، اما آن‌ها می‌توانند تحت تاثیر تغییرات شیمیایی کوچک به نام تغییرات اپی‌ژنتیک قرار بگیرند.
اپی‌ژنتیک به چگونگی تاثیر رفتارها و محیط بر تغییرات دی‌ان‌ای اشاره دارد. این تغییرات قابل برگشت هستند، بر خلاف تغییرات ژنتیکی که به طور دائمی دی‌ان‌ای را تغییر می‌دهند.
این تغییرات اپی‌ژنتیک می‌توانند به دلایلی مانند مواجهه با آلودگی هوا، انتخاب‌های غذایی در دوران کودکی، استفاده از مواد مخدر و حتی تروما در سنین پایین رخ دهند، طبق گزارش Cleveland Clinic.
تحقیقات نشان داده است که این تغییرات اپی‌ژنتیک با بیماری‌هایی مانند سرطان، اختلالات وابسته به مواد مخدر، زوال عقل و پیری مرتبط هستند.
پروفسور ون میِن و همکارانش قصد داشتند تا اپی‌ژنتیک افراد با نوسانات وزن را بررسی کنند و ببینند که آیا این تغییرات با افرادی که وزن ثابت و سالم دارند متفاوت است یا خیر.
آن‌ها نمونه‌هایی از بافت چربی ۱۰ نفر لاغر و ۱۳ نفر چاق را جمع‌آوری کردند.
همچنین نمونه‌هایی از موش‌های چاق جمع‌آوری کردند و آن را با نمونه‌های موش‌های با وزن سالم مقایسه کردند.
آن‌ها سپس بافت چربی افراد دارای مشکلات وزنی را مورد مطالعه قرار دادند و متوجه شدند که این افراد تغییرات ثابت و مداومی در بخش‌هایی از ژن‌های خود که کنترل انرژی را بر عهده دارند، دارند.
این تغییرات باعث کاهش متابولیسم می‌شوند و حفظ وزن را دشوارتر می‌کنند.
این نتایج نشان می‌دهد که حتی پس از کاهش وزن، این سلول‌ها یادشان می‌آید که در حالت چاق بوده‌اند و احتمالاً به الگوهای قبلی خود باز می‌گردند.
پروفسور ون میِن به بلومبرگ توضیح داد که این ممکن است به این دلیل باشد که سلول‌ها به الگوهای پردازش غذا و ذخیره چربی که در بدن چاق لازم بوده است، عادت کرده‌اند.
مطالعه‌ای قدیمی‌تر از بریتانیا نشان داد که افرادی که از داروی وِگِوی استفاده کرده‌اند، کاهش وزن سریع را تجربه کردند و ۱۸ درصد از وزن خود را در عرض ۶۸ هفته از دست دادند. اما آن‌ها دو سوم از آن وزن، یعنی ۱۲ درصد از وزن اولیه خود را در سال بعد از قطع تزریقات هفتگی دوباره به دست آوردند.
پروفسور ون میِن گفت: فقط به این دلیل که کسی وزن کم می‌کند، به این معنا نیست که این سلول‌ها که توسط محیط آن فرد برنامه‌ریزی شده‌اند تا یک‌گونه عمل کنند، تغییر خواهند کرد.
پس اگر شما بتوانید از چاق شدن در ابتدا جلوگیری کنید، سلول‌های شما به آن حالت چاقی عادت نخواهند کرد و به آن باز نخواهند گشت.
پروفسور ون میِن افزود: اگر شما هیچ‌گاه چاق نبوده‌اید، هرگز در معرض این حافظه قرار نمی‌گیرید و هیچ‌گاه با مشکل بازگشت وزن مواجه نخواهید شد.
یک مطالعه اخیر نشان داد که قدرت این کشش‌های اپی‌ژنتیک برای بازگشت به چاقی حتی می‌تواند از تغییرات چشمگیر مرتبط با داروهایی که اشتها را کنترل می‌کنند، مانند اوزمپیک یا وِگِوی، بیشتر باشد.
این داروها که به طور علمی به نام آگونیست‌های گیرنده GLP-1 شناخته می‌شوند، سیگنال‌هایی در بدن ایجاد می‌کنند که به مغز می‌گویند شما سیر شده‌اید و سرعت عبور غذا از دستگاه گوارش شما را کنترل می‌کنند.
محققان از دانشگاه نورث‌وسترن دریافتند که اکثریت بیمارانی که از این داروها برای کاهش وزن استفاده کرده‌اند، دو سوم از وزن خود را دوباره به دست آورده‌اند.
این امر نگران‌کننده است با توجه به اینکه بسیاری از افرادی که شروع به مصرف این داروها می‌کنند، پس از مدتی تصمیم به قطع مصرف آن‌ها می‌گیرند
حدود ۸۵ درصد از افرادی که این نوع داروها را مصرف می‌کنند، در عرض دو سال مصرف آن‌ها را متوقف می‌کنند. بنابراین برای غلبه بر بازگشت وزن، پزشکان توصیه می‌کنند که یک مصرف‌کننده GLP-1 باید این دارو را برای همیشه مصرف کند.