رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت و گردشگری و رسانه شورای اسلامی شهر مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما در تشریح این مصوبه می‌گوید: موضوع زیارت اقتضای شهر مشهدالرضا(ع) است. در مشهد قطبی مانند حرم مطهر وجود دارد که به مجاورت آن افراد افتخار می‌کنند و همین سبب شده مشهد قومیت‌های مختلفی را در دل خود داشته باشد.
حجت‌الاسلام حسن منصوریان ادامه می‌دهد: پایه و اساس شهر مشهد خدماتی است و اگر این فلسفه وجودی شهر در ادامه، اداره و بقای آن دیده نشود، شهر دچار دوقطبی مشهد جدید و مشهد قدیم خواهد شد. دوقطبی شدن برای شهر یک فاجعه است. در رفتارها، کالبد و حتی در مسیر توسعه که کانون بودن حرم مطهر امام رضا(ع) در توسعه‌های کالبدی و جغرافیایی باید رعایت شود، مدیریت شهری این نکته را در نظر داشت و به این نتیجه رسید برای حفظ یکپارچگی بر اساس همان رفتار قدیم مردم مشهد در میزبانی از زائران رفتار کند.
وی میافزاید: مردم در گذشته با در اختیار قرار دادن منازل خود به زائران امام هشتم(ع) فرهنگ میزبانی را به جا می‌آوردند و حتی در این زمینه باب‌الرضاها و کاروانسراهایی در روستاهای قدیمی مشهد وجود داشت تا از زائران پذیرایی شود و آن‌ها در این مکان‌ها خود را برای رفتن به زیارت آماده می‌کردند. باید گفت این فرهنگ میزبانی حتی قدمتش از میزبانی اربعین هم بیشتر است؛ اما چون در این زمینه کار توسعه‌ای و فرهنگی انجام نشد، کم‌کم این فرهنگ خوب میزبانی در میان مردم کمرنگ شد.
تحقق مصوبات شورای چهارم در شورای ششم!
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت و گردشگری و رسانه شورای اسلامی شهر مشهد توضیح می‌دهد: مدیریت شهری خودش به عنوان دستگاهی که می‌تواند مشوق‌هایی ایجاد کند تا این فرهنگ و رفتار برگردد و برکاتش برای زائران هم باشد، وارد این دستور کار شد و مصوبه «زیارت آسان و ترویج فرهنگ میزبانی» را تصویب کرد.
منصوریان در تشریح محور دوم این مصوبه می‌گوید: در بخش زیرساخت‌ها خیلی از مردم از شهرهای دیگر در مشهد منازلی را خریده و وقف کرده‌اند تا مخصوص اسکان و پذیرایی از زائران یا همشهریان خود باشد. این افراد به این کار خود نگاه انتفاعی و درآمدی ندارند و هدفشان میزبانی از زائران امام هشتم(ع) است. از طرف دیگر چون این حسینیه‌ها عموماً بودجه‌های زیربنایی تجدید یا استحکام بنا را ندارند و برخی در حال تخریب هستند، نیاز به بازسازی دارند.
وی شهرداری را در بخش کمک به زائرسراهای ارزان‌قیمت «خیّر دوم» معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: مواجهه مدیریت شهری با این نوع از امکانات می‌تواند مواجهه اقامتی باشد و در قبال اسکان زائران یا مسافران نگاه خانه‌مسافر داشته و از این مکان‌ها مبالغی با همین رویکرد در قالب ضریب‌های عوارضی دریافت کند؛ اما نگاه بهتر این است که شهرداری به عنوان خیّر دوم به این امکان ایجاد شده نگاه کند و کنار متولیان این مکان‌ها قرار بگیرد و چون این مراکز با نگاه انتفاعی ایجاد نشده و رایگان از زائران پذیرایی می‌کنند، نقش کمک‌کننده داشته باشند. باید گفت مصوبه زیارت آسان در دو محور ترویج فرهنگ میزبانی برای اصلاح رفتار و برگشت به فرهنگ گذشتگان و توسعه زیرساخت‌های اسکان زائر به تصویب شورای اسلامی شهر مشهد رسید.
این عضو شورای ششم مشهد درباره ضرورت کمک مدیریت شهری به اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت و خیرساز عنوان می‌کند: براساس مصوبات شورای اسلامی شهر در دوره چهارم، زمین و پروانه برای ساخت زائرسراهای ارزان‌قیمت با این شرط واگذار شده بود که این زمین‌ها باید وقف زائران حضرت رضا(ع) شوند تا در ید شخصی نباشند؛ اما با وجود مشکلاتی در فرایند اجرا، این امر محقق نمی‌شد.
منصوریان ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در شهر مشهد هر استانی یک زائرسرا دارد که حدود 30 زائرسرا و 34 حسینیه خیرساز می‌شود و این مکان‌ها برای گرفتن پایانکار، سند و وقف آن مشکلی مانند بدهکاری داشتند تا پس از پرداخت این بدهی‌ها به شهرداری، بتوانند پایانکار و سند دریافت و سپس آن را وقف کنند، محور دوم مصوبه تعریف شد تا بتوانیم به مصوبه شورای چهارم هم عمل کنیم.
بازخوانی فرهنگ میزبانی با مشوق‌های شهری
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت و گردشگری و رسانه شورای شهر مشهد درباره تکلیف شهرداری در تهیه دستورالعمل اجرایی مصوبه زیارت آسان توضیح می‌دهد: افرادی هستند که خانه‌هایشان را پس از ثبت در سامانه‌ای مشخص در روزهایی از سال در اختیار زائران قرار می‌دهند یا با خودرو خود به زائران در راستای حل مشکل ترافیکی در ایام پیک حضور زائر کمک می‌کنند یا نذوراتی در این مسیر هزینه و فرهنگ میزبانی را به جا می‌آورند. مدیریت شهری برای اینکه این فرهنگ میزبانی را تسری بدهد، به شهرداری تکلیف کرد دستورالعمل مشوق‌ها را در مدت سه ماه و پس از انجام کار کارشناسی تدوین کند تا فردی که خانه یا خدمتی را به زائران ارائه می‌دهد، از این مشوق‌هایی که شهرداری در آن اختیار دارد؛ مانند عوارض پسماند یا جمع‌آوری زباله یا سایر هزینه‌ها برخوردار شود. به نظر می‌رسد یکی از بهترین مصوباتی که می‌تواند حال خوب و تصحیح رفتار را در میان مردم ایجاد کند، این مصوبه است که هر فردی با هر توانمندی می‌تواند در شبکه زیارت خود را سهیم بداند.
وظیفه شهرداری ساماندهی وضعیت جاری است
رئیس شورای شهر مشهد نیز درباره مصوبه زیارت آسان در گفت‌وگو با قدس خراسان اظهار می‌کند: موضوع ارتقای فرهنگ میزبانی با توجه به حضور زائران امام رضا(ع) همواره دغدغه مسئولان، مردم و نخبگان فرهنگی شهر بوده و به همین خاطر موضوعات مختلفی در حوزه‌های فرهنگی و زیرساختی که در آن دستگاه‌های مختلفی وظیفه‌مند هستند، مطرح شد.
مهدی ناصحی می‌گوید: اجرای این طرح‌ها با مشکل و چالش مواجه است و از سوی دیگر چون شهرداری مشهد بزرگ‌ترین مدیریت فرهنگی در شهر مشهد است، در شورای شهر این جمع‌بندی اتفاق افتاد که باید در قالب یک دستورالعمل مشخص موضوعات فراوانی با مضامین زیارت و فرهنگ میزبانی حضرت رضا(ع) سازمان و سامان پیدا کند، در نتیجه این طرح ارائه شد.
وی درباره دلایل مخالفت برخی از اعضای شورای شهر با تصویب این مصوبه میافزاید: برای ر طرحی مخالفان و موافقانی وجود دارد و ادله کسانی که مخالفت می‌کردند این بود که بر اساس قانون دستگاه‌ها متولی برخی امور هستند و شاید شهرداری به تنهایی نتواند بعضی از کارها را انجام دهد و قاعدتاً وظیفه دستگاه‌های دیگر بر دوش شهرداری می‌افتد. شاید بتوان گفت این حرف تا حدودی درست است؛ اما به دلیل اهمیت موضوع فرهنگ میزبانی و پس از ارائه نظرات مخالف و موافق، این طرح به تصویب رسید تا برای گذراندن مراحل قانونی به مراجع مربوط ارسال شود.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد در تشریح وظایف شهرداری بر اساس مصوبه زیارت آسان اضافه می‌کند: وظیفه شهرداری ساماندهی وضعیت جاری است. براساس یک شیوه‌نامه مشخص شهرداری موظف است دستورالعملی تهیه و وظایف خود را تعیین کند و در قالب آن اقدام‌های لازم صورت بگیرد. بخشی از این مصوبه هم درباره موضوع زائرسراهای ارزان‌قیمت و مشکلات و بدهی‌های آنان به شهرداری بود که براساس این مصوبه رفع شد.
این پرسش پیش می‌آید که چرا باید بخشی از مصوبه شورای چهارم در شورای ششم تکمیل و محقق شود و چرا در این سال‌ها که از شورای چهارم می‌گذرد، برای رفع این اشکال اقدامی صورت نگرفته و چه قوانین بر کاغذ نوشته شده‌ای داریم که متأسفانه با وجود آن‌ها آنچه مغفول مانده، تسهیل واقعی در امر زیارت است. زیارت امر جاری است و کسی که آرزوی خدمت به زائر امام رضا(ع) را دارد، کار خود را انجام می‌دهد؛ اما امید است مصوبه زیارت آسان نه تنها در روند اجرا به بن‌بست نرسد؛ بلکه بتواند مسیر صحیحی را در فرهنگ میزبانی پایه‌گذاری کند.
خبرنگار: طاهره فجرداودلی